SOSYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 3

Murdock  aile kurumunun bütün toplumlarda görüldüğünü ve ailenin evrensel olduğunu öne sürmüştür. Buna göre doğru cevap A'dır.

Kelimesi kelimesine ‘babanın hâkimiyeti’ anlamına gelen ‘ataerkillik’ (patriarki), başlangıçta erkek aile reislerinin otoritesi üzerine kurulu toplumsal sistemleri tanımlamada kullanılmıştır. Günümüzde genel olarak erkek tahakkümünü yansıtan bir anlamla yüklüdür

Feminist kuram, ailenin güç ilişkileri içeren bir kurum olarak görülmesini sağlayarak sosyolojiye katkıda bulunmuştur.

Aile içi şiddet türleri:

Fiziksel şiddet

Sözel şiddet

Cinsel şiddet

Ekonomik şiddet

Sosyal şiddet

Psikolojik şiddet

Bu şiddet türleri arasında siyasi şiddet bulunmamaktadır.

Bu şiddet türlerine ek olarak teknolojinin yaygın kullanımı ile gündelik yaşamımıza giren dijital şiddet ve siber zorbalık gibi kavramlar da giderek önem kazanmaktadır. Teknolojik araçların, kadını kontrol altında tutmak ve toplum nezdinde aşağılamak, utandırmak gibi amaçlarla kullanılması şeklinde tanımlanabilecek dijital şiddet, diğer şiddet türleriyle de yakından ilişkilidir.

Ecevit (1993: 18), aile-içi şiddet üzerine yapılmış çalışmaların birleştiği ortak görüşleri şu şekilde sıralamaktadır:
1. Aile-içi şiddetin nedeni bireysel değil, toplumsaldır; şiddet ailenin yapısı ve işlevlerinden, aynı zamanda bu aileyi içinde barındıran toplumun yapısından kaynaklanır (Nichols, 1986: 191 aktaran Ecevit,
1993: 18) 2. Özel alanda ortaya çıkan şiddet, erkek egemenliğinin meşrulaştırılmasından, erkeğin daha değerli görülmesinden ve kamusal alandaki ataerkil siyasi ve ekonomik kurumların egemenliğinden bağımsız düşünülemez. 3. Şiddete maruz kalan veya kalabileceklerini düşünen kadınlar, toplumsal kontrole daha çok boyun eğmekle kalmaz, kendi üzerlerindeki kontrolü kendileri artırırlar.
4. Erkeklerce kadınlara uygulanan şiddet, ancak kadınların kendilerinin ekonomik ve siyasal gücü olduğunda ve kamusal alanda durumlarını düzeltme araçlarına sahip olduklarında azalacak veya sona erecektir

Kadınlar istihdam edildiğinde bile ev işleri ve çocuk bakımından birincil olarak sorumlu olmalarından dolayı iş pazarında dezavantajlı konumdadırlar. Bu da kadın emeğinin ucuz iş gücü olarak sömürülmesiyle sonuçlanır (Safa, 1995). Kadınların ücretli işlerde çalışması, kurtuluşlarının gerek koşullarından olmasına rağmen erkeklerle eşit olmaları için yeter koşul değildir. Evdeki işler özel alanda ve kadınların sorumluluğunda oldukça kadınlar ancak ‘çifte yük’ taşıyacaklardır (Benston,
1982: 126). ‘Çifte yük’, ev dışında ücretli işlerde çalışan kadınların ev işlerinden birincil derecede sorumlu olmaya devam etmelerini ve hem evde hem işte çalışmalarını açıklayan bir kavramdır.

Erkek egemen kurumların, kadınların doğurganlık gücü ile ilgili kurallar koymasına ‘kurumsallaştırılmış denetim’ adı verilir (2003: 4).

