SOSYOLOJİ II

Castles ve Miller’e (2008) göre, göç hareketleri her ne kadar özgül, tarihi örüntüler
içinde cereyan etseler de, Akdeniz Bölgesi’nden Batı Avrupa’ya ve eski sömürgelerden
sömürgeci ülkelere yaşanan göçler dört aşamadan geçmektedir: Birinci aşamada; genç
işçilerin geçici emek göçü, kazançların ana vatana havalesi ve ana vatana yönelim söz konusudur. Kalışın uzamasıyla ortaya çıkan ikinci aşamada yeni çevrede karşılıklı yardımlaşmaya duyulan ihtiyaçla akrabalık veya hemşehriliğe dayalı sosyal ağlar kurulmaktadır. Üçüncü aşama aile birleşmesinin ön plana çıktığı, uzun dönemli kalışın bilincine varıldığı, göç alan ülkeye yönelimin arttığı, kendi kurumlarıyla (dernekler, dükkânlar, kafeler, ajanslar, meslekler) birlikte yeni etnik toplulukların oluştuğu aşamadır. Dördüncü aşamada ise sürekli yerleşim söz konusu olup, göç alan ülkenin hükûmetlerinin veya halklarının tutumlarına bağlı olarak göçmenler açısından ya güvenli yasal statü ve zamanla vatandaşlığı kazanma imkânı ya da politik dışlanma, sosyoekonomik marjinalleşme ve kalıcı etnik azınlıklar ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bugün yerel veya uluslararası düzeyde göçü hızlandıran ve kolaylaştıran birçok faktör karşımıza çıkmaktadır: İlk olarak, iletişim ve ulaşım olanaklarının teknolojik olarak
gelişmesi göç etmeyi günden güne daha kolay ve ucuz hâle getirmektedir. Tüm dünyadan insanların internet sayesinde girdikleri kültürel alışveriş de göçleri teşvik eden başka bir unsurdur. İkincisi ve daha önemlisi, göçleri uluslararası düzeyde hızlandıran ve kalıcı hâle getiren ekonomik nedenlerden de söz edilebilir. Kuzey ve Güney arasındaki ekonomik gelişmişlik, refah farklılıkları ve derin eşitsizlikler güneyin yoksul ülkelerindeki insanların sürekli olarak Kuzeye doğru göç etmelerinin temel nedeni olarak görülebilir.

Günümüzün göç hareketleri, birçok farklı farktörün yanı sıra büyük ölçüde göçmen kabul eden ülkelerin ekonomik dalgalanmaları ve ulusal ekonomilerinin ihtiyaçlarına göre biçimlenmektedir. Bununla bağlantılı olarak küreselleşmenin az gelişmiş ülkelerde yol açtığı ekonomik krizler ve ticaret gelirlerinin yalnızca zengin ülkelere gitmesinin yarattığı bölgeselleşme eğilimleri de göçün ekonomik nedenleri arasındadır. İnsanların kuzeyden güneye göç etmelerini sağlayan esas faktörün refah açısından daha iyi ve insanca yaşam koşulları olduğu söylenebilir.

Üçüncüsü, ekonomik eşitsizliklerin yanı sıra, iç/etnik savaşların, açlık, kıtlık ve otoriter yönetimler altında yaşama tehlikesinin de günümüzde güneyden kuzeye doğru yaşanan uluslararası kitlesel göçlerin arkasındaki temel dinamikler olmaya devam ettiğini
görüyoruz. Dördüncü olarak, gelişmiş ülkelerin demografik (nüfus) açıdan ciddi oranlarda düşük doğurganlık düzeyinde bulunması uzun vadede bu ülkelerin nüfus açıklarını daha fazla sayıda göçmenleri kabul ederek giderme yoluna yönelmelerine zemin hazırlamaktadır. Bu nüfus eğilimleri, bugün ve ilerde yaşanabilecek göçlerin demografik saiklerle de sürebileceğinin işaretleridir.

Beşincisi, gelişmiş ülkelerdeki kapitalizmin ve piyasanın yarattığı iş gücü talebinin
yoksul ülkelerden zengin ülkelere doğru kitlesel bir göç eğiliminin temel motivasyonu
olduğunu tespit edebiliriz. Gelişmiş ülkelerde eğitimli nüfus içinden vasıfsız işlerin gerektirdiği iş gücünü karşılamak günden güne zorlaşmaktadır. Bu ülkelerde, tehlikeli, kirli ve itibarsız işleri yapacak göçmenlere ihtiyaç âdeta sürekli ve zaruri hâle gelmektedir. Doğru cevap C'dir.

Neoklasik Makro Göç Yaklaşımı'na göre, düşük ücretli işçiler, yüksek ücretli ülkelere
göç etmektedir. Bu demografik hareketin sonucu olarak, emek zengini ülkelerde emek piyasası daralmakta, dolayısıyla ücretler yükselmekte, buna karşılık sermaye zengini ülkelerde ücretler düşmektedir ve böylece bir denge oluşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Dünya Sistemleri Kuramı; dünya ekonomisindeki eşitsiz ekonomik ve siyasal güç dağılımına dikkat çeken bir göç kuramıdır. Doğru cevap E'dir.

