SOSYOLOJİ II - Deneme Sınavı - 10

‘Kan’, ‘soy’ gibi etimolojik kökenlere sahip ırk kavramı, insanlar arasında geniş farklılıklar gösteren grupları sınıflandırmak üzere kullanılmıştır. Irk kavramı aracılığıyla yapılan bu sınıflandırma insan topluluklarının farklı fiziksel ve fizyolojik özelliklerini dikkate alarak yapılır. Cevap B şıkkıdır.

Etnisite, ait oldukları ve içinde özgün kültürel davranışlar sergiledikleri bir toplumda kendilerini diğer kolektif yapılardan farklılaştıran ortak özelliklere sahip olduğunu düşünen ya da başkaları tarafından bu gözle bakılan kişileri tanımlayan bir terimdir. Cevap D şıkkıdır.

Ön yargı, bir etnik grubun üyelerinin bir başka grup hakkındaki
fikirlerine ve söz konusu başka gruba karşı takındığı tutuma işaret eder. Cevap C şıkkıdır.

Kalıp yargı, bir grup kişiye atfedilen özellikler bütünü olarak tanımlanabilir. Bir başka biçimde söylenirse, kalıp yargılar başka etnik gruplarla ilgili kafamızda oluşmuş imgelerdir. Cevap B şıkkıdır.

Irkçılık kendi ırkının diğer ırklardan üstün olduğu inancı ve buna eşlik eden davranış kalıplarıdır. Cevap E şıkkıdır.

Anyhony D. Smith’in çalışmalarının bir ürünü olarak ortaya çıkan etno-sembolcü yaklaşım ilkçi ve inşacı teorilerin bir sentezi olarak kabul edilebilir. Smith, her iki yaklaşımın uçta ve analiz yeteneğinin sınırlı olduğu düşüncesindedir. Özellikle küreselleşme bağlamında yürüttüğü analizine hem etnikliklerin ilksel (özsel) boyutunu hem de inşacı analizlerin katkılarını dâhil etme çabası içindedir. Bunu yaparken temel iddiası şudur: “Milletler ve milliyetçilikleri daha önceki, apayrı bir çağdan kalma modası geçmiş şeyler, ya da küresel modernleşme ve geç kapitalizmin kaçınılmaz ürünleri, ya da insanlık tarihi ve toplumun daimî ve
doğal özellikleri olarak görmek yerine onların altındaki etnik ve toprağa özgü bağlamlara ulaşmaya çalışmalıdır." Cevap D şıkkıdır.

İnşacı yaklaşım kapsamında Anderson’un ‘hayalî cemaatler’ kavramı etrafında yürüttüğü tartışmaya değinmek gerekir. Ona göre, millet, özel bir kültürel yapım türüdür. Hayal edilmiş bir siyasal topluluktur. Millet, hayal edilmiştir; çünkü, en küçük bir milletin üyeleri bile diğer üyeleri tanımaz, onlarla tanışmaz, çoğu hakkında hiçbir şey işitmez ama yine de her birinin zihninde toplumların hayali yaşamaya devam eder. Cevap A şıkkıdır.

Marksist teorisyenler etnisiteyi tarihin derinliklerine kök salmış değil, sonradan ve burjuvazinin çıkarlarının korunabilmesi için üretilmiş bir toplumsal kategori olarak görmektedirler. Cevap C şıkkıdır.

Paul Brass, Craig Calhoun ve Abner Cohen’in düşüncelerinde temel iddialarını bulduğumuz araçsalcı yaklaşım esas itibarıyla, etnisitenin seçkinler tarafından araçsallaştırıldığını öne sürmektedir. Kültürel, siyasal ve ekonomik seçkinler kendi iktidar ve avantajlarını korumak için siyasal mitler yaratmakta ve bu mitleri manipüle etmektedirler. Cevap B şıkkıdır.

Öncülüğünü sosyolog Edward Shills ve antropolog Clifford Geertz’in yaptığı ilkçi (primordialist) yaklaşım, etnik kimliği, “konuşma yeteneği, koku alma, görme duyuları ya da cinsiyet kadar doğal bir parçamız olarak görür”. Cevap A şıkkıdır.

