SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 25

Toplumda istihdam edilerek üretimde fiilen değerlendirilen bireyleri, istihdam şekillerine göre şu şekilde sıralamak mümkündür; Ücretsiz aile işçisi, Kendi namına çalışan, İşveren ve  Ücretli, maaşlı ya da yevmiyeli çalışanlar. Doğru cevap D seçeneğidir

İşsizliğin bu tanımı gereği, işsiz kavramının üç kriteri bulunmaktadır:
• Kişinin işinin olmaması (referans dönemi
içinde ücretli ya da kendi hesabına istihdam
edilmemiş olmalı)
• Kişi iş arıyor olmalı (iş aramak için girişimde bulunmuş olmalı)
• Kişi fiziksel vezihinsel olarak işe başlamaya hazır olmalı (gelen iş teklifini kabul edip on beş gün içinde istihdam edilmeye hazır olmalı)

Doğru cevap B seçeneğidir

Ekonomik olarak işsizliğin tanımı ; “emek talebiyle emek arzındaki dengenin olmaması” şeklindedir. Doğru cevap A seçeneğidir

İşsizlik rakamlarının olduğundan daha düşük hesaplanmasının birçok nedeni vardır. Bu nedenlerden bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

Tarımda istihdamının toplam istihdam içindeki payı

Kayıt dışı ekonominin varlığı

İşsizlik maliyetinin yüksek olması

Kamunun en büyük işveren durumunda olması

Doğru cevap E seçeneğidir

Örneğin evli bir erkeğin, kabul edilebilir düzeyde bir geliri olması durumunda, eşinin kendi isteği doğrultusunda çalışmamayı tercih etmesi, bir iradi işsizlik durumudur. Doğru cevap B seçeneğidir.

İnsani Kalkınma Anlayışı: Kalkınma anlayışının temel motivasyonu kalkınmayı hedefleyen ülke veya bölge insanların yaşam kalitesi, esenliklerini, sahip oldukları fırsatları ve özgürlüklerini arttırmaktır.

Barınma sorunu kendiliğinden ortaya çıkmaz. Gelişmiş, az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde farklı seviye ve görünümlerde olmak üzere barınma sorununun nedenlerini;

Barınma sorunu sadece konut üretmekten ibaret bir sorun olarak görülemez. Üretilen konutların özellikle konut sorununun asıl mağduru olan sabit gelirli alt ve orta sınıf için erişilebilir olması da gerekmektedir. Geleneksel konut edindirme politikaları ancak belli bir gelir seviyesine sahip, birikimi olan ya da uzun vadede alınan kredileri ödeyecek ekonomik imkânlar bulunan kişileri ev sahibi yapabildiğinden yoksulların barınma sorunları karşısında yetersiz kalmaktadır. Çoğu liberal hükûmet konut üretimi için kendisinin içinde bulunmadığı sistemler ve modeller geliştirse de, tamamen kendi yönetimindeki konut üretim biçimlerinden de vazgeçememektedir.

Bu ülkeler için barınma sorununun tam olarak çözülebilmesi, kişi ve aile mahremiyetinin korunması, bireyin kendisini güven içerisinde hissetmesi, bireyin günlük hayat içerisinde sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürebilmesi ile mümkün olabilmektedir

Sosyal konut alanında bilinen ilk büyük uygulama Londra’nın “Bethnal Green” bölgesinde yapılmıştır. Bethnal Green sosyal konutları, yaklaşık 6000 kişinin kötü koşullar altında yasadığı barınakların yerine yapılmıştır. Doğru yanıt İngiltere’dir.

Sosyal konutlar bizzat devlet tarafından yapılabileceği gibi devlet teşvikiyle özel sektör tarafından da yapılabilir. Bu bağlamda ilk sosyal konutlar İngiltere’de yapılmıştır.

Sosyal konutlar ücretsiz ya da düşük ücretle sunulabilir. Nitekim Sanayi Devrimi’ni yaşamış Batılı ülkelerde, kentlerdeki yoksulların konut ihtiyacı, devletin sübvanse ederek piyasadaki kira fiyatlarının altında belirlediği sosyal konutlar aracılığı ile giderilmeye çalışılmaktadır. Bu kapsamda mülkiyeti devlete, belediyelere veya karsız organizasyonlara ait olan konutlar (council house, social house, subsidized house) uygun şartlar altında yoksul ve dar gelirli kişilerin istifadesine sunulmaktadır.

