SOSYOLOJİ I

Post-Fordizm, esnek üretim sistemlerinin ve esnek çalışma biçimlerinin kullanıldığı, yerel pazarlar için farklılaşmış ürün ürünler üreten küresel bir üretim sistemidir. Post-Fordizm, üretilen üründe, üretim sürecinde ve çalışmanın yönetiminde esnekleşme olarak da tarif edilebilir. Doğru cevap B'dir.

Sanayi-sonrası toplum, Bell'e göre güç, iktidar ve toplumsal hareketliliğin, sanayi toplumlarında olduğu gibi mülkiyet et- rafında değil, bilgi etrafında şekillendiği toplumları tanımlar. Sanayi sonrası toplumun temel özellikleri ise  şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Sanayisizleşme, sanayileşmiş ya da sanayileşmekte olan ekonomilerin, toplumların ya da bölgelerin, kısmen ya da tamamen sanayi öncesi bir forma dönmeleri sürecidir. ABD'de özellikle 1970'lerde gözlemlenen bu süreç 1980'lerde Avrupa'da ve 1990'larda da Japonya'da gözlenmiştir. Sanayisizleşmenin temeli sanayi kuruluşlarının emeğin daha ucuz olduğu ülkelere yönelmeleridir. Sanayinin coğrafi olarak yer değiştirmesi, ABD, Avrupa'nın gelişmiş ülkeleri ve Japonya gibi ülkeler için sanayisizleşme anlamına gelirken Çin başta olmak üzere birçok Uzak Doğu ve Güney Amerika ülkesi için ise yeni sanayileşme süreçleri anlamına gelmiştir. Doğru cevap A'dır

Ancak sanayi ve kapitalizmin yayılmasını, içerisinde barındırdığı ekonomik, siyasi ve
askeri güç ilişkilerini bir kenara bırakarak kültürel bir üstünlüğün göstergesi olarak açıklamak bizleri etnosantrizm (etnomerkezcilik) sorunu ile karşı karşıya getirmektedir. Bu bağlamda, antropolojik duyarlılık, ekonomik gelir ve maddi birikimlerimizi sürekli olarak arttırmanın bir aracı olarak çalışma anlayışının, insanlığın uzun tarihi ve ortaya çıkardığı çok çeşitli kültürleri içerisinde bir norm değil, istisnai bir özellik taşıdığını göstermesi bakımından önemlidir.

III ve V. ifadeler çalışmayla ilgili yanlış bilgiler vermektedir.

Makineleşmeyle birlikte üretim ölçeğinin büyümesi, çalışmanın hızı ve verimi gibi nedenlerle öncesinde ailelerle yapılan belirli iş sözleşmelerinin bireysel iş sözleşmesi halini alması ve sanayileşmeyle birlikte ücret geliri haricinde gelir elde imkânlarının giderek azalması bu ayrışmanın temel nedenleri arasında sayılabilir.

Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde kadınların çalışma hayatına katılımında önemli artışlar görülmektedir. Bu artışın nedenleri arasında evlilik yaşının artması ve geç annelik olgusunun yaygınlaşması, ev içi teknolojilerin sağladığı emek tasarrufu, ailenin geçim stratejileri bakımından kadının getireceği gelirin giderek daha önemli hale gelmesi ve kadın hareketinin çalışma politikalarının
şekillenmesinde artan gücü ve etkisi sayılabilir.

Bu araştırmalar, kadınların daha çok ev işlerinin bir uzantısı olarak görülebilecek hizmet, temizlik, hemşirelik, eğitim ve yemek (catering) gibi işlerde ve çoğunlukla da yarı zamanlı, düşük statülü ve düşük gelirli işlerde çalıştıklarına işaret etmektedir (Bilton vd., 2008: 300). Yine bu alanda yapılan araştırmalar, kadınların iş yaşamına artan katılımının, ev içerisindeki yükümlülüklerini azaltmadığını, bu anlamıyla çalışan kadınların ev işlerini de yapmaları bakımından “çifte mesai” yaptığını vurgular.

Durkheim’ın organik dayanışma olarak adlandırdığı karmaşık toplumsal işbölümü ve artan karşılıklı bağımlılık, demirin Türkiye’de üretildikten sonra, Endonezya’da farklı işyerlerinde on ayrı çeşit zincir, Çin’de yüz ayrı çeşit çivi haline getirilmesi ve nihai kullanıcılarıyla da ABD’de veya Almanya’da buluşması olarak da düşünülebilir.

