SOSYAL SORUNLAR

New York Borsasının da yer aldığı Wall Street sokaklarının işgal edilmesiyle gündeme gelen protesto olayları Avrupa ülkelerindeki Paris, Madrid, Berlin, Londra gibi büyük şehirlere de sıçramıştır.  Doğru cevap B şıkkıdır

David Hume “Bir kararın veya bir davranışın adil bir davranış olup olmadığının ölçüsü, o kararın kamusal faydayı arttırıp artırmadığına bakılarak tespit edilebilir  “ diyerek faydacı sosyal adaletin kurucusu olmuştur.  Doğru cevap D seçeneğidir.

Bireyin tercihlerine ve hislerine odaklanılarak gerçekleştirilen adalette bireyin sosyal statüsünden ya da sınıfsal konumundan ileri gelen ve bununla ilişkili bakış tercihlerinden etkilenebilir. Yani, bireyin ruh hâlini ve hislerini temel alan öznel iyi oluş hâli (subjective welfare) sosyal olarak kurulduğu için ve bu sosyal kurulum bireyin içinde yaşadığı bağlamda hâlihazırda mevcut olan adaletsizliklerden ve bireyin sınıfsal statüsü üzerinden belirlendiğinden dolayı güvenilir bir ölçü birimi olarak işaret edilemeyecektir. Bu nedenle sosyal adalet belirlenirken öznel mutluluk temel alınmamalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sonuç odaklı faydacı sosyal adalet yaklaşımında, bir kararın, davranışın ya da politikanın sonuçta üreteceği çıktıya bakarak değerlendirme yapmaktadır. Sonuca ulaşmak için izlenen yolda uygulanan karar ya da politikanın üreteceği zarar göz ardı edilmektedir. Çoğunluk için daha fazla mutluluk çıktısı üretmesi beklenen bir politikanın uygulanma süreci içerisinde azınlıkta kalacak bir kesimin kimi devredilemez haklarının zarar görmesini göz ardı etmeyi meşru sayar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Çözüm: Liberteryen adalet anlayışında birey eylem ve kararlarında özgür olmalı, kimse müdahale etmemelidir. Herkes başarısı ve yetenekleri ölçüsünde zengin olmalı, başarılı insanlardan alınan payın hak etmeyen inşalara dağıtımı o kişiye yapılacak haksızlık olur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Liberteryen adalet anlayışında birey yeteneği emek ölçüsünde zenginliğe sahip olur, elde tutar ve transfer edebilir.  Liyakat zenginliğin elde edilmesinde önemlidir. Negatif özgürlük, bireyin karar ve davranışlarında özgür bırakılmasını ya da dışsal müdahalelerden bağımsız olmasını savunur. Bu kavramlar E seçeneğinde birlikte verilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Liberteryen sosyal adalet adalet anlayışını geliştirip şekillendiren düşünür Robert Nozick’tir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Rawls’a göre adil toplum, bu ilkelerin temel kurumsal işleyiş mekanizmalarına yerleştirilerek “ana sosyal metaları” dağıtan toplumdur. Bu ilkeler; Temel haklar ve özgürlükler, Hareket özgürlüğü ve özgür meslek seçimi, Pozisyonların sağladığı güç, otorite, imtiyaz ve sorumluluk, Gelir ve zenginlik, Öz saygının toplumsal temelidir. Bu ilklerden bazıları C seçeneğinde birlikte verilmiştir.

Yukarıda verilen I-III-IV-V maddeler John Rawls’ın adalet anlayışının ilkleridir. Bu nedenle, doğru cevap C seçeneğidir.

Rawls’un ortaya attığı teoride, bireylerin ana sosyal metaları sahipliğinin sosyal adaletin sağlanmasında temel unsur olarak görüldüğü bir sosyal adalet anlayışı hâkimdir. Hâlbuki farklı birçok özelliğe sahip olan birey aynı sosyal metaya sahip olsalar dahi, onların farklı özellikleri bu sosyal metadan aynı oranda fayda sağlamalarını engelleyebilir. Rawls’un sosyal adaleti bir araç olarak düşünülebilecek olan “ana sosyal metalar”ın sahipliği ile sınırlandırması ve bu metaların faydaya çevrilmesinde bireylerin farklılıklarını büyük oranda göz ardı etmesi en etkili eleştiriyi ifade etmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yeniden dağıtımcı ya da sosyal adalete ilişkin bir tartışmada “eşitlik” kavramını ilk kez vurgulayan Aristo’ya göre adil toplum “eşitlerin eşit oranda, eşit olmayanların
ise eşitsiz oranda” (Raphael, 2001, 44) zenginliğe sahip olduğu toplumdur.

Bu vurgusuyla çağdaş sosyal adalet tartışmalarında oldukça önemli bir yere sahip olan faydacı sosyal adalet perspektifinin derinleşip gelişmesine ön ayak olan düşünür olarak Hume gösterilmektedir. Basitçe ifade edecek olursak, Hume’a göre bir kararın veya bir davranışın adil bir davranış olup olmadığının ölçüsü, o kararın kamusal faydayı arttırıp artırmadığına bakılarak tespit edilebilir.

Faydacı sosyal adalet yaklaşımının temelinde toplam mutluluk ilkesi yer alır.

liberteryen adalet modelinin önemli düşünürleri arasında gösterilen Hayek’e göre adalet arayışında bu arayışının önüne koyulacak bir “sosyal” sıfatı, önsel olarak serbest piyasaya müdahaleyi varsaymakta ve bu durum bireyin özgürlük ve haklarını ön plana çıkaran liberal değerlerle çelişmektedir.

IV. ve V. ifadeler faydacı yaklaşımın prensiplerindendir.

Liberteryen adalet anlayışında, değere sahip olmanın adaletini, o değerin ortaya çıkması için ortaya konulan emek belirlemektedir ve bu bakış açısı ünlü İngiliz filozof John Locke’un öz sahiplik argümanından ileri gelmektedir.

Nozick’in ileri sürdüğü adalet ilkeleri kısaca şu şekilde sıralanabilir: Kazanım ilkesi, transfer ilkesi, elde tutma ilkesi.

Rawls, bu ilkelerin toplumsal yapının kurumsal organlarının en temeline yerleştirilmesi gerektiğini söyleyerek sosyal adaletin kurumlar aracılığıyla tesis edilebileceğini belirtmiş, böylece adaleti “bireyin bir erdemi” olarak gören görüş yerine, onu “kurumların erdemi” olarak tarif etmiştir.

“Hakkaniyet olarak adalet” fikri, en temelde iki ilkeye dayanmaktadır. John Rawls’un A Theory of Justice (2003) ve Justice as Fairness: A Restatement
(2001) isimli eserlerinde ayrıntılı olarak tartışılan bu ilkeleri kısaca ifade etmek gerekirse herkes için temel özgürlüklerin garanti altına alınmasını düzenleyen
birinci ilke ve herkes için fırsat eşitliği ile bireylerin farklılıklarından doğan eşitsizliklerin yeniden dağıtımcı politikalar ile giderilmesini öneren eşitlikçi ilke olarak bunlar özetlenebilir.

Bir diğer deyişle, Rawls’un önerisinde, bireylerin ana sosyal metaları sahipliğinin sosyal adaletin sağlanmasında temel unsur olarak görüldüğü bir sosyal adalet anlayışı hakimdir. Hâlbuki, farklı birçok özelliğe sahip olan birey aynı sosyal
metaya sahip olsalar dahi, onların farklı özellikleri bu sosyal metadan aynı oranda fayda sağlamalarını engelleyebilir.