SOSYAL SORUNLAR

Göçler sosyokültürel, politik ve bireysel dinamiklerden etkilenebileceği gibi kısa-orta ve uzun vadeli şekilde de gerçekleşebilmektedir. Yapılan göçlerden bazıları sürekli yerleşimi hedeflerken bazı göçler ise zaten geriye dönüş planını içinde barındırmaktadır. Uygun iklim şartlarını yakalayabilmek için sık sık göç yapıldığını söylemek göç süreci ile ilgili genel bilgiyi bize vermez. Göç, uygun iklim şartlarında yaşayabilmek, savaştan kaçabilmek, kültürel, siyasi, eğitim gibi gerekçelerle de gerçekleşebilmektedir.

Büyük ölçekli kent merkezlerinde gecekondu ve varoş sorunları ortaya çıkmıştır. Plansız ve illegal yerleşimler kentlerin bütüncül yapısını bozmuştur. Gecekondu mahalleleri ve varoşlar çocuklardaki suç oranlarının yükselmesine sebep olmuştur. Gecekondu ve varoş bölgelerindeki altyapı yetersizliği, çevre kirliliğine sebep olmuştur. Ayrıca göç edenlerin kentle bütünleşememesi yalnızlaşmaya, dışlanmışlığa sebep olmuş ve böylece toplumsal gerilimler ve çatışmalar ortaya çıkmıştır.

Kentsel dönüşüm, bir kentin tamamının veya belli bir bölümünün değişmesi, başka bir şekle girmesi olarak tanımlamaktadır. Başka bir tanımda ise kentsel dönüşüm; kentlerdeki sıkıntılara çözüm üretmek için, değişim ve dönüşüme uğrayan bir bölgenin sosyal, çevresel, ekonomik ve fiziksel şartlarına kalıcı çözüm sağlamaya çalışan kapsamlı bir vizyon ve eylem olarak ifade edilmektedir. Nihayetinde kentsel dönüşüm bir kentin dokusuna zarar veren sorunların giderilmesi eylemidir.

1930'lu yıllarda Ankara’da gecekondulaşma başlamıştır. Değerlenen arsa ve araziler, üst ve orta sınıfların konut sahibi olmalarını zorlaştırınca da 1934- 1935 yıllarında ilk kez toplu konut kooperatifleri ortaya çıkmıştır. Ancak toplu konut kooperatifleri nüfusu katlanarak artan Ankara’nın konut ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalmıştır. Bu sefer Ankara’da konut sorunu gecekonduların meşrulaştırılmasıyla giderilmeye çalışılmıştır.

Doğu illerinden turizm potansiyeli yüksek şehirlere yaşanan göçler, iç göçlere bir örnek olabilir fakat yerinden edilme süreçleri ile ilgili değildir.

Yeni orta sınıfın, zenginliğiyle, mekânı dışlayıcı bir şekilde tasarlama ve biçimlendirme gücünü kullanması mekansal dışlanmanın değil, mekansal ayrışmanın meydana gelmesinde önemli bir etkendir.

Kentsel ya da kırsal olma özelliğine bakılmaksızın yerleşim yerlerinin hepsi yapay çevreyi oluşturmaktadır. Yapay çevre üretildikleri dönemin toplumsal gereksinimlerine ve ekonomik özelliklerine göre şekillenir. Yapay kimlik ögeleri kente özgünlük katan, arazi kullanım şekilleri, kentsel doku, mimari yapılar, sembol ögeler, kent silueti ve kent panoramasıdır.

Suça etki eden ekonomik faktörler içerisinde yoksulluğun önemli bir yeri vardır. Nitekim kentlerde yaygın olarak görülen suç ve şiddet olaylarının temelinde işsizlik, yoksulluk ve evsizlik gibi bir dizi yoksunluklar yatmaktadır.

Genç nüfusun çokluğu, demografik faktörler ile ilgilidir. Kentsel suçlara etki eden demografik unsurlar çoğunlukla göç ve genç nüfusun çokluğuyla açıklanmaktadır.

Kentsel suçlarla mücadelede bir araç olarak kullanılabilen kent tasarımı, kentlerdeki mevcut suç unsurlarını ortadan kaldırabileceği gibi yanlış uygulamalar neticesinde suçun oluşmasına uygun zemin oluşturarak bu suçların artmasına da yol açabilmektedir.

Türk Dil Kurumu tanımına göre göç; ekonomik, toplumsal veya siyasi sebeplerle bireyler ile toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitme işi, taşınmasıdır.

Kırsal alanlarda nüfusun hızla artması, yüksek doğum oranı ve düşük ekonomik gelişme.

Göçün ülkemiz açısından olumsuz etkilerinden birisini Gecekondu ve varoş bölgelerde altyapı yetersizliği çevre kirliliğine sebep olmuştur olarak açıklayabiliriz.

Kent; yönetim şekli, sosyoekonomik, kültürel ve demografik özellikleri açısından kırsal bölgelerden ayrılan, tarımsal ve tarım dışı üretim, dağıtım ve denetim mekanizmalarının bir arada toplandığı, teknolojik gelişmişlik düzeylerine göre, belirli bir büyüklük, heterojenlik ve bütünleşme seviyesine ulaşmış; cemiyet tipi ilişkilerin olduğu, doğurganlık oranının kırsal alana göre daha düşük kaldığı; çekirdek aile tipinin, toplumsal farklılaşmanın, ikincil toplumsal ilişkilerin, uzmanlaşmanın ve sosyal hareketliliğin yaygın; eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gelişkin olduğu yerleşim yerleri olarak tanımlanabilir.

Kentsel dönüşüm denilen bu süreçteki asıl amaç, kentlerdeki hoş olmayan yapıları yenilemenin yanı sıra buralarda yaşayan halkın yaşam kalitesini yükseltmek ve onlara daha insani şartlarda yaşayabilecekleri ortamları sunmaktır.

Değerlenen arsa ve araziler, üst ve orta sınıfların konut sahibi olmalarını zorlaştırınca da 1934 - 1935 yıllarında ilk kez toplu konut kooperatifleri ortaya çıkmıştır.

Soylulaștırma, bir kavram olarak ilk kez 1964 yılında sosyolog Ruth Glass tarafından, Londra’nın işçi mahallerindeki konutların orta ve üst sınıf tarafından ele geçirilmesi, bu konutların yerine eskiye nazaran daha şık ve daha lüks konutların yapılması ve bu bölgelerin sosyal karakterini değiştirilmesi ile ilgili olarak kullanılmıştır.

Diğer taraftan, yoksulluk, gelir dağılımı adaletsizlikleri, sosyal dışlanmışlıklar, kentsel planlamadaki yetersizlikler, mekânsal ayrışmalar gibi nedenlerle kentlerde, kişilere karşı işlenen suçlarda (kasten öldürme, kasten yaralama, cinsel saldırı, cinsel taciz, sarkıntılık, çocuğun cinsel yönden istismarı, hakaret, tehdit, taksirle yaralama) artış olmuştur.

Nitekim literatürde 15-29 yaş grubunun suçla en çok ilişkili olan nüfus grubu olduğu ve kadınların erkeklere göre suça daha az eğilimli oldukları belirtilmektedir.

En yalın hâliyle insanların yaşadıkları bölgelerden ekonomik, sosyal, politik, kültürel ve çevresel sebeplerden dolayı başka bir bölgeye hareket etmelerine göç denilmektedir.