SOSYOLOJİ I

Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır.

İklim değişikliklerinin sebep olduğu kuraklığın yanı sıra deprem gibi doğal felaketler de toplumsal değişmeyi etkileyen çevresel faktörler arasında yer almaktadır.

Anthony Giddens günümüz toplumlarını ekonomik, siyasal ve toplumsal düzeyde sınıflandırmıştır.

Comte geliştirdiği “üç hal yasası” ile toplumların geçirdiği değişmeyi bir başka deyişle evrimin evrensel yasasını açıklamaya çalışmıştır.

Sınıfsızlık Marksist gelişme yazınına göre komünist toplumun bir özelliğidir.

Dönüşümcüler küreselleşmenin itici gücünün modernitenin birleştirici güçleri olduğunu savunurlar.

Durkheim toplumsal değişmeyi toplumların mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru geçirdiği evrim süreci olarak ele alır.

Spencer toplumsal değişmeyi biyolojik organizmaların geçirdiği evrim sürecine dayandırarak açıklamaktadır.

Toplumsal değişme toplumun yapısını oluşturan toplumsal ilişkiler ağının, toplumsal kurumların, birey ve grup davranışlarının, toplumsal norm ve değerlerin tarihsel olarak geçirdiği farklılaşma ve dönüşüm sürecidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır. Tarihsel olarak bakıldığında bu faktörlerin birbirleriyle ilişkili olduğu, bir grupta meydana gelen değişimlerin diğerleri üzerinde de dönüşümlere neden olabileceği görülmektedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Bir bilim dalı olarak sosyolojinin ortaya çıkış nedeninin Batı Avrupa’da 17. ve 18. yüzyılda meydana gelen toplumsal değişim ve dönüşümü anlamaya ve açıklamaya çalışmak olduğu söylenebilir. Batı Avrupa’da ortaya çıkan Aydınlanma, Fransız
Devrimi ve Endüstri Devrimi, bütün toplumsal, ekonomik hayatı değiştirmiş ve dönüştürmüştür. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Birinci Dünya Toplumları ya da Gelişmiş Ülkeler: 18. yüzyılda ortaya çıkan serbest
girişimin hâkim olduğu, üretimleri sanayiye dayalı olan ulus devletler bu grupta
yer almaktadır. Bu toplumlarda nüfusun büyük bölümü kentlerde yaşar ve sanayide
istihdam edilir ve geleneksel toplumlarla karşılaştırıldığında sınıfsal eşitsizlikler daha az göze çarpar. Batı toplumları, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda bu grupta yer almaktadır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Comte geliştirdiği “üç hal yasası” ile toplumların geçirdiği değişmeyi bir başka deyişle evrimin evrensel yasasını açıklamaya çalışmıştır. Pozitivist bakış açısına sahip olan Comte bu yasayı geliştirirken yöntemsel olarak doğa bilimleri ile sosyal
bilimler arasında bir benzerlik kurmaya çalışmıştır. Ona göre doğal yaşam ile toplumsal yaşam arasında benzerlikler vardır. Dolayısıyla doğal yaşam içindeki evrim süreci ve evrim aşamaları toplumsal yaşamı açıklamak ve için de kullanılabilir. “Teolojik-
metafizik- pozitivist” aşamalar olarak açıkladığı üç hal yasası evrenseldir ve bütün toplumların geçirdiği değişimi açıklamak için kullanılabilir. Bu aşamaların her biri geçilmesi gereken zorunlu aşamalardır ve sonunda bütün toplumlar pozitivist
aşamaya ulaşacaklardır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

19. yüzyılda hâkim olan evrimci kuramın temel ilkeleri şu şekilde sıralanmaktadır ; Evrensellik, Potansiyel, Bütünlük, Evrimin yönü, Gerekircilik, Aşamalı değişim, İndirgeme. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Immanuel Wallerstein, toplumsal değişmeyi çok disiplinli ve makro ölçekli bir yaklaşım olan dünya sistemi kuramı ile açıklamaya çalışır. Dünya sistemi kuramı “kapitalizmin ulusal temelden ziyade artık küresel çapta örgütlenmiş olduğu, egemen olan merkezdeki bölgelerin ileri sanayi sistemlerini geliştirip periferi (çevre) ülkelerinin
hammaddelerini sömürdüğü, modern dünyanın uluslararası bir ekonomik düzen ve değişik siyasal sistemlerle kök saldığı”nı iddia etmektedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Modernitenin kurumsal boyutları kapitalizm, endüstrileşme, gözetim ve askeri iktidardır. C şıkkında bulunan üretim aslen endüstrileşmenin alt kavramlarındandır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

20. yüzyılda modernite; militarizm, iki dünyasavaşı, nükleer yok olma tehdidi gibi felaketleri de beraberinde getirmiştir. Bunun sonucunda Aydınlanma projesinin amaçladığının tersine, insanlığın özgürleşmesi hedefini insanlığın kurtuluşu adına
evrensel bir baskı sistemine dönüştürmesi nedeniyle yeniden tartışmaların merkezi haline gelmiştir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Küreselleşmeyi daha çok kültürel düzeyde ele alan sosyal bilimciler arasında ‘McDonaldlaşma’ kavramı ile George Ritzer ve “küresel köy” kavramı ile McLuhan yer almaktadır. Ritzer’in ‘McDonaldlaşma’ kavramı, fastfood örneğinden yola çıkarak öngörülebilirlik, hesaplanabilirlik, verimlilik ve denetim gibi modern bürokrasinin temel ilkelerinin toplumun diğer alanlarına yayılmasından söz etmektedir. ‘McDonaldlaşma’
yalnızca belirli bir yiyecek türünün yani hamburgerin yayılması anlamına gelmemektedir; hamburgerle birlikte belirli bir yaşam biçimin küresel düzeyde yayılmasıdır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır.  Keşifler, icatlar, coğrafi yayılma ve din ise toplumsal değişmeyi etkileyen kültürel faktörler arasında yer almaktadırlar.

Giddens'ın sınıflandırmasına göre  18. yüzyılda ortaya çıkan serbest girişimin hâkim olduğu, üretimleri sanayiye dayalı olan ulus devletler "Birinci Dünya Toplumları ya da Gelişmiş Ülkeler" grubunda yer almaktadır. Bu toplumlarda nüfusun büyük bölümü kentlerde yaşar ve sanayide istihdam edilir ve geleneksel toplumlarla karşılaştırıldığında sınıfsal eşitsizlikler daha az göze çarpar.