SOSYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 8

Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde kadınların çalışma hayatına katılımında önemli artışlar görülmektedir. Bu artışın nedenleri arasında evlilik yaşının artması ve geç annelik olgusunun yaygınlaşması, ev içi teknolojilerin sağladığı emek tasarrufu, ailenin geçim stratejileri bakımından kadının getireceği gelirin giderek daha önemli hale gelmesi ve kadın hareketinin çalışma politikalarının
şekillenmesinde artan gücü ve etkisi sayılabilir.

Bu araştırmalar, kadınların daha çok ev işlerinin bir uzantısı olarak görülebilecek hizmet, temizlik, hemşirelik, eğitim ve yemek (catering) gibi işlerde ve çoğunlukla da yarı zamanlı, düşük statülü ve düşük gelirli işlerde çalıştıklarına işaret etmektedir (Bilton vd., 2008: 300). Yine bu alanda yapılan araştırmalar, kadınların iş yaşamına artan katılımının, ev içerisindeki yükümlülüklerini azaltmadığını, bu anlamıyla çalışan kadınların ev işlerini de yapmaları bakımından “çifte mesai” yaptığını vurgular.

Durkheim’ın organik dayanışma olarak adlandırdığı karmaşık toplumsal işbölümü ve artan karşılıklı bağımlılık, demirin Türkiye’de üretildikten sonra, Endonezya’da farklı işyerlerinde on ayrı çeşit zincir, Çin’de yüz ayrı çeşit çivi haline getirilmesi ve nihai kullanıcılarıyla da ABD’de veya Almanya’da buluşması olarak da düşünülebilir.

Toplumsal değişme ekonomi, siyaset, eğitim, aile, kültür ve inançlar gibi toplum yapısının temel alanlarında var olan ilişkilerde ortaya çıkan farklılıklar olarak tanımlanmaktadır

Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır.

Kültürel faktörler: Keşifler, icatlar, coğrafi yayılma ve din ise toplumsal değişmeyi etkileyen kültürel faktörler arasında yer almaktadırlar. Geçmişte matbaanın bulunuşu eğitim kurumunda çok ciddi değişimlere neden olmuştur. Günümüzde ise kitle iletişim alanında ortaya çıkan yenilikler ve internet kullanımı, bütün toplumsal yapı ile birlikte eğitim kurumunda da önemli değişimlere yol açmıştır.

Comte geliştirdiği “üç hal yasası” ile toplumların geçirdiği değişmeyi bir başka deyişle evrimin evrensel yasasını açıklamaya çalışmıştır. Pozitivist bakış açısına sahip olan Comte bu yasayı geliştirirken yöntemsel olarak doğa bilimleri ile sosyal bilimler arasında bir benzerlik kurmaya çalışmıştır. Teolojik- metafizik- pozitivist” aşamalar olarak açıkladığı üç hal yasası evrenseldir ve bütün toplumların geçirdiği değişimi açıklamak için kullanılabilir

Spencer toplumsal değişmeyi biyolojik organizmaların geçirdiği evrim sürecine dayandırarak açıklamaktadır. Spencer biyolojik organizmalar ile toplumların büyüme aşamaları arasında benzerlik olduğundan yola çıkarak evrimin basitten karmaşığa doğru gerçekleşen bir süreç olduğunu iddia eder.

Çatışma olgusunun toplumsal hayatın doğasında var olduğunu biliyoruz. Siyaset çatışmayı ortadan kaldırmayı değil, kontrol altında tutmayı, düzenlemeyi, tabiri caizse onu ehlileştirmeyi amaçlar. Hiçbir çatışma sonsuza kadar sürmez. Hatta çatışmanın en sert hali olan savaş durumunda bile belli kurallara –ki bu asgari bir uzlaşmanın varlığına delalet eder- riayet edilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

