SOSYOLOJİ I

Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır. Tarihsel olarak bakıldığında bu faktörlerin birbirleriyle ilişkili olduğu, bir grupta meydana gelen değişimlerin diğerleri üzerinde de dönüşümlere neden olabileceği görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Demografik yapı nüfusun hızla artması ya da bunun tersine doğum oranlarında yaşanan ciddi düşüşler sonucunda da değişim göstermektedir. Doğum oranlarının çok düşük olması yalnızca “yaşlı nüfus” sorunu gibi bir demografik krize neden olmaz bunun yanı sıra bu demografik kriz emek kullanma biçimlerinde de ciddi bir değişime neden olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Evrimci kuramın en önemli temsilcileri Auguste Comte, Herbert Spencer, Emile Durkheim’dır. Comte geliştirdiği “üç hal yasası” ile toplumların geçirdiği değişmeyi bir başka deyişle evrimin evrensel yasasını açıklamaya çalışmıştır. Bir diğer evrimci kuramcı olan Durkheim toplumsal değişmeyi toplumların mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru geçirdiği evrim süreci olarak ele alır.Bir diğer evrimci kuramcı olan Durkheim toplumsal değişmeyi toplumların mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru geçirdiği evrim süreci olarak ele alır. Doğru cevap B'dir

Etnosantrizm, yanlı bir bakış açısıyla bir toplumun kendine özgü kültürel değerlerinden yola çıkılarak diğer toplumların incelenmesi ve bunun sonucunda belirli yargılarda bulunulmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Gerekircilik evrimsel süreçte, değişim zorunludur ve kaçınılmazdır. Toplumlar belirlenmiş aşamaları sırayla geçerler. Doğru cevap D'dir.

Kalkış aşaması büyümenin önündeki bütün engeller aşıldığı zaman başlar. Ekonomik gelişmenin en önemli aşamasıdır ve bunu ilk gerçekleştiren ülke İngilteredir. Kent merkezli endüstriyel faaliyetler artar, tarımda yeni teknoloji kullanımı ve girişimci sınıf yaygınlaşmaya başlar. Doğru cevap B'dir.

Modernitenin kurumsal boyutlarından ikincisi olan endüstrileşme (endüstriyalizm), malların üretimi için cansız güç kaynaklarının kullanımını içerir, makineler bu üretim sürecinde merkezi konumdadır. Doğru cevap E'dir.

Modernite, geleneksel dünya görüşünden koparak nesnel bir bilim, ilerleme, evrensel bir ahlâk ve hukuk geliştirme amacı taşıyan. Aydınlanma düşüncesine dayanan toplumsal değerler sistemi ve örgütlenmesidir. Doğru cevap B'dir.

Kuşkucular  küreselleşme karşıtıdırlar ve dünya ekonomisinin küreselleştiği iddialarına eleştirel bakarlar. Onlara göre bölgeselleşme sonucunda dünya ekonomisi eskisinden daha az bütünleşmiş durumdadır çünkü iddia edildiğinin aksine ticaret yoğunluğu Avrupa, Asya-Pasifik ve Kuzey Amerika olmak üzere üç bölgede toplanmıştır.

Toplumsal değişme ekonomi, siyaset, eğitim, aile, kültür ve inançlar gibi toplum yapısının temel alanlarında var olan ilişkilerde ortaya çıkan farklılıklar olarak tanımlanmaktadır

Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır.

Kültürel faktörler: Keşifler, icatlar, coğrafi yayılma ve din ise toplumsal değişmeyi etkileyen kültürel faktörler arasında yer almaktadırlar. Geçmişte matbaanın bulunuşu eğitim kurumunda çok ciddi değişimlere neden olmuştur. Günümüzde ise kitle iletişim alanında ortaya çıkan yenilikler ve internet kullanımı, bütün toplumsal yapı ile birlikte eğitim kurumunda da önemli değişimlere yol açmıştır.

Comte geliştirdiği “üç hal yasası” ile toplumların geçirdiği değişmeyi bir başka deyişle evrimin evrensel yasasını açıklamaya çalışmıştır. Pozitivist bakış açısına sahip olan Comte bu yasayı geliştirirken yöntemsel olarak doğa bilimleri ile sosyal bilimler arasında bir benzerlik kurmaya çalışmıştır. Teolojik- metafizik- pozitivist” aşamalar olarak açıkladığı üç hal yasası evrenseldir ve bütün toplumların geçirdiği değişimi açıklamak için kullanılabilir

Spencer toplumsal değişmeyi biyolojik organizmaların geçirdiği evrim sürecine dayandırarak açıklamaktadır. Spencer biyolojik organizmalar ile toplumların büyüme aşamaları arasında benzerlik olduğundan yola çıkarak evrimin basitten karmaşığa doğru gerçekleşen bir süreç olduğunu iddia eder.

Habermas’ın akla dayalı iyi bir toplumun yaratılmasını amaçlayan Aydınlanma projesine olan inancı, onun modernitenin en güçlü savunucularından biri olarak kalmasını sağlamıştır. Habermas, Aydınlanma’nın bir özgürleşme aracından, baskının yeni bir kaynağı haline dönüşmesi görüşüne katılmakla birlikte, Aydınlanma projesinin gerçekleşmemiş potansiyelini vurgulayarak moderniteyi, “tamamlanmamış bir proje” olarak görmektedir.

Hegemonya için mücadele aşaması (1920- 1960): Bu aşamanın en belirgin özelliği küresel düzeyde savaşlar ve çatışmaların ortaya çıkışıdır.

McLuhan 1960’larda geliştirdiği “küresel köy” kavramı ile kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ile insanlar arasındaki etkileşimin artacağını; dünyanın tıpkı bir köy gibi küçük bir topluluk olacağını iddia etmiştir.

Moderniteyi dört temel kurum aracılığıyla tanımlayan Giddens’a (1994: 57-58) göre, bu kurumlardan birincisi kapitalizm, ikincisi olan endüstrileşme, üçüncüsü gözetim aygıtları, dördüncüsü ise askeri güç ya da şiddet araçlarının kontrolüdür.

Giddens’a göre küreselleşme sürecinde ekonomik, kültürel ve politik olmak üzere üç temel unsur bulunmaktadır. Bunlar: Ekonomik- Küresel piyasaların gelişimi ve dünya çapında pazarlar ve fabrikalara sahip Sony ve Ford gibi modern çokuluslu şirketlerin gücünde artış; Kültürel- Kitle iletişim araçları ve uydu yayınlarıyla yaratılan küresel fikirler, imgeler ve kimliklerin gelişimi; Politik- Uluslararası diplomasiye geçiş, uluslar-üstü ve dünya çapındaki yönetim birimleri ve ağların yükselişiyle, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler Örgütü’nden Güney-Doğu Asya Ulusları Birliği’ne doğru geçiş.

Toplumsal değişme ekonomi, siyaset, eğitim, aile, kültür ve inançlar gibi toplum yapısının temel alanlarında var olan ilişkilerde ortaya çıkan farklılıklar olarak tanımlanmaktadır.