SOSYAL SORUNLAR

Mayhew, dönemin Londrası’nda birçok insanın sadece düzensiz/sürekliliği olmayan işler bulabildiğini ve bu durumun onların yoksulluktan kaçmalarına olanak vermediğini belirtmektedir. Düzenli bir işte çalışmayan her iki kitlenin arasındaki farkı ise biyolojik özellikler üzerinden tarif ederek, ikinci gruba yerleştirdiği kitleyi ‘‘ahlaksızlık, cahillik ve barbarlık alışkanlıkları etrafında örülmüş yoksulluk kültürüne’’ sahip bir ırk olarak tarif eder.

Amerikalı siyaset bilimci Charles A. Murray’ın Losing Ground: American Social Policy 1950-1980 (1984) isimli eseriyle popülerlik kazanan sınıf-altı vurgusu, yoksulluğu bu bireylerin patolojik bir özelliği olarak tanımlamaktadır.

Yapısal yoksulluk yaklaşımı, isminden de anlaşılacağı üzere yoksulluğu, bireysel bir sebebe bağlamamakta, aksine toplumsal, iktisadi, kültürel pek çok değişkenin bileşimi olan yapısal bir mesele olarak ele almaktadır.

İnsanların tembel ve cahil oldukları için yoksul olduklarını iddiasının kolaycı bir iddia olduğunu belirten Macionis ve Plummer (a.g.e.),
Smith’in yoksulluğun yapısal kaynakları olarak ifade
ettiği ‘‘yoksulluk tuzakları’’nın bazıları nı şöyle sıralar:
Aile-Çocuk İş Gücü Tuzağı , Cehalet Tuzağı, Çalışma
Tuzağı , Elverişsiz Koşullar Tuzağı, Borç Esareti Tuzağı,
Bilgisizlik Tuzağı, Sağlıksızlık ve Besinsizlik Tuzağı,
Düşük Becerili Olma Tuzağı, Yüksek Doğum Oranı
Tuzağı.

Yoksulluğun hesaplanmasında ve de
değerlendirilmesinde sosyal ve ekonomik bağlamın
özgünlügüne dikkati çeken ve bu anlamıyla onun göreli
bir olgu olduğuna ilişkin vurguyu sistematik bir
kavramsal ve analitik çerçeve içinde ortaya ilk kez
koyan bilim insanının İngiliz sosyolog Peter Townsend
(1928 - 2009) olduğunu belirtmek yanlış olmayacaktır.

Göreli yoksulluk anlayışının genel tanımının
en önemli eseri olarak kabul edilen Poverty in United
Kingdom (1979) isimli çalışmasında Townsend şu
şekilde yapmaktadır: ‘‘Bireyler, aileler ve gruplar ait
oldukları toplumun geleneksel ya da çoğunlukça teşvik
edilen ve onaylanan tüketim alışkanlıklarına,
aktivitelerine, yaşam koşullarına ve imkânlarına
katılmaları için gerekli olan kaynaklardan mahrum
olduklarında yoksul olarak işaret edilebilirler’’

Yapabilirlik yaklaşımının önemli isimlerinden
kabul edilen İngrid Robeyns, bireyin sahip olduğu
kaynakları faydaya çevirip çevirememesinde etkili olan
üç tip faktörü işaret etmektedir. Bunlar; kişisel
faktörler, çevresel faktörler ve sosyal faktörlerdir.

Kişisel çeşitlilikler (toplumsal cinsiyet, yaş,
engellilik durumu, vs.) Fiziksel çevredeki çeşitlilikler
(iklim, topografik çeşitlilikler, vs.) Sosyal iklimdeki
çeşitlilikler (suç ve şiddetin var olup olmaması, bireyler
arası ilişkilerin doğası, vs.) İlişkisel çeşitlilikler
(toplumda kurulu davranış kalıpları, gelenekler, vs.)
Aile içi kaynak dağılımı (aile içinde kaynak dağılımını
belirleyen kurallar, normlar, vs.)

Lister’e göre yoksulluğa dönük olarak geliştirilen bu bakış açısı yoksulları ötekileştirmekte ve yoksulluğun onlar için kaçınılmaz olduğu fikrini dayatarak yoksulluklarından kurtulmalarının da önünü kapatmaktadır.

Göç, cinsiyet ayrımcılığı, savaş, kırsal nüfusun tarımdan koparan ekonomi politikası yoksulluğa iten sebeplerden biridir.

