SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 18

Günümüz itibarıyla, dünya genelinde 60 yaş ve üzerindeki nüfusun oranı, toplam nüfusun %13’üne karşılık gelmektedir.

Yaşlanmanın temel dinamiklerini oluşturan bu veriler değerlendirildiğinde, yaşlılık basitçe bir sorun olarak tarif edilemez. Oysa, eşitsiz bir dünyada yaşlanmak bir sorundur.

Yaşlılığın güçlü ve zayıf yönlerini anlayabilmek, sorunlara çözüm üretebilmek ve avantajlı konumları desteklemek için, sağlam kuramsal bir perspektife dayanan iyi tasarlanmış araştırmalar gereklidir.

Yaşlılık çalışmalarında, kuramsal yaklaşımların gelişme döneminde sıkça ele alınan bir başka kuramsal öneri başarılı yaşlanma yaklaşımıdır. Başarılı yaşlanma köklerini aktivite kuramından alır.

Nitel araştırma teknikleri “nasıl” sorusuna yanıt vermeye çalışır. Sosyal etkileşim sürecinde anlam ve bağlama odaklanmaktadırlar. Amaç sosyal gerçekliği anlamaktır.

Eylem araştırmalarının üç önemli özelliği vardır;

a) araştırma yaşlılar üzerinde değil, onlarla birlikte yapılır. Katılımcılar aynı zamanda araştırmacının ortakları rolündedir;

Öncelikli olarak bakıma ve sosyal desteğe muhtaç kesimlerin tespiti yapılabilir.

Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre yaşlılık 65 yaşından itibaren başlamaktadır.

Yaşlı toplum tanımı, toplam nüfusun içinde 65 yaşından büyük kişilerin oranı %7’yi aşmış toplumları sınıflamak için kullanılmaktadır. 

Çok yaşlı toplum, toplam nüfusun içinde 65 yaşından büyük kişilerin oranı %10’u aşmış toplumlardır. 

Yaşlanma hızı, bir toplumda yaşlı nüfusunun iki katına çıkması için geçen süreye bakılarak belirlenir. Örneğin, Fransa’da yaşlı nüfusun oranının %7’den %14’e yükselmesi için geçen süre 115 yıl, İsveç’te 85 yıl ve Avustralya’da ise 73 yıl sürmüştür (WHO, 2015). Güncel tahminlere göre, Türkiye ise bu süreyi 15 yıl içinde tamamlayacaktır (Arun, 2013). Bu bakımdan değerlendirildiğinde, Türkiye dünyanın en hızlı yaşlanan toplumlarından birisidir. 

Doğumda beklenen yaşam süresi, bir kişinin doğumdan itibaren yaşayacağı öngörülen ortalama yaşam süresidir. Son 50 yıl içinde insanların ortalama yaşam süresi hızla artış göstermiştir. Ortalama yaşam süresi dünya genelinde hızla artmaya devam etmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki ortalama yaşam süresi, gelişmemiş ülkelerden daha yüksektir. Bilhassa, sağlık alanında yaşanan teknolojik gelişmeler ve iyileşmeler, güvenli gıdaya ulaşım, halk sağlığındaki iyileşmeler, kentsel alanlarda hijyenin sağlanması, çevre kirliliğinin önlenmesi, kazalara ve felaketlere karşı tedbirlerin alınmış olması ortalama yaşam süresini uzatan etkenlerdir. Yine de ortalama yaşam süresi kültüre ve toplumsal gruplara göre farklılık göstermektedir. Avrupa genelinde ortalama yaşam süresi 80,6 yıldır. Bu süre erkeklerde 77,9, kadınlarda ise ortalama 83,3 yıl olarak hesaplanmaktadır (TÜİK, 2017). Türkiye’de ise doğumda beklenen ortalama yaşam süresi 78 yıldır. Erkekler için 75,3 yıl ve kadınlar için ise 80,7 yıl olarak hesaplanmıştır. Rakamlardan da anlaşılacağı üzere, kadınlar erkeklerden daha uzun ömürlüdür. 

