SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 14

Yaşlılık çalışmalarının bu erken döneminde, araştırmalar yaşlılara odaklanmış, emeklilik ve dulluk gibi yaşamın ilerleyen dönemindeki dönüşümler birer sorun olarak ele alınmıştır. Kısa dönemli etkileri ölçmeye yönelik yapılan çalışmalarda, yaşam memnuniyeti ve mutluluk gibi konular da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu dönemde, 1970’lerin sonuna doğru, modernleşme yaklaşımının ortaya çıktığı görülmektedir. Modernleşme yaklaşımında, teknolojik gelişmelerin, kentleşmenin ve eğitim düzeyindeki artışın, bireyin yaşam süresini, toplumsal hareketliliği, medeni durum değişimlerini nasıl etkilediği ele alınmaktadır. Bu yaklaşımda, modernleşmenin makro düzeydeki etkilerinin yaşlıların statüsünü de değiştirdiğine vurgu yapılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Gelişme Dönemi: 1980 Sonrası Kuramsal Yaklaşımlar;
Bu dönemde özellikle sosyologların politik ekonomi perspektifine yoğunlaşan ilgisi, yaşam döngüsü perspektifinin kuramsal alt yapısının şekillenmesi ve başarılı yaşlanma yaklaşımının yaşlılık çalışmalarında daha sıkça kendine yer bulması üzerinde belirleyici olmaktadır. Nitekim bu dönemde ortaya çıkan önemli kuramsal önerilerden birisi politik ekonomi yaklaşımıdır. Politik ekonomi yaklaşımının oluşmasına katkı veren araştırmacılar, 20. Yüzyılda sıkça dile getirilen yaşlı bağımlılığının aslında sosyal olarak inşa edilmiş bir durum olduğuna işaret etmektedirler. Onlara göre, yoksulluk, hatalı bir biçimde, yaşlanma sürecinin kaçınılmaz bir sonucu olarak kabul edilmektedir. O nedenle yaşlıların yoksulluğa uyum sağlaması beklenir. Politik ekonomi yaklaşımına göre; gerontoloji kuramları, örneğin yoksulluğun sosyo-politik sonuçlarına odaklanmaktan ziyade yaşlılığın ve yaşlanmanın bir sorun olduğunu ileri sürer. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşlı nüfusunun oranı %7’yi aşmış ülkeler “yaşlı bir toplum” ve %10’u aşmış ülkeler ise “çok yaşlı bir toplum” olarak sınıflanır. Türkiye’nin genç bir nüfusu olduğuna ilişkin tespitler bilimsel bulgulara dayanmamaktadır. Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) güncel verilerine göre Türkiye yaşlı bir toplum olarak sınıflandırılmaktadır. Türkiye’de nüfus içinde 65 yaş ve üzeri insanların oranı %8’i aşmıştır. Her geçen gün yaşlıların oranı artış göstermektedir. Bununla birlikte Türkiye hızla yaşlanmaya devam etmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sosyal konutlar barınma sorununa çözüm bulma amacıyla olarak ortaya çıkmıştır.

Sosyal konut alanında bilinen ilk büyük uygulama Londra’nın “Bethnal Green” bölgesinde yapılmıştır. Bethnal Green sosyal konutları, yaklaşık 6000 kişinin kötü koşullar altında yasadığı barınakların yerine yapılmıştır.

1961 Anayasası ile devlete, yoksul ve dar gelirli ailelerin sağlık şartlarına uygun konut ihtiyaçlarını karşılayıcı tedbirleri alma görevi verilerek; sosyal konut üretiminin devletin anayasal bir görevi olduğu belirlenmiştir. Bu anayasa ile konut bir sorun olarak görülmekten ziyade barınma hakkının bir gerekliliği olarak değerlendirilmiştir.

Bizzat devlet tarafından yapılan veya devlet teşvikiyle özel sektör tarafından da yapılan konutlar sosyal konut uygulamaları arasında yer alır. Ayrıca, devlet; yoksul ve dar gelirli kişilere yönelik kira yardımları, gelir destekleri, vergi indirimleri kira kontrolleri ve kredi destekleri sağlayarak bu kişiler için erişilebilir konut sayısını arttırabilmektedir.

1923-1950 yılları arasındaki dönemde yeni başkent Ankara'da kamu binalarının birbiri ardına inşa edilmesi ile kamu çalışanlarının kentte sayısının artması, bu dönemde hükûmeti memur konutu inşasına sevk etmiştir. Bu nedenle bu dönemde memur merkezli konut politikaları izlenmiştir.

