SOSYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 6

I. Illich’in Okulsuzlaştırılmış Toplum çalışması okulda verilen eğitimin birey açısından olumsuz yönlerini inceleyen ve okulda verilen eğitimin nasıl olması gerektiği konusunda şöyle der:  Okulda öğrencilerin öğrenecekleri konular ve nasıl öğrenmeleri gerektiği konusunda çok az kontrolleri bulunmaktadır. Konular, öğretmenler tarafından yalnızca anlatılır. Öğrencilerin başarılı olmaları ve kurallara uymaları beklenir. Oysaki gerçek öğrenme doğrudandır ve bireyin öğrenme sürecine özgürce katılmasıyla gerçekleşir. Bu nedenle çoğu konuda öğrenmek için öğretmene ihtiyaç yoktur. Doğru cevap B'dir.

Çatışmacı bakış açısı düşünürleri Bowles ve Gintis'e göre; Kapitalist sistemde iş hem sömürüye açık hem de yabancılaştırıcıdır. Kapitalizmin ihtiyacı olan çok çalışan, itaatkâr, yüksek motivasyona sahip ancak yönetici otoritesine karşı gelemeyecek kadar bölünmüş ve farklılaşmış emek gücü eğitim sistemindeki ‘gizli müfredat’ vasıtasıyla sağlanmaktadır. Gizli müfredatın gücü derslerin içeriği ya da sınavlarda değildir. Öğrenci okula devam etme deneyimiyle çok çalışmayı, itaatkâr olmayı ve yüksek motivasyonu öğrenmektedir. Doğru cevap A'dır.

Marksist kuramcı Willis’e göre eğitim yanlış sınıf bilinci üreten toplumsallaşmanın başarılı bir aracısı değildir. Eğitim kapitalizmin isteği türde iş gücünü üretir ancak bu doğrudan ya da bu amaca yönelik olarak gerçekleşmez. Çünkü okul karşıtı kültürü benimseyen öğrenciler nasıl davranacakları konusunda ikna edilmezler ya da kol gücüne dayalı işlerde çalışmaya zorlanmazlar. Bu öğrenciler aktif olarak kendi alt kültürlerini yaratırlar ve gönüllü olarak bu tip işlere yönelirler.

Toplumsallaşma bireyin toplumun kültürünü öğrenme ve içselleştirme sürecidir. Doğru cevap A'dır.

Aile, yeni doğan çocuğun toplumsallaşma sürecine girdiği ilk kurumdur. Aile vasıtasıyla çocuk içinde yaşadığı toplumunda geçerli olan sözlü ve sözsüz iletişim yollarını öğrenir. Ayrıca toplumun kültürü içselleştirilir.Doğru cevap B'dir.

Toplumsallaşma süreci ile ilgili olarak Sigmund Freud’un yapısal kişilik kuramı en önemli kuramlardan biridir. Bu kurama göre kişilik üç katmandan oluşur: İd, Ego ve Süperego. Freud’a göre, toplumsal davranış, kişiliği oluşturan id, ego ve superego sistemlerinin etkileşimi sonucunda gelişir. Doğru cevap D'dir.

George Herbert Mead sembolik etkileşim kuramının yaratıcısıdır. Toplumsallaşmada dilin önemine vurgu yapar. Sembollerden oluşan dil, düşünce hatta bilinç, toplumsallaşmanın ürünüdür. İnsanlar dil yoluyla toplumsal etkileşime girer. Doğru cevap B'dir.

İşlevselci bakış açısı eğitimi iki temel açıdan değerlendirmektedir. Bunlardan ilki, eğitimin toplumun bütünü için işlevini incelemek, diğeri ise eğitimin toplumdaki diğer kurumlarla olan işlevsel ilişkisini anlamaktır. İşlevselci bakış açısı, diğer kurumlara olduğu gibi eğitime de toplum bütününe olan olumlu katkısı açısından yaklaşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

I. Illich ‘okulsuzlaştırılmış toplum’ çalışmasıyla, okulda verilen eğitimin birey açısından olumsuz yönlerini inceler ve okulda verilen eğitimin nasıl olması gerektiği konusu üzerinde durur. Doğru cevap C'dir.

Kapitalist sistemde iş hem sömürüye açık hem de yabancılaştırıcıdır. Kapitalizmin ihtiyacı olan çok çalışan, itaatkâr, yüksek motivasyona sahip ancak yönetici otoritesine karşı gelemeyecek kadar bölünmüş ve farklılaşmış emek gücü eğitim sistemindeki ‘gizli müfredat’ vasıtasıyla sağlanmaktadır. Gizli müfredatın gücü derslerin içeriği ya da sınavlarda değildir. Öğrenci okula devam etme deneyimiyle çok çalışmayı, itaatkâr olmayı ve yüksek motivasyonu öğrenmektedir. Doğru cevap A'dır.

