Sosyolojik Bakış Açısı

Sosyoloji, toplumsal ilişkileri anlama ve açıklama amacı taşır ve süregelen genel nitelikli eylemler üzerinde yoğunlaşır.

Bauman’a göre sosyoloji, en genel anlamda insan dünyası hakkında bir düşünme biçimidir ve “hâlihazırda süregelen ya da zamanla değişmeyen genel nitelikli eylemler üzerinde yoğunlaşmaktadır.”

Sosyoloji insan eylemlerini geniş çaplı oluşumların ögeleri olarak görür.

Geniş çaplı bu oluşumlar karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi içinde bulunan insanların rastlantısal olmayan birliktelikleri şeklinde görülmektedir.

Sosyoloji, insanların gündelik yaşamındaki bireysel deneyimlerinin toplumsal olanla ilişkisini gösterir.

Sosyolojik bulgular için hammadde sağlayan bütün deneyimler, sosyolojik bilgiyi oluşturan hemen her şey, sıradan insanların günlük hayatlarında yaşadıkları şeylerdir. İnsanlar, günlük yaşamın tekdüze, rutin doğası içinde, olup bitenlerin anlamı üzerinde düşünmeye ve bireysel olanla toplumsal olanın ilişkisini görmeye fırsat bulamaz. Sosyologlar, kişisel hayat hikâyemizi, başka insanlarla paylaştığımız tarih ile nasıl örüldüğünü bize gösterirler.

Sosyoloji, bildik olanı bilmedikleştirir.

Gündelik işler, sürekli tekrarlandığında bildik hale gelir ve bildik şeyler kendi kendilerini açıklayarak belirli bir soru ve şüphe oluşturmaz, dikkat çekmez. İnsanlar “her şey her zamanki gibi” dedikleri sürece sorulacak soru bulunamaz. Sosyoloji ise bildik hale gelen, ‘doğal’ olarak kabul edilen şeyleri bulmacalara dönüştürür, bildik olanı bilmedikleştirir.

1) Kültürel farklılıkların bilincine varma: Sosyoloji, toplumları farklı bakış açılarıyla görebilmemize imkân sağlar. İnsanların farklı yaşam biçimlerini anlamak, onların sorunları hakkında duyarlı bir anlayış geliştirmemize yardımcı olabilir.

2) Politikaların etkilerini değerlendirme: Toplumsal araştırmalar, belirli konular ve sorunlarda uygulanan politikaların sonuçlarının değerlendirilmesinde önemli yararlar sağlar.

3) Kendi kendimizi aydınlatma: Sosyoloji insanların kendilerini daha iyi anlayabilmesini, davranışları hakkında bilgi sahibi olmasını ve böylece geleceğini şekillendirmek için daha fazla imkâna sahip olmasını sağlar.

Mills’e (1959: 5-6) göre sosyolojik imgelem, bireyin kendi deneyimini ancak yaşadığı tarihsel dönemdeki toplumsal bağlam içerisinde anlaşılabilmesi fikrini temel alır. Birey, belirli bir tarihsel dönemdeiçinde yaşadığı toplumun bir ürünü olarak ortaya çıkmakta, buna karşılık birey de toplumun tarihine katkıda bulunmaktadır. Sosyolojik imgelem, toplumların tarihi ve bireylerin özgeçmişleri arasındaki ilişkiyi daha iyi görebilmemizi ve anlamamızı sağlar.

Mills’e göre bireylerin biyografileri (özgeçmişleri), toplumların tarihsel bağlamında ele alınmalıdır.

Bu sosyolojik imgelem biçimleri tarihi, antropolojik ve eleştirel bir bakış açısı içermektedir

Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan birbirine bağlı felsefi, bilimsel ve toplumsal alanlarda oluşan bir düşünce hareketidir.