Bir diğer ifadeyle, Taylor’un bilimsel yönetim anlayışı ile işin düşünülmesi, işin icrasından ayrılırken emek sürecinin bilgisi de işçilerden yönetime geçmektedir. Yukarıda kısaca değindiğimiz işçilerin direnci konusuyla birlikte düşünecek olursak, Taylorist bilimsel yönetim anlayışı, emek sürecinin bilgisini yönetimin elinde tekelleştirerek işçiler karşısında işyeri sahibi ve yönetiminin güçlenmesine yönelik önemli bir adım olarak da görülebilir.

Büyük fabrikalarda yarı vasıflı kitle işçileri ile yüksek ücretli işçilerin konsantrasyonu bu özelliklerden biridir.

Ancak sanayi toplumu kavramı, bu çatışmanın liberal demokratik devletlerin oluşumu ve sınıf çatışmasının kurumsallaşması ile aşıldığını içermesi itibariyle Marksist düşünce okullarından ayrılmaktadırlar. Örneğin, Dahrendorf, farklı sınıfların çıkarlarını temsil edebilen siyasi partilerin ortaya çıkmasını ve sendikaların artan önemiyle toplu iş sözleşmelerinin ve grev hakkının tanınmasını bu çatışmanın aşılmasının biçimleri olarak görmüştür.

B şıkkının doprusu "Yeni teknolojilerin (özellikle enformasyon
teknolojileri) daha fazla kullanımı" olmalıdır.

Genel olarak “kayıt dışı ekonomi” ya da “enformel sektör” diye adlandırılan, herhangi bir denetime ve vergilendirmeye konu olmayan, ekonomik göstergelere yansımayan ve yasa-dışı faaliyetleri de içeren işler de bu kapsamdadır

Araştırmalarını çalışma ve emek üzerine sürdürmekte olan sosyal bilimci John W. Budd’un tanımı bize yardımcı olacaktır. Budd çalışmayı “ekonomik veya sembolik değeri olan ve sadece zevk için üstlenilmeyen fiziksel ve zihinsel çaba içeren, amaçlı insan aktivitesi” olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, çalışmanın ekonomik karakterinin yanı sıra, zevk ve sembolik değer ifadelerinin içeriğini oluşturan psikolojik, kültürel ve toplumsal yanları üzerine de düşünmemize imkân vermesi bakımından önemlidir

Batı teolojisiyle Antik Yunan-Roma felsefesine uzanan bir lanet olarak çalışma anlayışı, çalışmayıİnsan yaşamı ya da sosyal düzenin devamı için gerekli olan kesin bir yük olarak görmektedir.

Sosyolojinin genel karakteristik özelliğini belki de en iyi ifade eden Amerikalı sosyolog C. Wright Mills olmuştur. Mills’in, Türkçeye “sosyolojik düşün”, “sosyolojik tahayyül” gibi farklı biçimlerde de çevrilmiş olan ancak bizim burada sosyolojik imgelem olarak kullanacağımız kavramı, sosyolojinin çalışma bağlamında özgün katkısının da zemini olarak görülebilir.

Mills’in kavramını detaylandırmaya çalışan Giddens, sosyolojik imgelemin içeriğini oluşturan üç temel unsur olduğunu belirtmektedir:

Çalışmanın, sanayi ve kapitalizme geçişle birlikte edindiği yeni biçimin bu unsurları: Ev-işyeri ayrışması ve toplumsal cinsiyet; ücretli emek ve toplumsal sınıf; teknoloji, işbölümü ve uzmanlaşma ve son olarak emek süreci, Taylorizm ve Fordizm.

Weber’in bireylerin çalışmayla girdikleri ilişki ve toplumsal sonuçları bağlamında karamsar sonuçlar çıkardığı çalışmanın rasyonelleşmesi sürecinin en uç örneğini Frederick Winslow Taylor’un ismiyle anılan Taylorizm’de görmek mümkündür. Taylor’un bilimsel yönetim adını verdiği çalışma anlayışı esas olarak işçilerin çalışmanın rasyonelleşmesine karşı gösterdikleri direnci aşmaya yönelik arayışların ürünü olmuştur.