“Savaş, siyasetin farklı araçlarla devam ettirilmesidir” sözü Carl Von Clausewitz'e aittir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İktidar ilişkilerinin özünde zor kullanma ya da zor kullanma tehdidi yatar. Bir kişi gerçekte istemediği bir eylemi, eylemi yapmasını isteyen kişiyi çok sevdiği için ya da kendisi de bu eylemden yarar göreceğine inandığı için yapabilirse de çoğu zaman iktidar ilişkilerinde karşılıklılık ya da sevgi yerine zor kullanma tehdidinin öne çıktığı
da bir vakıadır. İktidar, bir kimsenin bir başkasına normalde yapmayacağı bir şeyi yaptırabilme gücünü ifade eder. İktidar sahipleri, kendilerine itaatin “meşru” davranış biçimi olduğunu iddia ederler. Bir iktidarın meşruiyeti ne kadar az ise, o kadar çok zor kullanmaya başvurmak zorunda kalacaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Devlet, belli bir coğrafi alan ve alan üzerinde yaşayan nüfus üzerinde şiddet kullanma tekeline sahip olduğunu iddia eden hiyerarşik bir örgütler bütünüdür. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Birçok Avrupa ülkesinde kapitalizmin gelişimi ile modern devletin gelişimi birbirine paralel cereyan etmiştir. İster Avrupa’da ister Avrupa dışında olsun modern devletin oluşumu milliyetçilikten ayrı bir biçimde düşünülemez. Bu nedenle, modern dünyada devlet, ulus-devlet olarak da nitelendirilir. Giderek güçlenen siyasi iktidarlar da ulus inşası sürecinin hızlandırarak milliyetçi duyguların yayılmasında aktif rol oynamışlardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

1992 yılı sonunda ortadan kalkan Çekoslavakya, Çek ve Slovak’lar olmak üzere iki ulustan oluşan bir devletti. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Siyaset bilimi sosyoloji biliminin bir alt dalıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İlk siyasi partiler 1820’lerde ABD’de ortaya çıkmıştır. 1840’ların sonunda Belçika ve İsviçre, 1850’lerden itibaren ise, Birleşik Krallık Liberal partisi yine dünyanın ilk modern siyasi partilerindendir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Bir diğer ifadeyle, Taylor’un bilimsel yönetim anlayışı ile işin düşünülmesi, işin icrasından ayrılırken emek sürecinin bilgisi de işçilerden yönetime geçmektedir. Yukarıda kısaca değindiğimiz işçilerin direnci konusuyla birlikte düşünecek olursak, Taylorist bilimsel yönetim anlayışı, emek sürecinin bilgisini yönetimin elinde tekelleştirerek işçiler karşısında işyeri sahibi ve yönetiminin güçlenmesine yönelik önemli bir adım olarak da görülebilir.

Büyük fabrikalarda yarı vasıflı kitle işçileri ile yüksek ücretli işçilerin konsantrasyonu bu özelliklerden biridir.

Ancak sanayi toplumu kavramı, bu çatışmanın liberal demokratik devletlerin oluşumu ve sınıf çatışmasının kurumsallaşması ile aşıldığını içermesi itibariyle Marksist düşünce okullarından ayrılmaktadırlar. Örneğin, Dahrendorf, farklı sınıfların çıkarlarını temsil edebilen siyasi partilerin ortaya çıkmasını ve sendikaların artan önemiyle toplu iş sözleşmelerinin ve grev hakkının tanınmasını bu çatışmanın aşılmasının biçimleri olarak görmüştür.

Toplum halinde yaşamak demek, herkesi bağlayan bir arada yaşamayı mümkün kılan ortak kuralları ve ortak karar alma mekanizmalarını kabul etmek demektir. En geniş anlamıyla siyaset, bu ortak kurallar ve karar alma mekanizmalarıyla ilgilenir. Kimlerin topluma ait sayılacakları ya da toplumun sınırlarının ne olacağı, kimlerin nasıl yönetici olabilecekleri, yöneticilerin yönetilenlerle ilişkilerinin nasıl düzenleneceği bu kuralların başında gelir.

Doğru cevap E seçeneğidir.