SOSYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 11

Ücret karşılığı çalışanları özgür emekçiler nitelendiren yazar Karl Marx'dır. Marx buradaki özgür kavramını, geçmişteki kölelik ve serflik gibi zorunlu çalışma biçimlerinden kurtulma anlamında kullanmıştır. Marx, bu durumu toplumsal sınıfların oluşumu ve sınıf mücadelesi bağlamında ele alarak önemli bir tartışmanın da başlatıcısı olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Durkheim, sanayileşmeyle birlikte artan işbölümü ve uzmanlaşmayı modern toplumun ortaya çıkışında temel unsur olarak görmüştür. Sanayi öncesi toplumlarda toplumsal işbölümü basit ve küçük ölçekli bir karakterdeydi. Üretilen ürünlerin ve sunulan hizmetlerin basitliği ve işlerin temel olarak coğrafi ve kişisel yakınlık temelinde farklılaşması bu basitliğin de temel nedenleri olarak görülebilir. Bu bağlamda, Durkheim sanayileşmeyle birlikte makineler başta olmak üzere teknolojinin yoğun kullanımıyla giderek karmaşıklaşan ve büyük ölçekli bir hal alan toplumsal işbölümünü mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya geçiş olarak kavramsallaştırmıştır. Doğru cevap E'dir.

Fordizm, "standart malların, dikey biçimde örgütlenmiş şirketler tarafından" kitlesel olarak üretildiği sistemdir. Üretilen ürün, çalışma ilişkisi ve çalışma yönetimi gibi alanlarda esnek modellere geçiş ise post-Fordizmin bir özelliğidir. Doğru cevap A'dır.

Post-Fordizm, esnek üretim sistemlerinin ve esnek çalışma biçimlerinin kullanıldığı, yerel pazarlar için farklılaşmış ürün ürünler üreten küresel bir üretim sistemidir. Post-Fordizm, üretilen üründe, üretim sürecinde ve çalışmanın yönetiminde esnekleşme olarak da tarif edilebilir. Doğru cevap B'dir.

Sanayi-sonrası toplum, Bell'e göre güç, iktidar ve toplumsal hareketliliğin, sanayi toplumlarında olduğu gibi mülkiyet et- rafında değil, bilgi etrafında şekillendiği toplumları tanımlar. Sanayi sonrası toplumun temel özellikleri ise  şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Sanayisizleşme, sanayileşmiş ya da sanayileşmekte olan ekonomilerin, toplumların ya da bölgelerin, kısmen ya da tamamen sanayi öncesi bir forma dönmeleri sürecidir. ABD'de özellikle 1970'lerde gözlemlenen bu süreç 1980'lerde Avrupa'da ve 1990'larda da Japonya'da gözlenmiştir. Sanayisizleşmenin temeli sanayi kuruluşlarının emeğin daha ucuz olduğu ülkelere yönelmeleridir. Sanayinin coğrafi olarak yer değiştirmesi, ABD, Avrupa'nın gelişmiş ülkeleri ve Japonya gibi ülkeler için sanayisizleşme anlamına gelirken Çin başta olmak üzere birçok Uzak Doğu ve Güney Amerika ülkesi için ise yeni sanayileşme süreçleri anlamına gelmiştir. Doğru cevap A'dır

Genel anlamda siyaset, insanların bir arada yaşayabilmesi için gerekli olan ortak kurallar ve karar alma mekanizmalarıyla ilgilenir. Siyaset bir kez olup biten bir durumdan ziyade bir süreci ifade eder. Ortak kuralları bir kez koyduktan sonra süreç sona ermez. Diğer taraftan her toplumsal kural siyasetle ilgili değildir. Ahlak ve örf ve âdet kurallarının ihlali halinde devreye bir otorite girmez, toplumsal baskıya güvenilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Karl Marx (1818-1883) tarafından geliştirilen –Marksist- yaklaşıma göre devlet, egemen sınıfın sömürülen sınıfları baskı altında tutmak için kullandığı bir mekanizmadır. Doğru cevap C'dir.

Demokrasinin temel özelliği yöneticilerin serbest seçimlerle iktidara gelmeleri ve siyasi iktidarın sınırlarının hukuki normlarla belirtilmiş –bu temel hak ve hürriyetlerinin demokratik olmayan rejimlere kıyasla daha korunaklı olması anlamına gelir- olmasıdır (Schmitter ve Karl, 1991: 76). Doğru cevap B'dir.

Siyaset felsefesinde sivil toplum kavramı çok farklı anlamlarda kullanılabilmektedir. Thomas Hobbes (1588-1679), doğa durumunun tersi olan medeni yaşamı ifade etmek için sivil toplum kavramını kullanır. Doğru cevap D'dir.

Sosyal medya, ağ (web) temelli iletişim teknolojilerinin gelişimi sayesinde ortaya çıkan yeni iletişim kanallarını ifade etmek için kullanılır. Doğru cevap C'dir.

İngiltere, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri iki partili sisteme sahiptir. İsviçre ise çok partili sisteme sahiptir. Doğru cevap D'dir.

Siyaset; ahlak, örf ve âdet kurallarıyla değil, kalabalık yığını ya da insan kümesini toplum haline getiren, onu diğer toplumlardan ayıran, ortak kuralları belirleme ve gerektiğinde zor kullanarak uygulama yetkisine sahip olan siyasi/merkezi iktidarın ortaya çıkışı ve varlığını sürdürmesiyle ilgilidir.

İktidar, bir kimsenin bir başkasına normalde yapmayacağı bir şeyi yaptırabilme gücünü ifade eder.

Weberyen yaklaşıma göre devlet, insanların kendilerini diğerlerinden koruma ihtiyacını doyurmak için bulunabilmiş çözümlerden biridir. Diğer seçeneklerdeki ifadeler Marksist devlet anlayışına uygundur.

Ateşli silahların keşfi, üretim artışı, ulaşım ve ticaret alanındaki gelişmeler, modern devletin Avrupa’da ortaya çıkışını tetikleyen başlıca unsurlardandır.

Meşruiyet kaynağı olarak bir hanedana ağırlık vermesi ulus devletin temel özelliklerinden değildir.

Keşifler, icatlar, coğrafi yayılma ve din ise toplumsal değişmeyi etkileyen kültürel
faktörler arasında yer almaktadırlar.

Teknolojik yenilikler ve Endüstri Devrimi sonucunda yeni üretim örgütlenmesi ileski feodal üretim biçiminden yeni olan kapitalist üretim biçimine geçiş süreci başlamıştır.

Birinci Dünya Toplumları ya da Gelişmiş Ülkeler: 18. yüzyılda ortaya çıkan serbest
girişimin hâkim olduğu, üretimleri sanayiye dayalı olan ulus devletler bu grupta
yer almaktadır. Batı toplumları, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda bu grupta yer almaktadır.