Allison Jaggar’a göre modern anneliğin getirdiği toplumsal ilişkiler bağlamında anne ile çocuk arasındaki karşılıklı bağımlılığın aşırı bir düzeyde olması, annenin çocuğunu tam bir insan olarak algılamasını imkânsız kılmaktadır (1983: 188). Bireyselliğe verilen önemin daha zayıf, ‘terbiye etme’ tutumunun ise daha güçlü olduğu Batı dışı toplumlarda, anne ve çocuğun karşılıklı bağımlılık ilişkisinden hayat boyu kurtulamayacakları öngörülebilir.

Psikolojik şiddet; Eş ile (kadınla) doğrudan iletişimi reddetmek, surat asmak; eşin (kadının) görüş ve düşüncelerini açıklamasını engellemek; zaafları ile alay etmek; duygusal sömürü yapmak; eşin (kadının) kendisine olan güvenini, saygısını yitirmesine yol açmak; eşin (kadının) hareket özgürlüğünü kısıtlamak; ailesiyle veya arkadaşları ile görüşmesine izin vermemek ve benzeri. "Eşini başkaları önünde küçük düşürmek" bir sosyal şiddet örneğidir.

"Başkalarının önünde eşini küçük düşürmek" sosyal şiddet örneklerinden biridir. Diğerleri ekonomik şiddet örnekleri arasında yer alır.

Sanayi Devrimi’yle başlayan ve 20. yüzyıla kadar süren ikinci aşamada sanayileşmeyle birlikte malların üretiminin fabrikalara aktarılması ile ekonomik kurumlar aileden ayrılmış, aile üretim birimi olmaktan çıkmış ve işçi ailesi niteliği kazanmıştır. Bu dönemde yoksulluğun ortaya çıkardığı sorunlarla baş edebilmek için aileler akrabalık ilişkilerini
sürdürmektedirler.

Sanayi öncesi aşamada ağırlıklı olarak tarımsal üretim yapan toplumlarda aile bir üretim birimidir ve aile üyeleri birlikte çalışmaktadır.

Klasilk aile sosyolojisinin üç temel ilgi alanı vardır. Bunlardan biri ailenin evrenselliği, diğeri ailenin işlevselliği ve rolleri, sonuncusu ise aile ve sanayileşme arasındaki ilişkidir.

Parsons, yalıtılmış çekirdek ailenin ortaya çıkışını, toplumsal evrim süreciyle açıklamaktadır. Toplumsal evrim sürecinde, sanayileşme ile birlikte, toplumlarda yapısal bir farklılaşma ve bazı konularda uzmanlaşma gelişmeye başlamıştır.

Engels, tek eşli çekirdek ailenin, özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla birlikte geliştiğini ileri sürmektedir.

Giddens’a göre feminist sosyologların aile sosyolojisine katkıları başlıca üç alanda kendini göstermektedir. Bunlar, cinsiyetçi iş bölümü, eşit olmayan güç ilişkileri ve bakım etkinlikleri olarak özetlenebilir.

Kadınlar istihdam edildiğinde bile ev işleri ve çocuk bakımından birincil olarak sorumlu olmalarından dolayı iş pazarında dezavantajlı konumdadırlar. Bu da kadın emeğinin ucuz iş gücü olarak sömürülmesiyle sonuçlanır (Safa, 1995).

Sözel şiddet; Aşağılayıcı sözler söylemek, zaafları ile alay etmek, aşırı genellemeler yapmak, suçlamak, küfür etmek, küçük düşürmek, hakaret etmek, yüksek sesle bağırmak, eşi (kadını) çelişki içinde bırakmak, eşin (kadının) öz güvenini yitirmesine neden olmak.

A, B, C ve D şıklarındaki durumların hepsinde kadının erkekten daha alt bir varlık olması, erkeğin üstünlüğü ve kadının toplumdaki yerinin erkekten sonra olduğunu örneklendirmektedir. E şıkkında ise kadının çocuğu doğurma görevi biyolojik açıdan doğal bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır.