SOSYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 18

Budd'a göre başkalarına bakma olarak çalışma anlayışı başkalarıyla birlikte olmak ve onların hayatta kalmalarını sağlamak için gerekli fiziksel, bilişsel ve duygusal çabayı kapsar. Entelektüel temellerinde ise kadın hakları ve feminizm yer alır. Doğru cevap D'dir.

Etnosantrizm, basitçe ifade edecek olursak, diğerlerini yargılamak için ken- di toplumunun ve kültürünün bakış açısını ölçü olarak alan düşüncedir. Doğru cevap C'dir.

Sanayileşme kavramıyla esas olarak, tarım ve el sanatlarının hâkim olduğu kırsal bir toplum yapısın- dan büyük ölçekli fabrika üretiminin hâkim olduğu kentli toplum yapısına geçiş kastedilmektedir. Doğru cevap C'dir.

İşgücü piyasası, arz ve talebin karşılaştığı ve belirli bir ücretin oluştuğu toplumsal bir örgütlenmedir. Doğru cevap A'dır.

Weber’in kullandığı rasyonelleşme kavramı, modern toplumlarda görülen sonuçlara ve hesaplamaya dayalı düşünme ve eyleme biçimlerini ifade etmektedir. Örneğin Weber’e göre toplumsal işbölümünün artması, sanayi öncesi toplumlarda görmediğimiz bir biçimde çalış- manın hesaplama ve tasarımın konusu olmasının, yani rasyonelleşmesinin bir gösterisidir. Başka bir ifadeyle, çalışmanın rasyonelleşmesi, yapılan işin daha da etkili ve verimli hale gelebilmesi amacıyla çalışma sürecinin her bir yönünün gelenekten, örften veya ahlaktan bağımsızlaştırılarak parçalanması ve tasarlanması olarak da görülebilir. Doğru cevap B'dir.

Fordizm kavramı İkinci Dünya Savaşı’ndan 1970’lerin sonlarına uzanan bir sürecin toplumsal özelliklerini tanımlamak için kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan birbirine bağlı felsefi, bilimsel ve toplumsal alanlarda oluşan bir düşünce hareketidir. Doğru cevap C'dir.

Fransa’da başlayan ve daha sonra diğer Avrupa devletlerine yayılan Aydınlanma düşüncesi, Hıristiyanlığın hâkimiyetindeki geleneksel dünya görüşü temelinde kökleşmiş olan anlayışa karşı gelişen bir harekettir. Dünyayı anlama yolu olarak batıl inanç ve doğaüstü inancını reddeden Aydınlanma düşüncesi, insan, toplum ve doğa hakkında yeni bir düşünce çerçevesinin yaratılmasını ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Bilimsel Devrim’in Newton’un evrensel yerçekimi yasasını keşfetmesiyle başladığı kabul edilmektedir. Doğa anlayışı değişmiş, Tanrı tarafından yönetilen bir doğa anlayışından belli yasalara göre işleyen ve kendini düzenleyen bir mekanizma olarak doğa düşüncesine geçilmiştir. Bilimsel Devrim ile bilginin gözlem, deney ve akıl yoluyla elde edilmesini ifade eden bilimsel yöntem geliştirilmiştir. Aydınlanma düşünürleri, dini otoriteye dayalı geliştirilen ve yerleşen bilgi biçimlerini reddederek bilimsel yöntemlerle elde edilen bilgi biçimini kabul etmişler ve bilimsel yöntemin yaşamın her alanına uygulanabileceğine inanmışlardır. Aynı zamanda, bilim, rasyonel amaçlarla ilişkili olan geleceğin toplumsal değerlerinin temeli olarak görülmüştür. Doğru cevap B'dir.

18. yüzyıl sonlarında İngiltere’de başlayan ve 19. yüzyılda bütün Batı Avrupa ve Amerika’ya yayılan Endüstri Devrimi, insanlık tarihinde ilk defa toplumların üretim güçlerinin değişimini gerçekleştirmiştir. Doğru cevap E'dir.

Geleneksel Avrupa toplumları büyük oranda kır- sal alanda yaşayan, tarımsal üretim yapan, otoriter ve dini toplumlar olarak tanımlanır. Politik açıdan modern toplumlar ise, yeni yönetim biçimi olarak, ulus-devlet ile onun egemenlik ve meşruluk anlayışının görüldüğü toplumlar olmuşlardır. Doğru cevap E'dir.

Comte, toplumların tarihsel ilerleme sürecinde insanın, dünyayı anlamaya yönelik çabasının “üç hâl yasası” olarak tanımlanan 3 aşamadan geçtiğini ileri sürer. Doğru cevap B'dir.

Durkheim, toplumun “sancılı bir krizle ya da ani geçişlerle sarsıldığı zaman” meydana gelen durumu, anomi kavramıyla ile açıklamaktadır. Anomi, toplumda kolektif bilincin, ortak değer ve inançların zayıflamakta olduğu ve bireylerin genel olarak kabul edilen davranış normlarından bağımsız biçimde davrandıkları durumu ifade eder. Doğru cevap D'dir.

Fonksiyonalizm ve Marksizm gibi yaklaşımlar toplumu, toplumsal yapılar açısından çözümlemeye çalışmış ve bireylerin, içinde yaşadıkları toplumun yapısı tarafından şekillendiğini ileri sürmüştür. Sembolik etkileşimcilik ise, toplumu bütünsel olarak ele alan yaklaşımların sosyolojik çözümlemede ihmal ettiği insan davranışının, öznel ve yorumlayıcı yönlerine önem vererek, onları ön plana çıkarmaya çalışmıştır. Doğru cevap E'dir.

Ev dışında ücretli çalışma türleri: Ücretli ve maaşlı işler, geçici çalışma ve kendi hesabına çalışma
Ev dışında ücretsiz çalışma türleri: Gönüllülük, amme hizmeti ve kölelik

Bir lanet olarak çalışma: İnsan yaşamı ya da sosyal düzenin devamı için
gerekli olan kesin bir yüktür.

Entelektüel temeli ise Batı ilahiyatı, Antik Yunan ve Roma Felsefesine dayanır.

Çalışmanın örgütlenmesi, biçim ve içeriği, kültürü ve toplumsal bağlamı bakımından sanayileşme süreci ile birlikte ev ve ev içiyle sınırlanarak görünmez hale gelmesi gibi bir değişim tartışılmaktadır.

Marx’a göre ücretli emek, toprak, makine ve diğer gerekli üretim araçlarından yoksun olan ve geçinebilmek için bu araçların sahibi olan kapitaliste emek  gücünü satmak durumunda olanları ifade eder.

Taylor’un bilimsel yönetim anlayışının temel unsurlarından biri işçiye verilen ücret ile onun performansı arasında yakın ilişki olmalıdır. İşçi standart üretim düzeyine eriştiği zaman günlük ücret dışında belli bir ek prim verilerek motive edilmelidir şeklindedir.

Fordizm, “standart malların, dikey biçimde örgütlenmiş şirketler tarafından” kitlesel olarak üretildiği sistemdir.