SOSYAL SORUNLAR

Gelişmiş, az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde farklı seviye ve görünümlerde olmak üzere barınma sorununun nedenlerini;

• doğal nüfus artışı,

• hızlı kentleşme ve kırdan kente akan göçler,

• konutların ekonomik ömrünü tamamlaması,

• mevcut gecekonduların yenilenmesi veya ortadan kaldırılması,

• doğal afetler,

• gelir dağılımı adaletsizlikleri

• yoksulluk

• işsizlik ve

• kentlerdeki rantabl alanların çoğalması oluşturmaktadır.

Neoliberal ekonomi politikalarının izlerini taşıyan 1982 Anayasası ile konutun bir yatırım ve rant aracı olduğu algısı da güçlenmiştir.

İlk sosyal konutlar İngiltere’de yapılmıştır.

Erişilebilir sosyal konutlara ilişkin olarak Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar yürütülen politikalar dört dönemde incelenebilir. Bunlar;

• 1923-1950 yılları arasındaki dönem: ulus devlet anlayışı ve memur merkezli konut politikaları,

• 1950-1980 arası, savaş sonrası planlı dönem,

• 1980-2002 yılları arası liberal dönem,

• 2002 sonrası dönemdir.

Sosyal konut alanında ilk yasal düzenleme ise 1889 yılında Belçika’da yapılmıştır.

Günümüzde sosyal konut alanında en fazla uygulama örneğinin bulunduğu Hollanda ise ilk kez 1901’de sosyal konut üretmeye başlamıştır.

1930 tarihli Belediye Kanunu, belediyelere ucuz belediye konutları yapmak ve gelişme alanlarında arazi alarak bina yapmak isteyenlere satmak görevini vermiş olmasına rağmen, belediyeler bütçe kısıtlarını gerekçe göstererek isteğe bağlı bu görevi üstlenmemiştir.

2487 sayılı Toplu Konut Kanunu bireysel konut üretiminden çok toplu üretimi desteklemekte, fonun kullanımı konusunda bazı sosyal nitelikli sınırlamalar getirmektedir.

2985 sayılı yeni Toplu Konut Kanunu’yla yapılan değişikliklerle, 2487 sayılı Kanun’un çizdiği sosyal çerçeve önemli ölçüde yok edilmiştir.

Barınma sorunu sadece konut üretilerek aşılacak bir sorun değildir. Üretilen konutların özellikle konut sorununun asıl mağduru olan sabit gelirli alt ve orta sınıf için erişilebilir olması da gerekmektedir. Dolayısıyla, ailelerin ortalama gelirleri 4 bin birim olan bir ülkede, ortalama ve altında gelire sahip olan bireyler için konutlar üretilmelidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yoksulluk ve işsizlik, barınma sorununa yol açan nedenlerdendir. İşler durumdaki bir fabrikanın kapanması durumunda, pek çok birey işsiz kalacak ve yoksulluk yaşanacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Devletler sosyal konut üretiminde farklı yöntemler kullanabilmektedir. Devlet bizzat kendisi sosyal konutları üretebileceği gibi, sübvansiyonlar ve girdi destekleri ile de bu amacına ulaşabilmektedir. Kooperatif ve diğer konut firmalarına yönelik vergi teşvikleri ve kredi kolaylıkları sosyal konut arzını arttırmaya yönelik bazı finansman yöntemlerindendir. Ayrıca, devlet; yoksul ve dar gelirli kişilere yönelik kira yardımları, gelir destekleri, vergi indirimleri kira kontrolleri ve kredi destekleri sağlayarak bu kişiler için erişilebilir konut sayısını arttırabilmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sosyal konut, yoksul veya dar gelirli ailelerin barınma gereksinimlerini karşılayabilecek biçimde standartlaştırılmış, en az boyut ve nitelikte, sağlığa elverişli, ucuz halk konutlarıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

1926 tarihli ve 844 sayılı Kanun’la “Emlak ve Eytam Bankası” Ankara’ya yönelik önceliklerle kurulmuştur ve 1923-1950 yılları arasındaki dönemde memur merkezli konut politikaları yürütülmüştür. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1950-1954 yılları arasında Amerika’dan gelen Marshall yardımları çerçevesinde ülkeye önemli bir yabancı sermaye girişi yaşanmıştır. 1948 yılında Marshall Yardım Planı’nın uygulanmaya başlaması ile birlikte tarım sektöründe hızlı bir makineleşme sürecine girilmiş, traktör sayısı artmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Hollanda, Avusturya ve İngiltere Avrupa’da toplam konut stoku içerisinde en fazla sosyal konuta sahip ülkelerdir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ankara, Cumhuriyet tarihinde, gelişmesi bir plana bağlı ilk kent olma özelliğini taşımaktadır. Nitekim Jansen Planı olarak anılan imar planı, 1932 yılında onaylanarak uygulamaya konulmuştur. Jansen, plan raporunda, bir amele mahallesinin yapılması gerektiğini belirtmiş ve “ameleyi toprağına, yuvasına bağlamakla Türk milletinin bu işteki alakasını uyandırarak hükûmetin mevcut hedeflerine bu suretle bir parça daha yaklaşılmış” olacağını vurgulamış olsa da Ankara’da amele evleri hayata geçirilememiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1982 Anayasası’nın “Konut Hakkı” başlığını taşıyan 57. maddesinde; “Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözetleyen bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler” denilerek 1961 Anayasası’ndaki yoksul ve dar gelirlilere verilen önceliğin terkedildiği görülmüştür. Ayrıca, neoliberal ekonomi politikalarının izlerini taşıyan 1982 Anayasası ile konutun bir yatırım ve rant aracı olduğu algısı da güçlenmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Gelişmiş, az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde farklı seviye ve görünümlerde olmak üzere barınma sorununun nedenlerini;
• doğal nüfus artışı,
• hızlı kentleşme ve kırdan kente akan göçler,
• konutların ekonomik ömrünü tamamlaması,
• mevcut gecekonduların yenilenmesi veya
ortadan kaldırılması,
• doğal afetler,
• gelir dağılımı adaletsizlikleri
• yoksulluk
• işsizlik ve
• kentlerdeki rantabl alanların çoğalması oluşturmaktadır.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Gelişmiş, az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde farklı seviye ve görünümlerde olmak üzere barınma sorununun nedenlerini şunlar oluşturmaktadır:

Doğru cevap B’dir.