Sosyal kiralı konutlara kamu desteği çeşitli biçimlerde uygulanmaktadır. Bu destek kamu tarafından verilmiş borçlar, sübvansiyonlar ve garantiler şeklinde olabileceği gibi vergi indirimleri şeklinde de gerçekleşebilmektedir

Erişilebilir sosyal konutlara ilişkin olarak Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar yürütülen politikalar dört dönemde incelenebilir. Bunlar;

Askerî darbe anayasası olma özelliğine rağmen 1982 Anayasası’nda, konut hakkının, müstakil bir başlıkta yer alarak sağlık hakkının gölgesinden kurtarılması  1980-2002 yılları arası liberal dönemin olumlu gelişmeleri arasında sayılabilir

Erişilebilir sosyal konutlara ilişkin olarak Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar yürütülen politikalar dört dönemde incelenebilir. Bunlar;

Gerçek anlamda ihtiyaç sahiplerinin TOKİ’nin ürettiği sosyal konutlardan yararlanabilmeleri için aranan şartlardan başlıcaları;

TOKİ her ne kadar ürettiği konutların büyük bir bölümünün sosyal konut olduğunu söylese de Türkiye’de üç tip sosyal konut uygulamasından bahsedilebilir. Birinci uygulama düşük kiralı lojmanlar aracılığı ile memur ve işçilerin konut gereksinimlerinin karşılanmasıdır. İkinci uygulama TOKİ’nin tek basına yürüttüğü, uzun vadeli ve yıllık memur zammına endeksli ödeme koşulları olan “mortgage” benzeri bir modelle ürettiği sosyal konutlardır. Bu model diğer gelişmekte olan ülkelerde de yaygın olarak uygulanmaktadır. Üçüncü uygulama ise TOKİ-Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü (SYGM) iş birliği ile toplumun en yoksul ve konut sahibi olmayan kesimine yönelik olarak üretilen yoksul konutlarıdır. Üçüncü tip sosyal konut uygulamaları, her ne kadar mülk edindirmeye yönelik olsa da ikinci uygulamaya göre sosyal konutun üretilme amacına daha yakın olduğu söylenebilir.

Hollanda’da 1901 yılında yürürlüğe giren Konut Kanunu (Housing Act), sosyal konut politikalarının yasal temelini oluşturmaktadır. Bu Kanun’la, 19. yüzyılın sonlarına doğru ülkede oluşan kötü yaşam koşullarını iyileştirmek üzere konut üreticilerinin görev, yetki ve sorumlulukları düzenlenmiştir.

İngiltere’de kiralık sosyal konut uygulamalarının, “affordable renting” uygulaması ile yeni bir evreye girdiği söylenebilir. 2011 yılında hayata geçen uygulama ile yerel yönetimler kiralayacakları sosyal konutlar için çeşitlendirme yapmış ve piyasa fiyatının %80’ine varan bedellerle kiralık sosyal konut arzına başlamıştır. Bu konutların üretimi büyük ölçüde yerel yönetimler ve inşaat sektöründeki özel girişimciler tarafından karşılanmıştır.

Kırsal alanlarda nüfusun hızla artması, yüksek doğum oranı ve buna karşılık düşük ekonomik gelişme kente göç nedenlerinden biridir. Bu bağlamda nüfus hızının az olması bir sebep olarak gösterilemez.

Göç insanların yaşadıkları bölgelerden ekonomik, sosyal, politik, kültürel ve çevresel sebeplerden dolayı başka bir bölgeye hareket etmeleri olarak tanımlanır.

Farklı kültürlerden ve farklı etnik yapılardan kentlere özellikle de gecekondu ve varoş yerleşim alanlarına göç edenlerin, tam manasıyla kentli olmayı başaramaması ve kentle bütünleşememesi yalnızlaşmaya, dışlanmışlığa, radikalleşmeye sebep olarak toplumsal gerilimler ve çatışmalar yaratmıştır. Ancak bu durum çokkültürlü yapının olumsuz bir durum olduğunu göstermez. Kültürel olarak kaynaşamayan bireyler sorun oluştursa dahi bu durum göçün olumsuz etkisi olarak ele alınmamalıdır.