SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 19

Kısırdöngü hâline gelen işsizlik durumu, hem kişilerin hem de bağlantılı olarak toplumların gelişmişliklerini ve ekonomilerin büyümelerini etkileyecektir. İşsizlik sonucu ülke ekonomisinde meydana
gelen daralma, vatandaşlar arasındaki gelir dağılımını olumsuz etkiler. Gelir farklılıkları ise toplumu
oluşturan insanlar arasında sınıf farkı yaratı

İstihdam oranı: Kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içinde istihdam edilenlerin oranıdır. Toplumda üretken olma potansiyeli taşıyan nüfus içinde emek piyasası ile ilişkide olan tüm bireylerin çalışmakta olması mümkün değildir. Dolayısıyla emek piyasası ile ilişkide olan bazı bireyler fiilen çalışma pozisyonunda değildir. İstihdam edilmiş olanların fiilen çalışanlar olması, emek faktörünün üretimde değerlendirilme eğilimini incelemek için istihdam oranının incelemeyi gerekli kılar.

Sosyal konut, yoksul veya dar gelirli ailelerin barınma gereksinimlerini karşılayabilecek biçimde standartlaştırılmış, en az boyut ve nitelikte, sağlığa elverişli, ucuz halk konutlarıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

1926 tarihli ve 844 sayılı Kanun’la “Emlak ve Eytam Bankası” Ankara’ya yönelik önceliklerle kurulmuştur ve 1923-1950 yılları arasındaki dönemde memur merkezli konut politikaları yürütülmüştür. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1950-1954 yılları arasında Amerika’dan gelen Marshall yardımları çerçevesinde ülkeye önemli bir yabancı sermaye girişi yaşanmıştır. 1948 yılında Marshall Yardım Planı’nın uygulanmaya başlaması ile birlikte tarım sektöründe hızlı bir makineleşme sürecine girilmiş, traktör sayısı artmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Hollanda, Avusturya ve İngiltere Avrupa’da toplam konut stoku içerisinde en fazla sosyal konuta sahip ülkelerdir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ankara, Cumhuriyet tarihinde, gelişmesi bir plana bağlı ilk kent olma özelliğini taşımaktadır. Nitekim Jansen Planı olarak anılan imar planı, 1932 yılında onaylanarak uygulamaya konulmuştur. Jansen, plan raporunda, bir amele mahallesinin yapılması gerektiğini belirtmiş ve “ameleyi toprağına, yuvasına bağlamakla Türk milletinin bu işteki alakasını uyandırarak hükûmetin mevcut hedeflerine bu suretle bir parça daha yaklaşılmış” olacağını vurgulamış olsa da Ankara’da amele evleri hayata geçirilememiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1982 Anayasası’nın “Konut Hakkı” başlığını taşıyan 57. maddesinde; “Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözetleyen bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler” denilerek 1961 Anayasası’ndaki yoksul ve dar gelirlilere verilen önceliğin terkedildiği görülmüştür. Ayrıca, neoliberal ekonomi politikalarının izlerini taşıyan 1982 Anayasası ile konutun bir yatırım ve rant aracı olduğu algısı da güçlenmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Gelişmiş, az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde farklı seviye ve görünümlerde olmak üzere barınma sorununun nedenlerini;
• doğal nüfus artışı,
• hızlı kentleşme ve kırdan kente akan göçler,
• konutların ekonomik ömrünü tamamlaması,
• mevcut gecekonduların yenilenmesi veya
ortadan kaldırılması,
• doğal afetler,
• gelir dağılımı adaletsizlikleri
• yoksulluk
• işsizlik ve
• kentlerdeki rantabl alanların çoğalması oluşturmaktadır.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde başlayan kentleşme hareketleri, 1950’lerde kırdan kente doğru gerçekleşen göçlerle ivme kazanmıştır. Göç alan kentler, hızlı şekilde ortaya çıkan bu duruma hazırlıksız yakalandığından, etkileri uzun yıllar devam edecek olan birçok sorunla karşılaşmak zorunda kalmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nın oluşturduğu
koşulların ortadan kalkması ile birlikte Türkiye’de hızlı bir ekonomik büyüme yaşanmış, bu dönemde sanayi sektörü yükselişe geçerken tarım sektöründe gerilemeler olmuştur. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Göç, coğrafi mekân değiştirme sürecinin ekonomik, kültürel, sosyal ve siyasi yönleriyle toplumyapısını değişmesine neden olan bir nüfus hareketidir (Özer, 2004, 11). Türk Dil Kurumu tanımına göre göç; ekonomik, toplumsal veya siyasi sebeplerle bireyler ile toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim
yerine gitme işi, taşınma, hicret, muhaceret olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Göç olgusu, genel olarak, iki gruba ayrılır. Bunlar, iç göç ve dış göçtür. İç göç, emeğin ülke içi hareketi iken dış göç, emeğin ülkeler arası dolaşımını ifade eder. İç göçler kır-kır, kır-kent, kent-kent ve kent-kır yönünde ortaya çıkar. Dış göç ise genellikle, geri kalmış ülkelerden gelişmiş ülkelere yönelik bir akım şeklinde gelişmektedir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Türkiye’de kentlerin nüfus artış hızı genel nüfus artışından hızından fazladır. Bu durum ülke genelinde kırdan kente doğru çok ciddi göç hareketinin olduğunu göstermektedir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ülke nüfusunun dörtte biri kentlerde yaşarken bu oran doksanlı yıllardan itibaren terse dönmüştür. İl ve ilçe merkezlerinde ikamet edenlerin
oranı 2016 yılında %92,3’e yükselmiştir. Belde ve köylerde yaşayanların oranı ise %7,7 olarak gerçekleştir. D şıkkı dışındaki bilgiler doğru olmakla birlikte iç göçün nedenleri arasında yer alırlar, ancak D şıkkındaki bilgi yanlıştır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Plansız, düzensiz ve ani gelişen iç göçün sebep olduğu olumsuzluklar genellikle göç alan büyük kentlerde kendinî göstermiştir. Ancak göç veren bölgedeki demografik yapının değişmesi de kırsal alanlar için ciddi sorunlar oluşturmuştur. D şıkkı dışındaki tüm şıklarda verilen bilgiler kırdan kente göçün sonuçları arasında yer alırken, D şıkkındaki bilgi sonuçlardan değil nedenlerden biridir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Kent; yönetim şekli, sosyoekonomik, kültürel ve demografik özellikleri açısından kırsal bölgelerden ayrılan, tarımsal ve tarım dışı üretim, dağıtım ve denetim mekanizmalarının bir arada toplandığı, teknolojik gelişmişlik düzeylerine göre, belirli bir büyüklük, heterojenlik ve bütünleşme seviyesine ulaşmış; cemiyet tipi ilişkilerin olduğu, doğurganlık oranının kırsal alana göre daha düşük kaldığı; çekirdek aile tipinin, toplumsal farklılaşmanın, ikincil toplumsal ilişkilerin, uzmanlaşmanın ve sosyal hareketliliğin yaygın; eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gelişkin olduğu yerleşim yerleri (Susmaz, 2009) olarak tanımlanabilir. Kentleşme ise dar anlamıyla, yukarıda sayılan özellikleri bünyesinde bulunduran kent sayısının ve şehirlerde yaşayan nüfusun artmasını ifade etmektedir. Bu açıdan kentleşmeye sebep olan en önemli faktörleri nüfus artışı ve göçler oluşturmaktadır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Kent içi çöküntü alanları ve sanayinin desantralizasyonu nedeniyle boşalan
eski sanayi bölgeleri çoğu zaman, depreme dayanıksız oluşları, ekonomik ömürlerini tamamlamaları, plansız ve kanunsuz olarak yapılmaları, yasa dışı faaliyetlere ve güvenlik zafiyetlerine uygun ortamlar oluşturmaları nedeniyle daha sağlıklı yapılara dönüştürülmek istenmektedir. Kentsel dönüşüm denilen bu süreçteki asıl amaç, kentlerdeki hoş olmayan yapıları yenilemenin yanı sıra buralarda yaşayan halkın
yaşam kalitesini yükseltmek ve onlara daha insani şartlarda yaşayabilecekleri ortamları sunmaktır. Kentsel dönüşüm, bir kentin tamamının veya belli bir bölümünün değişmesi, başka bir şekle girmesi olarak tanımlamaktadır. Başka bir tanımda ise kentsel dönüşüm; kentlerdeki sıkıntılara çözüm üretmek için, değişim ve dönüşüme uğrayan bir bölgenin sosyal, çevresel, ekonomik ve fiziksel şartlarına kalıcı çözüm sağlamaya çalışan kapsamlı bir vizyon ve eylem olarak ifade edilmektedir. Nihayetinde kentsel dönüşüm bir kentin dokusuna zarar veren sorunların giderilmesi eylemidir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