Göçün nedenleri arasında gelişmiş ülkelerdeki düşük doğum oranı gösterilebilir, E şıkkı göç nedeni olamaz.

Profesyonel Göçmenlerin Yeni Ekonomisi Teorisi'ne göre, rasyonel bir seçim olan göç kararı bireyin değil, aile stratejisinin önemli bir ögesidir. Göç iki ülke arasındaki ücret farklarının değil, güvensizlik, göreli yoksulluk, risk azaltma ve gelir kaynaklarını farklılaştırma gibi çeşitli faktörlerin sonucudur. Sadece işgücü piyasalarındaki değil diğer piyasalardaki koşulları da göz önüne alan teoriye göre göç, düzgün çalışmayan piyasalarda sermaye temininin ve böylece tarımsal işletmenin kapitalist işletmeye dönüştürülmesinin aracı olmaktadır. Yeni makinelerin, gübrenin ve tohumluğun alınması için sermayeden yoksun olan işletme gerekli parasal kaynağı kredi olarak da sağlayamadığı için kendi kaynaklarına dönmekte ve çözümü en uygun aile üyesini göçe yönlendirip, kente veya yurt dışına göndermekte görmektedir. Böylece neoklasiklerde olduğu gibi ücret farklılıkları göçün tek nedeni olmaktan çıkmakta, para havalelerinin rolü ile göçün içinde yer aldığı sosyo-kültürel bağlam önem kazanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Aile birleşmesi, göç eden işçinin eşini ve bakmakla yükümlü olduğu aile üyelerini
yasal yollardan çalıştığı ülkeye getirebilmesi hakkıdır. Doğru cevap D'dir.

1960’lı yıllarda Ranis, Fei ve Todaro’nun öncülüğünde geliştirilen ve neoklasik iktisat teorisinden esinlenen bu teorinin göçün yapısal belirleyicileri üzerinde odaklanan yaklaşımına göre göç, sermaye ve emeğin eşitsiz coğrafi dağılımından kaynaklanır. Buna göre, farklı bölgeler arasında ekonomik eşitsizliğin var olması bile tek başına göç akışlarının oluşması için yeterli olur. Uzun dönemde, ekonomik dengenin oluşmasına yol açan bu tür göçler, ücret ve koşulların gelişmemiş ve gelişmiş bölgelerde eşitlenmesine yardımcı olur. Cevap D şıkkıdır.

Kurumsal ırkçılık, sadece yasal değil, tüm toplumsal yapıya işlemiş sistematik ırkçılık olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, yasalarda ayrımcı ifadeler olmasa da gerçek yaşanan ilişkilerde kurumsal ırkçılık karşılaşılabiliyor. Örneğin güvenlik, sağlık, eğitim hizmeti veren kurumlarda ya da diğer tüm kurumlarda, belli grupları kayıran, diğerlerine haksızlık eden ve eşitsizliklikler yaratan politika ve stratejiler bulunabilir. Kurumsal ırkçılık kavramı 1964 sonrası ABD’de Sivil Haklar Yasası yürürlüğe girdikten sonra ortaya çıktı; çünkü siyahlar, beyazlarla yasal olarak eşit haklara sahip olduğu hâlde, fiilen ayrımcılığa maruz kalıyordu. Kurumsal ve kültürel düzeyde uygulanan ırkçılık toplumsal sistemde güç farklarını sürdürür ve yeniden üretir (Somersan, 2004). Bu anlamda, kurumsal ırkçılık, yasalarda herhangi bir gruba karşı eşitsizlik yaratan ayrımcı ifadeler bulunmamasına rağmen, bir grubun diğerine üstün ve ayrıcalıklı konumunu koruyan ve meşrulaştıran birtakım kültürel ve kurumsal uygulama ve eğilimler olarak ifade edilebilir. Doğru cevap B'dir.

İnsanlar becerilerini ve bilgilerini en üretken olabilecekleri yere taşımayı seçerler; ancak daha yüksek ücretlere ulaşmadan göze almaları ve göğüslemeleri gereken bazı maliyetler vardır. Bu, seyahat etmenin maddi maliyeti, göç ederken ve iş ararken hayatı idame
ettirmenin maliyeti, yeni bir dil ve kültürü öğrenme çabası, yeni emek piyasasına uyumda
yaşanan zorluklar ve eski bağları koparıp yeni ilişkiler kurmanın psikolojik maliyetlerini
kapsar. Potansiyel göçmenler, alternatif uluslararası yerlere taşınmanın fayda ve maliyetlerini hesaplarlar ve belirli bir zaman zarfında tahmin ettikleri beklenen getirilerinin en yüksek olduğu yere göç ederler. Cevap D şıkkıdır.

