SOSYAL SORUNLAR

Bu bakış açılarını sunan filozofar arasında ekonomi biliminin klasikleri arasında gösterilen Adam Smith, Karl Marx, John Stuart Mill ve omas Malthus gibi isimlerin yanında, İkinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde ve sonrasında söz konusu bu alanda ağırlıklarını oldukça hissettirmeye başlayan ve kalkınma süreçlerinin arkasında yatması gereken normatif motivasyona dair farklı fikirler sunan filozofar arasında Friedrich Hayek, John Maynard Keynes, Karl Polanyi, Jospeh Schumpeter ve rosten Veblen gibi isimleri işaret edebiliriz. Bu alanda kırılma sayılabilecek bir dönüşümü ya da öneriyi gündeme getirmiş daha çağdaş isimler olarak ise Amartya Sen, Robert Solow, Richard Layard, Ursula Hicks, Kenneth Arrow, Paul Samuelson, Richard Nelson ve Sidney Winter işaret edilebilir.

Büyük şehirlere göç, sağlık sorunları,yoksulluk, işsizlik ortaya çıkabilecek sorunlar arasındadır.

Ekonomik değer çıktısı odaklı kalkınma paradigmasının ana varsayımlarını eleştirel bir gözle değerlendiren Alkire ve Deneulin bunları aşağıda belirtildiği şekilde sıralayabiliriz:
- Kişi başına düşen yüksek gelirin insani gelişme için gerekli olması.
- Yüksek gelir sahibi aileler yaşam standardını oluşturan diğer değişkenler açısından da yoksullaşmayacaktır.
- Ekonomik büyüme yetersiz beslenme gibi yoksulluk çeşitlerini önünde sonunda azaltacaktır.
- Gelir ve harcama odaklı verilerin diğer yoksulluk verilerine göre daha iyi olması.
- Ekonomik büyüme insani yaşam standartlarındaki gelişmeden daha kolay başarılabilir.
- Ekonomik kalkınma insani gelişme hedeflenmeden de devam ettirilebilir.

Ekonomik zenginlik ve gelir artışını temel alan kalkınma stratejilerinin yerine insani kalkınma paradigmasının temel alınmasını öneren yaklaşım, kalkınmanın temel ölçütü olarak insanların değer verdikleri sağlık ve eğitim imkânlarına erişim, yeterli beslenme, uzun yaşam süresi, siyasal katılım ve temsil gibi fırsatlara ulaşmada ne derece özgür olduklarına bakarak kalkınmayı tanımlamaktadır.

Sen’in yapabilirlik yaklaşımı kalkınma, sosyal adalet, sosyal seçim, yoksulluk, eşitsizlik, yaşam kalitesi ve standardı, sosyal politika düzenlemeleri gibi konularda faillik, özgürlük ve bireyin seçim yapabilme kapasitesine öncelik vererek değerlendirme yapan bir yaklaşımdır.

Bireylerin, sahip oldukları araçları değer
verdikleri işlevlere dönüştürmesini engelleyen ya da
kolay- laştıran bu faktörlerin neler olabileceği konusunda
her ne kadar Sen yeterince net bir tanımlama yapamasa
da, bu faktörleri kavramsal düzeyde çevirim faktörleri
olarak ifade etmekte ve erken dönem eserlerinde kişisel
faktörler ve dışsal ya da sosyal faktörler olarak iki
kategoride toplamaktadır. Kişisel çevirim faktörleri olarak
yaş, cinsiyet, bilişsel ve fiziksel yetiler, vücut büyüklüğü
gibi faktörleri işaret ederken, sosyal ya da dışsal faktörler
olarak ise çevresel farklılıklar, sosyal düzenlemele- rin
doğası, bireyin aile ve toplum içerisindeki yerini işaret
etmektedir.

Robeyns söz konusu bu çevirim faktörlerini üç
başlık altında toplamaktadır.
- Kişisel çevirim faktörleri
- Sosyal çevirim faktörleri
- Çevresel çevirim faktörleri

Sen’in ortaya koyduğu yapabilirlik yaklaşımından
farklı olarak, Nussbaum’un yapabilirlikler
yaklaşımı her birey için garanti edilmesi gereken 10 temel
yapabilirlik içermekte ve hükümetler bireyleri bu 10 temel
yapabilirliği gerçekleştirme özgürlüklerini garanti
etmelidirler. Hayat, Sağlık, Bütünlük, Duyumlar,
Duygular, Muhakeme-Pratik akıl, Yakın ilişki, Hayvanlar-
Bitkiler, Oyun, Çevresinde kontrol gücünün bulunması.

Sen’e göre bireyler hangi yapabilirliklerin
kendileri için değerli olduğunu kendileri tanımlama
özgürlüğüne sahip olmalıdırlar.

İlk yayınlandığı yıl olan 1990 yılından bu yana
insani gelişme raporlarının sırasıyla odaklandıkları konu
başlıklarında I – II – III seçenekleri yer almaktadır.