“Yerinden edilme” ilk bakışta siyasi bir kavram olarak çok farklı çağrışımlar yapabilmektedir. Ülkemizde de çeşitli zamanlarda farklı sebeplerden dolayı birçok yerinden edilme vakasıyla karşılaşılmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde özellikle azınlık
halkları, ulus devlet anlayışı kapsamında homojen bir yapının inşası ve sermayenin ulusallaştırılması uğruna yerlerinden edilmişlerdir. Türkiye ve Yunanistan arasındaki zorunlu nüfus mübadelesi de buna örnektir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

1960’lı yıllara gelindiğinde 2 Temmuz 1966 tarihînde 775 sayılı “Gecekondu Kanunu” çıkarılmıştır. Kanun’un 18. maddesinde Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yapılacak gecekonduların yıktırılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu maddeden de anlaşılacağı üzere yine yürürlük tarihînden önceki gecekondular meşrulaştırılmış,
yaptırımlar ileriye dönük olarak yasada yer almıştır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Suçun özellikle kentlerde yaygınlaşması, suça etki eden nedenlerin bilimsel anlamda tarihsel süreç itibarıyla analiz edilmesini gerektirmektedir. Kentsel suçlara etki eden faktörler genel olarak ekonomik, sosyal, kültürel, demografik, mekânsal
faktörler olarak sistematize edilmektedir.

Yaşlılığın tanımı; zamana, kültüre, bağlama, deneyime, koşullara ve yasalara göre farklılık gösterebilir.