SOSYOLOJİ II

Bir kimliğe sahip olmak için belirli bir zamanın geçmesi gerekir. İkinci olarak, Habermas’ın tanımı, kimliğin doğuştan getirilen değil edinilen bir şey olduğunun altını çiziyor. Bu kimliğin sınırlarını belirlerken ya da kimliği tanımlarken oldukça önemli bir noktadır. Kimlik, edinilir. Peki nasıl? Cevabı yine Habermas, alıntılanan cümlesinin devamında veriyor aslında: Bir topluluğun içinde yer alarak.

Kimlik kavramının ‘aynılık’ anlamına gelecek biçimdeki kullanımının yerini ‘farklılık’a bırakması ulus-devletlerin sınırları içinde hayatlarını sürdürmeye çalışan ‘azınlık’ gruplarının tanınma ve hak taleplerine karşı
daha duyarlı olmaya başlamaları ile ilişkilidir.

Ancak bu durum yine de bazı temel kullanımları ayırt etmemize engel değildir. Bu
kapsamda kimlik kavramının uzmanlar tarafından kullanımlarından hareketle beş temel
kategori tespit edebiliyoruz.

Bu bakış açılarından ilki, Emile Durkheim’ın yapısal işlevselciliğinde en yalın ifadesini
bulur. Durkheim’a göre toplum birey ile karşılaştırıldığında daha önceliklidir. Yani, toplum, bireylerin eylemlerinin toplamından çok daha fazlasını temsil eder. Dahası, bireylerin eylemlerinin önüne koyduğu sınırlar ile onu belirler

1960’ların sonu buradaki konumuz için iki açıdan önemlidir. İlkini yukarıda açıklamış
ve kimliğin birey ve toplum arasındaki ilişkiyi ele almak üzere başvurulan bir kavram olmaktan çıktığını söylemiştik. Öte yandan, 1960’ların sonunda bir başka önemli gelişmeye daha tanıklık etmek mümkündür. Emek-sermaye geriliminden kaynaklanan çatışmalar, yerini daha az objektif unsurlar (kimlik, statü, maneviyat ve hümanizm gibi) üzerinde temellenen çatışmalara bırakmıştır.

Yeni toplumsal hareketler paradigması, sistem karşıtı mücadelenin merkezine kültürel talepleri ya da kimliği yerleştirir.

Neo-liberal ideoloji: İş yaşamı üzerindeki devlet kısıtlamalarının en aza indirilmesiyle gerçekleştirilecek olan serbest piyasa güçlerinin, ekonomik büyümeye giden tek yol olduğuna ilişkin ekonomik inanç.

Görmezden gelinen, bastırılan toplumsal grupların tanınma arayışlarına imkân tanıması ve ikinci olarak küresel bir ekonomi ve kültürün yarattığı tahribatın önüne geçmeye yönelik arayışlara aracılık etmesi bakımından kimlik politikaları yabancılaşmanın önüne geçici ve özgürleştirici bir potansiyeli içinde barındırmaktadır.

Bireyin kimlik politikalarınca bir kimlikle katı bir biçimde özdeşleşmeye mahkum
edilişinin bir başka yansıması bireyin sahip olduğu çoğul kimliklerinin üzerinin örtülerek
sadece birinin öne çıkmasında görülür. Aynı anda pek çok kimliğe sahiptir birey. Dinî,
etnik ya da cinsel kimlikleri vardır. Fakat kimlik politikaları bireye bu kimliklerden sadece birini öne çıkarmasını emreder (Hobsbawm, 1997, s. 60). Bireyin kendi içindeki çoğulluğunu reddeder. Onun kimliğini tek bir unsura sabitler. Örneğin, feminist iseniz kadın olmaktan, Katalan milliyetçisi iseniz Katalan olmaktan başka çareniz yoktur.

Kimlik-yönelimli yeni sosyal hareketler paradigmasının önde gelen isimlerinden Alain Touraine’nin şu manidar sorusuna dikkat edelim: “Birlikte yaşayabilecek miyiz yoksa tersine, kendimizi, farklılıklarımıza kapanmaya ya da küreselleşen ekonominin yarattığı kitle kültürünün pasif tüketicilerine mi terk edeceğiz?”