SOSYAL SORUNLAR

Dünya genelinde refah düzeyi yüksek olan ülkeler yaşlı olarak nitelendirilen toplumlardır. Öte yandan, gelişmekte olan ülkeler yaşlanan toplumlar iken, yoksul ülkeler dünyanın en genç toplumlarıdır. Türkiye ise günümüz itibarıyla yaşlı bir toplumdur. Buna ek olarak, kronolojik yaş, yaşlılığı ve toplumsal yaşlanma süreçlerini belirlemede yeterli olmadığından, yaş hesap edilirken insanın deneyimleri de değerlendirilebilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Çok yaşlı toplum, toplam nüfusun içinde 65 yaşından büyük kişilerin oranı %10’u aşmış toplumlardır. Yaşlı toplum ise, toplam nüfusun içinde 65 yaşından büyük kişilerin oranı %7’yi aşmış toplumlardır. Doğru cevap C’dir.

65 yaş ve üzerindeki kişilerin toplam nüfusun %8,5’ine karşılık geldiği ülkemiz, yaşlı toplum sınıflamasına dahil edilmektedir. TÜİK’in güncel projeksiyonlarına göre, yaşlıların oranı 2023 yılında %10’u, 2050 yılında ise %20’yi aşacaktır. Bu bakımdan düşünüldüğünde, Türkiye, Cumhuriyet’ in 100. yılında, yani gelecek birkaç yıl içinde, çok yaşlı toplum olarak tanımlanır hale gelecektir. Yaşlanma hızı, bir toplumda yaşlı nüfusunun iki katına çıkması için geçen süreye bakılarak belirlenir. Yani Türkiye'nin dünyanın en hızlı yaşlanan toplumlarından olduğu söylenebilir. Buna ek olarak, doğumda beklenen ortalama yaşam süresi 78 yıldır. Bu süre, erkekler için 75,3, kadınlar için ise 80,7 yıl olarak hesaplanmıştır. Rakamlardan da anlaşılacağı üzere, kadınlar erkeklerden daha uzun ömürlüdür. Buna ek olarak, Türkiye demografik dönüşüm sürecini yaşayan toplumlardan biridir. Ortanca yaş hesaplamalarına bakıldığında ise, 1935 yılında 21,2 yıl olarak hesaplanan ortanca yaş,1950 yılında 20,1, 2000 yılında 24,8 ve 2016 yılında 31,4 yıldır. Yani Türkiye’de ortanca yaş, 1935 ile 2000 arasında 3,6 yıl artarken, 2000 ile 2016 yılları arasındaki sürede yaklaşık 7 yıl artış göstermiştir. Doğru cevap D’dir.

Bir toplumda yaşlı nüfusun iki katına çıkması için geçen süreye bakılarak belirlenen "yaşlanma hızı"dır. Örneğin, Fransa’da yaşlı nüfus oranının %7’den %14’e yükselmesi için geçen süre 115 yıl, İsveç’te 85 yıl ve Avustralya’da ise 73 yıl sürmüştür. Güncel tahminlere göre, Türkiye bu süreyi 15 yıl içinde tamamlayacaktır. Bu bakımdan değerlendirildiğinde, Türkiye dünyanın en hızlı yaşlanan toplumlarından birisidir. Doğru cevap A’dır.

Nüfus içinde 0-14 yaş oranı dünya ortalaması %26’dır. Bu oran Asya’da %24, Avrupa’da %16, Latin Amerika’da %25, Kuzey Amerika’da %19 ve Okyanusya’da %23’tür. Söz konusu oranın dünya ortalamasından yüksek olduğu kıta Afrika’da ise 0-14 yaşındakiler toplam nüfusun %41’ini oluşturmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Yaşlılığa yönelik 1980 sonrası dönemdeki kuramsal yaklaşımlar "politik ekonomi yaklaşımı", "başarılı yaşlanma yaklaşımı" ve "yaşam döngüsü yaklaşımı" olarak sıralanabilir. Doğru cevap D’dir.