En genel anlamı ile küreselleşme kavramı ekonomik, kültürel, politik, teknik ve sosyal alanlarda farklı insan topluluklarının giderek daha çok alanda karşılaşmasını ve temas kurmasını; bu temas biçimlerine bağlı olarak karşılıklı bağımlılık ilişkileri ve bütüncül bir dünya algısı geliştirmelerini ifade eder.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Küreselleşme kavramına çeşitli alanlarda farklı tanımlar getirilmektedir. Küreselleşme kavramını ilk kez akademik bir çerçeve içerisinde ele alan yazarlardan biri olan Robertson küreselleşmenin tanımlanmasında anahtar rolü oynayan iki kavram olduğunu söyler: Karşılıklı bağımlılık ve küresel bütünlük algısı.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Küreselleşme süreci için hayati roller ifa eden ve bu bölümde ele alacağımız zeminler şunlardır: Ekonomi, kültür, politika ve teknoloji. Başka deyişle küreselleşme kavramını olgulara atıf yaparak anlamaya çalışırken ekonomik küreselleşme, kültürel küreselleşme, politik küreselleşme ve teknolojik küreselleşme kavramlarına başvurulabilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Ekonomik küreselleşme, küresel finans kaynaklarının ve uluslararası şirketlerin, girişim- cinin yerleşik olduğu ülke dışında, ucuz emek ve düşük sabit maliyet imkânlarının olduğu ülkelerde yatırımlar yapmasına dayanır.

Örneğin, bir Türk markası olan LC Waikiki’nin aralarında Birleşik Arap Emirlikleri, Bosna Hersek, Polonya, Romanya, Gürcistan, Belarus ve Kırgızistan’ın olduğu 23 ülkede 500’den fazla mağazası bulunmaktadır. Bu, ekonomik küreselleşmenin tipik bir örneğidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

1919 yılında gerçekleşen Paris Barış Konferansı çerçevesinde Milletler Ligi kuruldu. İlerleyen yıllarda Milletler Ligi, yerini Birleşmiş Milletler örgütlenmesine bıraktı.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Kültürel küreselleşme kavramı ile ilişkili olarak bugün en çok vurgulanan alanlardan biri sinema endüstrisidir. Amerikan kültürünün dünya genelinde yayılmasında Amerikan sinema endüstrisinin (Hollywood) önemli payı olduğu pek çok yazar tarafından dile getirilmektedir. Bu bir yana, kültürlerin bağlamları dışına taşınmasında ve başka toplumlara tanıtılmasında sinema endüstrisinin rolü büyüktür. Sinema endüstrisi ile ilgili bazı istatistiksel bilgiler de bunu göstermektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Kültürel küreselleşme ile Hiphop kültürü” adı verilen ve ABD’nin olduğu kadar dünya gündeminden de kaçmayı hedef edinen gençlerin yaşam biçimine işaret eden kültürün içerisinde doğan Rap müziği, 1970’lerden itibaren dünyaya hızla yayıldı.

Yine ABD (Hollywood) ve Avrupa sinemasının, dünyanın geri kalanına daha fazla kültür ihraç ettiğini söylemek yanlış olmaz.

2011 Dünya Üniversiteler Kış Oyunları’nın (Universiade 2011) Erzurum’da gerçekleşmesi, spor ve popüler kültürün küreselleşme ile ilişkisinin ilginç bir örneğidir. 27 Ocak-6 Şubat 2011 tarihleri arasında Erzurum’da gerçekleşen Dünya Üniversiteler Kış Oyunları dolayısıyla Erzurum 3.500 sporcuyu ve çok sayıda uluslararası izleyici misafir etti.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Küreselleşme sürecinin aktörlerini genel olarak ikiye ayırabiliriz. Birincisine “kürelleşmenin tasarlayıcı- yön verici aktörleri” adını verebiliriz. Küreselleşmenin başlıca tasarlayıcı-yön verici aktör- leri ulus-devletler, Milletler Ligi, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, NATO, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası gibi aktörlerdir.

Küreselleşmenin uygulayıcı aktörleri dediğimiz zaman ise akla gelen kuruluşlar Amnesty International ve Sınır Aşan Gazeteciler gibi uluslararası sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra ulus-ötesi (çok uluslu) şirketler, uluslararası kalite, akreditasyon ve standart kuruluşları ve uluslararası derecelendirme kuruluşlarıdır.

Örneğin, ISO 9001, 1947 yılında kurulan Uluslararası Standartlar Örgütü (International Standards Organization) tarafından geliştirilmiş bir kalite yönetim sistemidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

IMF (Uluslararası Para Fonu; International Monetary Fund): Uluslararası Para Fonu (IMF), II. Dünya Savaşı ertesinde, savaşın ve 1929 bunalımının etkileri devam ederken, 1944 yılında, Bretton Woods toplantılarında alınan kararlarla kuruldu. IMF’nin kurulduktan sonra evrilerek bugünkü şeklini alması bir dizi önemli olayla birlikte mümkün oldu. Bugünkü küresel ekonomik düzenin tesis edilmesinde önemli bir işlevi söz konusudur.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Ekonomi, finans, sigorta, pazarlama, turizm, eğitim, telekomünikasyon, araştırma ve hukuk alanlarında ön plana çıkan ve dünya ölçeğinde bu alanlarda hizmet veren az sayıda kente küresel kent, ya da diğer adıyla dünya kenti ismi verilmektedir.