Dördüncü beş yıllık kalkınma planında devletin, artan konut ihtiyacının karşılanması amacıyla gerekli tedbirleri alması gerektiği üzerinde durulmuştur.  Barınma sorunlarının çözülmesi ile gecekondulaşma eğiliminin de azalması amaçlanmıştır.

Ekonomi piyasalarında serbest faiz sistemine geçilmesinin ardından Bakanlar Kurulu, 1980 yılında konutsuzlara konut edindirme amacıyla “Millî Konut Politikasını” belirlemiştir ve bu amaçla 2487 sayılı Toplu Konut Kanunu çıkarılmıştır.

2985 sayılı Kanun’la 100 m² olan konut büyüklüğü 150 m² ye çıkarılmıştır.

TOKİ’nin ürettiği sosyal konutlardan yararlanabilmeleri için aranan şartlardan başlıcaları;
• Toplu Konut İdaresinden konut satın almamış olması ve Toplu Konut İdaresinden konut kredisi kullanmamış olması,
• Kendisine eşine ve/veya velayeti altındaki çocuklara ait tapuda kayıtlı kat irtifaklı/kat mülkiyetli bağımsız bir bölümünün veya müstakil bir konutunun olmaması,
• Azami aylık gelir sınırını aşmaması,
• Bir hane halkı adına yalnızca bir adet başvuru yapması gibi şartlardır.

Ülkemizde üretilen sosyal konutların izole bölgelerde kent yaşamından kopuk bir şekilde üretiliyor olması bazı sosyo-ekonomik sıkıntılara yol açmaktadır.

Büyük ölçekli kent merkezlerinde gecekondu ve varoş sorunları ortaya çıkmıştır. Plansız ve illegal yerleşimler kentlerin bütüncül yapısını bozmuştur. Gecekondu mahalleleri ve varoşlar çocuklardaki suç oranlarının yükselmesine sebep olmuştur. Gecekondu ve varoş bölgelerindeki altyapı yetersizliği, çevre kirliliğine sebep olmuştur. Ayrıca göç edenlerin kentle bütünleşememesi yalnızlaşmaya, dışlanmışlığa sebep olmuş ve böylece toplumsal gerilimler ve çatışmalar ortaya çıkmıştır.

Kentsel dönüşüm, bir kentin tamamının veya belli bir bölümünün değişmesi, başka bir şekle girmesi olarak tanımlamaktadır. Başka bir tanımda ise kentsel dönüşüm; kentlerdeki sıkıntılara çözüm üretmek için, değişim ve dönüşüme uğrayan bir bölgenin sosyal, çevresel, ekonomik ve fiziksel şartlarına kalıcı çözüm sağlamaya çalışan kapsamlı bir vizyon ve eylem olarak ifade edilmektedir. Nihayetinde kentsel dönüşüm bir kentin dokusuna zarar veren sorunların giderilmesi eylemidir.

Düşük Becerili Olma Tuzağı: Kötü beslenme
ve düşük eğitim seviyesiyle beraber gelen
düşük becerili olma tuzağı.

Townsend’ın yoksulluk olgusunun tanımlanmasına ve analizine baktığımızda beş ayrı nokta öne çıkmaktadır. Bunlar şu
şekilde sıralanabilir:
• Yoksulluk bağlamsal olarak ortaya çıkmakta, içeriği ve unsurları her bağlamda aynı
olmamaktadır.
• Yoksulluk sorunu sosyal katmanlaşmadan,
bir diğer deyişle sosyal eşitsizlikten ayrı düşünülemez.
• Yoksulluk sadece materyal ihtiyaçlardan ya
da fiziksel ihtiyaçların tatmininden mahrumiyet olarak düşünülemez. Sosyal ve psikolojik/duygusal ihtiyaçların tatmininden
mahrumiyet de bir yoksulluk biçimidir.
• Yoksulluk sabit değil ama dinamik bir olgudur ve sadece mekâna göre değil, aynı
zamanda zamana göre de değişmektedir.
Çünkü bireyin toplum hayatına katılmasını gerektiren materyaller zamanın ruhuna
göre farklı şekiller alabilmektedir.
• Yoksulluğun belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde ana ölçüt temel ihtiyaçların tatmini değil, bireyin toplum hayatına katılıp
katılamaması olarak ele alınmalıdır.

Toplam mutluluk ilkesi faydacı yaklaşımın kurucularından biridir.

Liberteryen adalet modelinin önemli düşünürlerinden biri Hayek'tir.

Çağdaş Liberteryenizmin öncüsü Nazick'tir.