Köklerini aktivite kuramından alan ve yaşlılık döneminde aktif kalmanın başarılı yaşlanmanın anahtar unsuru olduğunu öne süren “başarılı yaşlanma yaklaşımı”na göre, aktif yaşamı sürdürmenin “toplumsal yaşama katılmak”, “egzersiz yapmak”, “yediklerine özen göstermek” ve “hastalıklardan kaçınmak” olmak üzere dört temel kuralı vardır.  Bu dört temel kuralı yerine getirenler yaşlanma sürecinde başarılı insanlar olarak tarif edilirken, başarısızlıktan sorumlu olan bireyin kendisi olarak görülmektedir. Başarılı yaşlanma yaklaşımı, toplumsal cinsiyet, etnisite ve sınıf gibi önemli faktörlerin etkilerini ihmal ettiği için eleştirilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Yaşlanma ve yaşlılık çalışmalarında çağdaş perspektiflerden en önemlisi "yaşam döngüsü yaklaşımı"dır. Çünkü yaşam döngüsü yaklaşımı, hem bireyi hem de toplumsal bir grup olarak yaşlıları ve onun içindeki farklılaşan kesimleri incelediği gibi, yaşlılığı yaşamın akışı içinde olağan bir dönem olarak kabul etmektedir. Doğru cevap A’dır.

Yoksul, evsiz ya da kötü şartlarda yaşayan yaşlıların içinde bulundukları olumsuz koşulları değiştirmek amacıyla eylem araştırmaları yapılmaktadır. Bu tip araştırmalar sosyal uygulamaları geliştirecek ya da değiştirecek sonuçları ortaya koyabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Ülkemizde 60 yaş üzeri nüfusun %37.8’i okuryazar değildir. Bunu %33.3 ile ilkokul, %14.6 ile sadece okuryazar, %5 ile ortaokul, %5 ile lise ve %4.2 oranla üniversite takip etmektedir. Doğru cevap A’dır.

Toplumsal yaşlanmayı belirleyen üç faktör göze çarpar: hızla düşen doğum oranları, azalan ölüm oranları ve göç dinamikleri.

Türkiye’deki eşitsiz yaşlanma dinamiklerini açıklayacak düzeyde bilgi ve donanım sahibi olabilmek için 7 temel kavramı öğrenmek gereklidir.

Yaşlılığın tanımı; zamana, kültüre, bağlama, deneyime, koşullara ve yasalara göre farklılık gösterebilir.

Günümüz itibarıyla, dünya genelinde 60 yaş ve üzerindeki nüfusun oranı, toplam nüfusun %13’üne karşılık gelmektedir.

Yaşlanmanın temel dinamiklerini oluşturan bu veriler değerlendirildiğinde, yaşlılık basitçe bir sorun olarak tarif edilemez. Oysa, eşitsiz bir dünyada yaşlanmak bir sorundur.

Yaşlılığın güçlü ve zayıf yönlerini anlayabilmek, sorunlara çözüm üretebilmek ve avantajlı konumları desteklemek için, sağlam kuramsal bir perspektife dayanan iyi tasarlanmış araştırmalar gereklidir.

Yaşlılık çalışmalarında, kuramsal yaklaşımların gelişme döneminde sıkça ele alınan bir başka kuramsal öneri başarılı yaşlanma yaklaşımıdır. Başarılı yaşlanma köklerini aktivite kuramından alır.

Nitel araştırma teknikleri “nasıl” sorusuna yanıt vermeye çalışır. Sosyal etkileşim sürecinde anlam ve bağlama odaklanmaktadırlar. Amaç sosyal gerçekliği anlamaktır.

Eylem araştırmalarının üç önemli özelliği vardır;

a) araştırma yaşlılar üzerinde değil, onlarla birlikte yapılır. Katılımcılar aynı zamanda araştırmacının ortakları rolündedir;

Öncelikli olarak bakıma ve sosyal desteğe muhtaç kesimlerin tespiti yapılabilir.