Aile-Çocuk İş Gücü Tuzağı-Cehalet Tuzağı- Çalışma Tuzağı- Elverişsiz Koşullar Tuzağı- Borç Esareti Tuzağı- Bilgisizlik Tuzağı- Sağlıksızlık ve Besinsizlik Tuzağı- Düşük Becerili Olma Tuzağı- Yüksek Doğum Oranı Tuzağı.

Peter Townsend yaklaşımında yoksulluğun tanımlanmasındaki ana ölçütün temel ihtiyaçların tatmini olduğu bilgisi yanlıştır.

Yapabilirlikler yaklaşımı, ilk olarak gelir ve faydaya odaklanan kalkınma presiplerine ve ölçüm yöntemlerine karşı ortaya çıkmış ve bireylerin temel yapabilirlikler olarak tanımlanan ideal yaşam süresi, beslenme, eğitim, sağlık, istihdam gibi olanaklara ulaşmada özgür olup olmamasına göre iktisadi gelişmeyi, yoksulluğu, sosyal eşitsizlik ve adaleti analiz etmeyi önermektedir. Yapabilirlikler yaklaşımına göre, yoksulluk yapabilirlikten yoksun olma halidir.

Yapabilirlik yaklaşımının önemli isimlerinden kabul edilen Ingrid Robeyns, bireyin sahip olduğu kaynakları faydaya çevirip çevirememesinde etkili olan üç tip faktörü işaret etmektedir. Bunlar; kişisel faktörler, çevresel faktörler ve sosyal faktörler ise kaynakların faydaya dönüştürülmesinde etkili olan faktörleri biraz daha ayrıntılı bir perspektif ile şu şekilde sıralamaktadır: Kişisel çeşitlilikler-Fiziksel çeşitlilikler -Sosyal iklimdeki çeşitlilikler-İlişkisel çeşitlilikler-Aile içi kaynak dağılımıdır.

Maslow’un sunduğu temel ihtiyaçlar listesinin en altında ve dolayısıyla ilk olarak tatmin edilmesi gereken temel ihtiyaçlar iki kategoriyi oluşturmaktadır. Bunlar; yemek, su, ısınma ve dinlenmeden oluşan fiziksel ihtiyaçlar ve emniyette olma ve güven hissi değişkenlerinden oluşan güvenlik ihtiyacıdır. İkinci kategori ihtiyaçlar ise psikolojik ihtiyaçlar olarak tanımlanmakta ve üç grup ihtiyaç işaret edilmektedir. Bunlar, duygusal ilişki ve arkadaşlığın oluşturduğu aitlik ve sevgi ihtiyacı kategorisi ve prestij ile başarma ihtiyacının oluşturduğu saygınlık ihtiyacı kategorisidir. Son kategori ise bireyin kendini gerçekleştirme kategorisi olarak ifade edilen ve bir insanın kendi potansiyelini tümüyle gerçekleştirebilmesiyle yaratıcı aktivitelerde bulunmasını içeren kategoridir.

Maslow’un Manevi ihtiyaç listesinde; Bilişsellik ihtiyacı, Estetik değeri, Kendini gerçekleştirme ve Dini ihtiyaç yer almaktadır.

Doyal ve Gough, hayatta kalma ve kişisel özerklik ihtiyaçlarının evrensel olarak tanımlanacak her insan ihtiyacının öncülü olacağını belirtiyorlar. Hayatta kalma ihtiyacının ve kişisel özerklik ihtiyacının tatmin edilmesi kültürden kültüre farklı araçları gerektirebileceğini belirten Doyal ve Gough, besin ve temiz su ihtiyacı, korunma ve barınma, zararsız bir çevre ve çalışma ortamı, tatmin edici sağlık hizmetleri, güvenlik, anlamlı bir ilişki, ekonomik güvenlik, tatmin edici bir eğitim ve düzenli doğum kontrolü ve çocuk yetiştirme ihtiyaçlarını temel insan ihtiyaçları olarak ileri sürüyorlar.

Yukarıdaki seçeneklerden, kadının öğrenmeye isteksiz olması seçeneği, yoksulluğun kadınlaşmasının nedenleri arasında yer almaz.

Sınıf-altı kavramı, istihdama sahip olduğu hâlde düşük gelir nedeniyle yoksul sayılan veya geçici bir şekilde işsiz kalmış insanların toplumsal statüsünü anlatmaz. Aksine sınıf-altı, kronik veya yapısal bir şekilde geçerli sınıf ilişkileri yapısının tümüyle dışında kalınması durumudur.

Çalışma Tuzağı: Yoksulların geleceğe yatırım yapma ve gelecek için plan yapma olanağından mahrum olmaları dolayısıyla yaşadıkları kriz ve bunun getirdiği sürekli çalışma tuzağı.