Gelişmiş ülkeler dinamik ekonomik yapıları nedeniyle sürekli olarak iş gücüne ihtiyaç duyar. Göç, göç veren yoksul ülkelerdeki itme etkilerinden değil (düşük ücretler veya yüksek işsizlik vb.) göç alan gelişmiş ülkelerdeki çekme etkilerinden (kronik ve kaçınılmaz bir yabancı işçi gereksinimi) kaynaklanır (Massey vd., 2014). Sonuç olarak, ikili iş gücü piyasası yaklaşımı, göçü modern ve gelişmiş sanayi toplumlarının yapısal ihtiyaçlarıyla ilişkilendirmiş ve esas olarak göç hareketlerini gelişmiş ülkelerin iş gücü ihtiyacına dayandırmıştır. Cevap A şıkkıdr.

"İşçilerin uluslararası göçüne ülkeler arasındaki ücret farklılıkları neden olur" görüşü Neoklasik Makro yaklaşımına aittir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Göçmenlerin etnik veya dinî kimliklerine sıkıca bağlanıp, tepkisel kimlik edinmelerini ve radikalleşmelerini sağlayan nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Göçmenlerin ev sahibi toplum tarafından bu toplumun bir parçası olarak görülmemesi ve göçmenlerin ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ciddi bir sosyal dışlanma ile karşılaşmaları,
• Göçmen çocuklarının eğitimdeki başarısızlık kısır döngüsü ve buna bağlı olarak gelişen işsizlik sorunları,
• İş yerinde ve emek piyasasındaki karşılaştıkları ayrımcılıklar,
• Sosyal ve kültürel yaşamda kabul görmemeleri ve yabancı düşmanlığına maruz
kalmaları.

Doğru cevap E'dir.

Enformel sektör, işçiler ve işveren arasında herhangi bir sözleşmenin olmadığı, işçilerin sağlık hakları, sosyal haklar ve güvenceden yoksun bir şekilde çalıştırıldığı istihdam biçimidir. Doğru cevap A'dır.

Zincirleme göç, bireylerin daha önce göç etmiş akrabaları, hemşehrileri, arkadaşları
veya aile üyelerinin sayesinde karşılaşacakları risklerin ve göç etme maliyetlerinin azalması için bu kişilerin yanına göç etme eğilimine girmesi sürecidir. Doğru cevap A'dır.

Profesyonel Göçmenlerin Yeni Ekonomisi Teorisi kuramına göre, rasyonel bir seçim olan göç kararı bireyin değil, aile stratejisinin önemli bir ögesidir. Göç iki ülke arasındaki ücret farklarının değil, güvensizlik, göreli yoksulluk, risk azaltma ve gelir kaynaklarını farklılaştırma gibi çeşitli faktörlerin sonucudur.  Cevap A şıkkıdır.

Göçmenlerin etnik veya dinî kimliklerine sıkıca bağlanıp, tepkisel kimlik edinmelerini ve radikalleşmelerini sağlayan nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Göçmenlerin ev sahibi toplum tarafından bu toplumun bir parçası olarak görülmemesi ve göçmenlerin ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ciddi bir sosyal dışlanma ile karşılaşmaları,
• Göçmen çocuklarının eğitimdeki başarısızlık kısır döngüsü ve buna bağlı olarak gelişen işsizlik sorunları,
• İş yerinde ve emek piyasasındaki karşılaştıkları ayrımcılıklar,
• Sosyal ve kültürel yaşamda kabul görmemeleri ve yabancı düşmanlığına maruz kalmaları.

Cevap E şıkkıdır.

“Kayıtsız göçmenler,” evli eşlerden farklı olarak, turist statüsünde sadece kısa süreli oturma hakkına sahiptir ve bunu uzatmak için sürekli sınır dışına çıkıp yeniden giriş yaparlar. Bazen de göçmenler bir süre için kayıt dışı olarak ülkede kaldıktan sonra, çıkış yaparken bir para cezası öder ve sonraki bir tarihte yeniden turist olarak ülkeye girebilirler. “Transit göçmenler” ise çoğunlukla statüsü düzensiz olan mültecilerdir; evli eşler gibi kayıt dışı işlerde çalışabilirler; hatta çalışmak zorundadırlar, çünkü genellikle vasıflı işlere girme olanağı bulamazlar. 

Cevap E şıkkıdır.

Toplumun nezdinde göçmenlere yönelik olumsuz algıların dönüştürülmesi de oldukça önemlidir. Bu çerçevede farklılıkları vurgulamak yerine, insan merkezli bir yaklaşımla göçmenlerin de bizler gibi benzer gündelik kaygılara sahip
insanlar olduklarını vurgulamak gerekir. Cevap D şıkkıdır.

Kırsal kesimde yaşanan hızlı nüfus artışı ile birlikte, tarımdaki teknolojik yenilikler, tarımsal toprakların ulaşabileceği son sınıra ulaşması, toprak ve girdi yetersizliği, işletmelerin küçüklüğü, parçalılığı ve toprak dağılımının dengesizliği gibi etmenlere bağlı olarak tarımsal verimliliğin düşüklüğü, kırsal nüfusun kentlere göçmesi için itici faktörleri oluşturmuş ve kırsal nüfusun kentlere göç etmesine elverişli ortamı hazırlamıştır. Cevap A şıkkıdır.