SOSYOLOJİ I

İlk siyasi partiler 1820’lerde ABD’de ortaya çıkmıştır.

Sivil toplum kuruluşları devletten bağımsız olarak kamusal alanı etkilemek isteyen bireyler tarafından oluşturulmuş, gönüllülük esasına dayalı örgütlenmeler olarak tanımlanabilirler. Bu tanımın üç temel özelliği öne çıkar; gönüllü katılım, mali bağımsızlık ve iktidarı amaçlamadan kamusal denilebilecek bir mesele üzerinde etki yapma hedefine sahip olma.

Siyasetin ne olduğunu tanımlamak zordur, zira her siyaset tanımı kaçınılmaz olarak farklı insan, toplum ve toplumsal düzen anlayışına dayanır. Olabildiğince kapsayıcı bir tanım vermek gerekirse siyaset, insanların bir arada yaşayabilmesi için gerekli olan ortak kurallar ve karar alma mekanizmalarıyla ilgilenen bir faaliyettir. Doğru yanıt E'dir.

İktidar, bir kimsenin kendi istediğini bu talebe yönelik muhalefetin varlığına rağmen yaptırabilme gücünü ifade eder. Doğru yanıt A'dır.

İktidar sahipleri, kendilerine itaatin “meşru” davranış biçimi olduğunu iddia ederler. Bir eylemin ya da durumun meşru olması demek, onun diğerleri tarafından normal, akla ya da geleneklere uygun, ahlaken kabul edilebilir olarak görülmesi anlamına gelir. Bir iktidar ilişkisini meşrulaştırmak demek, iktidara itaat etmeyi normal, olağan, olması gereken bir eylem olarak gösterebilmek demektir. Doğru yanıt E'dir.

Modern devlet ilk kez Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Ateşli silahların keşfi, üretim artışı, ulaşım ve ticaret alanındaki gelişmeler, modern devletin Avrupa’da ortaya çıkışını tetikleyen başlıca unsurlardandır. Ancak Avrupa’nın hıristiyan olmasının bu noktada belirleyici olmadığını söylemek gerekir. Doğru yanıt C'dir.

Ulus, Benedict Anderson’un deyimiyle, “hayali bir cemaat”tir (Anderson, 1993). Kendilerinin bir ulusa mensup olduğunu söyleyen kişiler, kökleri eskiye giden ve birebir tanımaları mümkün olmayacak kadar fazla kişiden oluşan çok daha büyük bir topluluğun parçası olarak kendilerini hissederler. Doğru yanıt D'dir.

En basit tanımıyla siyasal rejim, yöneten ile yönetilen ilişkilerinin nasıl düzenleneceğine dair kurum, kural ve pratikler bütünüdür. Doğru yanıt B'dir.

Demokrasilerde askeri/sivil bürokrasi, seçilmiş siyasiler tarafından belirlenmiş politikaları hayata geçirir. Seçimler, seçilmişleri denetim altında tutmanın temel aracıdır. Ancak demokrasi sadece seçimlerden ibaret değildir. Seçilmiş otoriteler bütün eylem ve işlemlerinde hukuka uygun davranmakla yükümlüdür. Doğru yanıt B'dir.

Devrim herhangi bir toplumsal/siyasal düzenin şiddet kullanılarak ortadan kaldırılmasını ifade eder. Doğru yanıt A'dır.

İki partili sistem, seçimlerin iki parti arasında geçtiği ve bir partinin iktidarının diğerinin muhalefette olması anlamına geldiği sistemlerdir. Kazanan ve kaybedenler bellidir. İngiltere, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri iki partili sisteme sahiptir. Doğru yanıt E'dir.

Çatışma olgusunun toplumsal hayatın doğasında var olduğunu biliyoruz. Siyaset çatışmayı ortadan kaldırmayı değil, kontrol altında tutmayı, düzenlemeyi, tabiri caizse onu ehlileştirmeyi amaçlar. Hiçbir çatışma sonsuza kadar sürmez. Hatta çatışmanın en sert hali olan savaş durumunda bile belli kurallara –ki bu asgari bir uzlaşmanın varlığına delalet eder- riayet edilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

“Savaş, siyasetin farklı araçlarla devam ettirilmesidir” sözü Carl Von Clausewitz'e aittir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İktidar ilişkilerinin özünde zor kullanma ya da zor kullanma tehdidi yatar. Bir kişi gerçekte istemediği bir eylemi, eylemi yapmasını isteyen kişiyi çok sevdiği için ya da kendisi de bu eylemden yarar göreceğine inandığı için yapabilirse de çoğu zaman iktidar ilişkilerinde karşılıklılık ya da sevgi yerine zor kullanma tehdidinin öne çıktığı
da bir vakıadır. İktidar, bir kimsenin bir başkasına normalde yapmayacağı bir şeyi yaptırabilme gücünü ifade eder. İktidar sahipleri, kendilerine itaatin “meşru” davranış biçimi olduğunu iddia ederler. Bir iktidarın meşruiyeti ne kadar az ise, o kadar çok zor kullanmaya başvurmak zorunda kalacaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Devlet, belli bir coğrafi alan ve alan üzerinde yaşayan nüfus üzerinde şiddet kullanma tekeline sahip olduğunu iddia eden hiyerarşik bir örgütler bütünüdür. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Birçok Avrupa ülkesinde kapitalizmin gelişimi ile modern devletin gelişimi birbirine paralel cereyan etmiştir. İster Avrupa’da ister Avrupa dışında olsun modern devletin oluşumu milliyetçilikten ayrı bir biçimde düşünülemez. Bu nedenle, modern dünyada devlet, ulus-devlet olarak da nitelendirilir. Giderek güçlenen siyasi iktidarlar da ulus inşası sürecinin hızlandırarak milliyetçi duyguların yayılmasında aktif rol oynamışlardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

1992 yılı sonunda ortadan kalkan Çekoslavakya, Çek ve Slovak’lar olmak üzere iki ulustan oluşan bir devletti. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Vatandaşlık, kişi ile devlet arasında karşılıklı hak ve yükümlülükler ifade eden bir ilişkidir. Kişi, vatandaşı olduğu devlete vergi ödemek ve o devletin yasalarına uymakla mükelleftir. Bunun karşılığında ise, devlet hem o kişinin hayat, hürriyet ve mülkiyet haklarını koruyacak hem de belli kamu hizmetlerini sağlayacaktır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Siyaset bilimi sosyoloji biliminin bir alt dalıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İlk siyasi partiler 1820’lerde ABD’de ortaya çıkmıştır. 1840’ların sonunda Belçika ve İsviçre, 1850’lerden itibaren ise, Birleşik Krallık Liberal partisi yine dünyanın ilk modern siyasi partilerindendir. Doğru yanıt C seçeneğidir.