18. yüzyıl sonlarında İngiltere’de başlamıştır

1789

Bir toplumun ‘modern’ olarak tanımlanması, politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel olarak dört önemli süreç aracılığıyla ortaya çıkan özelliklere dayanmaktadır

Kapitalizm, “özel mülkiyete dayalı sermaye ile mülksüz ücretli emek arasındaki ilişki merkezinde yoğunlaşmış bir meta üretimi sistemidir”

1. Kapitalist girişimciliğin katı rekabetçi ve genişlemeci doğası, teknolojik yenilenmenin sürekliğini ve yaygınlaşma eğilimini ifade eder.

2. Ekonomik alan, diğer toplumsal alanlardan, özellikle politik kurumlardan ayrı tutulur. Bu ekonomik alan içerisindeki yüksek yenilenme oranları, ekonomik ilişkilerin diğer kurumlar üzerinde önemli ölçüde egemenlik kurduğunu gösterir.

3. Siyaset ve ekonominin birçok şekilde birbirlerinden ayrılması, yatırımlar üzerinde yaygın olan özel mülkiyet sahipliğinin üretim araçları içerisindeki baskın konumu üzerine kurulmuştur. Bu açıdan özel mülkiyete dayalı sermaye sahipliği ile sınıf sisteminde yer alan ‘mülksüzlük’ olgusu, başka bir ifadeyle
işgücünün metalaştırılması arasında doğrudan bir ilişki bulunur.

4. Devletin özerkliği, üzerinde denetimin tam anlamıyla kurulmadığı sermaye birikimine dayanmaktadır. Bu nedenle devletin özerkliği, tam olarak belirlenmesi mümkün olmasa da koşullanmaktadır

Saint Simon

1. Teolojik aşama: Dinsel ve doğaüstü güçlerin, toplumsal olayların nedeni olarak görüldüğü bir dönemdir.

2. Metafizik aşama: Bu aşamada, insan düşüncesine soyut kavramların ve ideal biçimlerin egemen olduğu görülür.

3. Pozitivist (bilimsel) aşama: İnsanlar, olaylar ve bu olaylar arasındaki ilişkiler hakkında bilgi edinmek
ve onları açıklamak için toplumsal ve doğal dünyayı yöneten yasaları bulmayı amaçlamaktadır.

Durkheim, iki tip dayanışma biçimi olduğunu ileri sürer. Bunlardan biri mekanik dayanışma, diğer ise organik dayanışmadır.

Emile Durkheim

Max Weber

Fonksiyonalist bakış açısı, toplumun çeşitli parçalardan oluştuğunu ve bu parçaların birbirleriyle ilişki içinde bulunduğunu belirtir. Toplumun parçalarının hepsi birlikte, bütün bir toplumsal sistemi meydana getirmekte ve bu sistemde parçaların bütünle olan işlevsel ilişkisi büyük önem taşımaktadır. Fonksiyonalistler, toplumun temel parçalarının, diğer bir deyişle toplumun aile, ekonomi, eğitim ve siyaset gibi kurumlarının oluşturduğu toplumsal yapının nasıl işlediğini analiz ederler. Bu analiz sürecinde, aile, eğitim ya da din gibi toplumun herhangi bir parçasını anlamak için bu parçanın bir bütün olarak toplumla ilişkisine bakılması gerektiğini ileri sürmektedirler. Başka bir ifadeyle, toplumsal sistemi oluşturan bir parçayı, onun sistemin sürekliliğine ve korunmasına yönelik yaptığı katkı aracılığıyla incelemektedirler

İnsanlar, öğrenilmiş anlamların sembolik bir dünyasında yaşarlar.

Semboller, toplumsal süreçlerde ortaya çıkar ve paylaşılır.

Semboller, insan davranışını etkilemesi bakımından önemlidirler.

Zihin işlevsel, irade sahibi ve bireyin çıkarlarına hizmet eden teleolojik bir varlıktır.

Benlik, toplumsal bir kurgudur.

Toplum, toplumsal süreçler sonucunda ortaya çıkan dilsel ya da sembolik bir kurgudur.