Geri çekilme kuramı, yaşlanma sürecinin doğal bir parçası olarak yaşlıların toplum-dan geri çekileceklerini kabul eder. 

Yaşlılık çalışmalarında, kuramsal yaklaşımların gelişme döneminde sıkça ele alınan bir başka kuramsal öneri başarılı yaşlanma yaklaşımıdır. Başarılı yaşlanma köklerini aktivite kuramından alır. Yaşlılık döneminde aktif kalmak başarılı yaşlanmanın anahtar unsurudur (Rowe ve Kahn, 1998). 

Aktivite kuramı, geri çekilme kuramına yöneltilmiş en önemli eleştirilerden birisini oluşturur. Aktivite kuramı, orta yaş döneminde aktif kalmanın önemine vurgu yaparken, bunun yaşlılık döneminde de sürdürülmesi gerektiğini ileri sürer. Bu hâliyle aktivite kuramı, geri çekilmenin tersine, bireysellik ve bağımsızlık gibi Amerikan değerleriyle uyumludur. Nitekim bu kuramsal yaklaşım kıdemli yurttaş merkezlerinin yetişkin yaşamına girmesinde önemli rol oynamıştır. Günümüzde Türkiye’de de 60 ya da 65 yaş üzerindeki insanlara, yaşlı demekten kaçınanlar, kıdemli yurttaş tanımlamasını kullanmaktadırlar. Her iki kuramsal yaklaşım da sonraki 30 yıl süresince çalışmalarda temel yaklaşımlar olarak ele alınıp, birbiriyle kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Aktivite kuramı, 1990’lı yıllarda ortaya atılacak olan başarılı yaşlanma yaklaşımının da öncüsü sayılmaktadır (Settersten ve Angel, 2011). 

Yaşam döngüsü perspektifi üç kritik öneriyi ileri sürer: a) gelişimsel değişimler ve yaşlanma kesintisiz ilerleyen bir süreçtir; b) değişimler, sosyal, psikolojik ve biyolojik faktörlerin etkileşimiyle gerçekleşir; c) yaşlanma sürecinde yaşam boyu devam eden gelişim çok etkilidir 

İkincil veri analizinde araştırmacı başka bir kurum tarafından toplanmış verilerin istatistiki analizlerini gerçekleştirir. 

Bu sebeple yapabilirlik(ler) yaklaşımı, hem iktisat literatüründe hem siyaset bilimi literatüründe “sosyolojik dönüş” (Robeyns, 2006, 371) olarak tarif edilmektedir.

Gelişmiş, az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde farklı seviye ve görünümlerde olmak üzere barınma sorununun nedenlerini şunlar oluşturmaktadır:

Doğru cevap B’dir.

Barınma sorununa getirilen çözümler kentin genelindeki plan ve tasarımla bütünlük içerisinde olmalıdır. Bunu başaran ülkeler barınma sorununa sadece niceliksel açıdan bakmazlar. Barınma sorunu sadece konut üretilerek aşılacak bir sorun değildir. Üretilen konutların özellikle konut sorununun asıl mağduru olan sabit gelirli alt ve orta sınıf için erişilebilir olması da gerekmektedir. Devletlerin ekonomik anlayışları ve uyguladıkları sosyal politikalar barınma sorununun giderilebilmesinde gösterdikleri adaletin de belirleyicisi durumundandır. Nitekim devletin ürettiği ve sahip olduğu konut mülkiyeti kapitalist sistemde sosyalist sisteme göre daha azdır. Bununla birlikte kapitalist ekonomideki liberal toplum modeline göre devletin müdahâle alanları kısıtlı olsa da, önemli bir fenomen olarak kabul edilen konut, sosyal haklar bağlamında ele alındığı için, birçok ülkede hala devletin himayesi altında tutulmaktadır. Çoğu liberal hükûmet konut üretimi için kendisinin içinde bulunmadığı sistemler ve modeller geliştirse de, tamamen kendi yönetimindeki konut üretim biçimlerinden de vazgeçememektedir. Birçok Avrupa ülkesinde hakim olan güçlü sosyal konut geleneği bunun göstergesidir. Doğru cevap D’dir.