Eğitimi Marksist bakış açısıyla değerlendiren Henry Giroux'a göre işçi sınıfından olan öğrenciler kendi eğitimlerini şekillendirmede aktif bir rol alırlar. Kendilerine öğretilen her şeyi kabul etmezler ve tüm davranışları da kapitalizm tarafından belirlenmez. Okullaşmaya tepki olarak kendi kültürlerini oluştururlar ve bu tepki çoğunlukla okula direnmek şeklinde ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Etkileşimci yaklaşımın eğitim çalışmalarındaki en temel kavramlar benlik, toplumsal roller ve tipleştirmedir. Doğru cevap C'dir.

Etkileşimci bakış açısına göre öğretmenleri öğrencilerle olan ilişkisinde tipleştirmenin yanı sıra ‘kendini doğrulayan kehanet’ ve ‘etiketleme’ de etkili olmaktadır. Kendini doğrulayan kehanet, öğretmenlerin öğrencilerin davranışlarına göre zeki ya da aptal olarak kehanette bulunmaları ya da tahminde bulunmaların- dan sonra, öğrencilerin benlik kavramlaştırmasının söz konusu tahmin doğrultusunda şekillenmesiyle davranışlarının öğretmenlerin beklentileri doğrultusunda gelişmesidir.Etiketleme de kendini doğrulayan kehanetle yakından bağlantılıdır. Etiketleme öğretmenlerin birey olarak öğrencilere verdiği tepkiyi, dolayısıyla öğrencinin eğitim kariyerini etkilemektedir. Ancak bu durum tüm öğrencilerin kendilerine yapıştırılan etiket doğrultusunda yaşayacakları anlamına gelmez. Doğru cevap B'dir.

Suç kavramına kıyasla daha kapsamlı bir kavram olan sapkın davranışın ne olduğu farklı dönemlerde ve toplumlarda değişkenlik gösterir. Sapkın davranış normları çiğneyen eylemler ve sapma da toplumsal kuralların ihlal edilmesi olarak tarif edilmekle birlikte, sapma daima olumsuz olarak gerçekleşmez. Başka bir ifadeyle, sapmanın olumsuz biçimi olduğu gibi, ideal davranış örüntüleri yönünde gerçekleşen "olumlu sapma" da söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Suçluluğu, biyolojik yaklaşımlar beden tipiyle; psikolojik yaklaşımlar kişilikle, sosyolojik yaklaşımlar ise toplumsal,kültürel ve ekonomik yapı, toplumdaki güç ve iktidar ilişkileri gibi unsurlarla ilişkilendirir. Suçluluğun erken dönem çocuklukta yaşanan olumsuz deneyimlerle ilgili olduğunu öne süren yaklaşım ise psikoanalitik yaklaşımdır. Doğru cevap D'dir.

Merton, toplumsal bakımdan öne çıkarılan değerler ile bunlara erişmek için kullanılacak araçların sınırlı olması arasındaki gerilimlere gösterilen beş olası tepkiyi, "uyum gösterenler", "yenilikçiler", "törenciler", "geri çekilenler" ve "başkaldıranlar" olmak üzere sınıflandırmıştır. Yukarıda verilen tepki eşleştirmelerinden, değerleri ve araçları tamamen kabul eden "uyum gösterenler" ile değerleri ve araçları tamamen yadsıyarak toplumsal sistemi yeniden kurmak isteyen "başkaldıranlar" en karşıt konumda bulunurlar. Doğru cevap A'dır.

Sapma ve suç olgusu ile onu tanımlayanlar arasındaki etkileşim üzerine odaklanan sembolik etkileşimci kuramlar, "birey niçin suç işlemektedir?" sorusunu soran diğer kuramların aksine, "niçin belirli davranışlar sapma olarak tanımlanır?" sorusunu sorar. Doğru cevap B'dir.

Hirschi, Alt Kültür Kuramı'nın değil, Sosyal Kontrol Kuramları'nın önemli isimlerinden biridir. Sosyal Kontrol Kuramları, insanlara aksi öğretilmediği müddetçe anti sosyal davranış sergileyeceklerini öne süren suç kuramlarıdır. Bu kuramların Hirschi ile birlikte diğer önemli temsilcisi ise Gottfredson'dur. Doğru cevap E'dir.

Soru kökünde verilen atasözü, Etiketleme Kuramı'na örnek teşkil edebilir. Çünkü Etiketleme Kuramı, birini sapkın olarak damgalamanın onun sapkın davranışını güçlendireceğini varsayar. Başka bir ifadeyle, kurama göre, bir insan suçlu olmasa bile damgalandığında kendisini suçlu olarak görmeye başlar. Doğru cevap B'dir.

Suç davranışını, suça iten uyaranlar ile onu engelleyen toplumsal ve fiziksel kontroller arasındaki dengesizliğin bir sonucu olarak ele alan kuramlar, sosyal kontrol kuramlarıdır. Doğru cevap A'dır.