SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 12

Çok yaşlı toplum, toplam nüfusun içinde 65 yaşından büyük kişilerin oranı %10’u aşmış toplumlardır. Buna göre B seçeneği doğru yanıttır.

2017 verilerine göre Türkiye’de 65 yaş ve üzerindeki kişiler ise toplam nüfusun %8,5’ine karşılık gelmektedir. Buna göre Doğru yanıt C seçeneğidir.

Genç nüfusun çokluğu, demografik faktörler ile ilgilidir. Kentsel suçlara etki eden demografik unsurlar çoğunlukla göç ve genç nüfusun çokluğuyla açıklanmaktadır.

TÜİK’in güncel projeksiyonlarına göre, yaşlıların oranı 2023 yılında %10’u, 2050 yılında ise %20’yi aşacaktır. Bu bilgiye göre, doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Yaşlanma hızı, bir toplumda yaşlı nüfusunun iki
katına çıkması için geçen süreye bakılarak belirlenir.
Örneğin, Fransa’da yaşlı nüfusun oranının %7’den
%14’e yükselmesi için geçen süre 115 yıl, İsveç’te
85 yıl ve Avustralya’da ise 73 yıl sürmüştür (WHO,
2015). Güncel tahminlere göre, Türkiye ise bu süreyi 15 yıl içinde tamamlayacaktır. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Kentsel suçlarla mücadelede bir araç olarak kullanılabilen kent tasarımı, kentlerdeki mevcut suç unsurlarını ortadan kaldırabileceği gibi yanlış uygulamalar neticesinde suçun oluşmasına uygun zemin oluşturarak bu suçların artmasına da yol açabilmektedir.

Türkiye’de doğumda beklenen ortalama yaşam süresi 78 yıldır. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Türkiye’nin ortanca yaşı 1935 yılında 21,2 yıl olarak hesaplanmıştır. 1950 yılında 20,1 ve 2000 yılında ise 24,8 yıl olmuştur. Ortanca yaş 2016 yılı itibarıyla 31,4 yıldır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ekonomik büyüme insani yaşam standartlarındaki gelişmeden daha kolay başarılabilir: Ekonomik büyümenin daha kolay gerçekleştirilebilir olduğu yönünde yaygın bir
algı vardır. Öte yandan, daha kolay gerçekleştirilebilir olması ekonomik büyümenin
her zaman kaçınılmaz olarak toplumların
yaşam standardında bir yükselmeyi getirdiğini varsayımımızı gerektirmez.

Sanayi Devrimi öncesi Avrupa toplumlarındaki geniş halk kitlelerinin en zengin ve güçlü tabakası durumundaki burjuva, Feodalizmin parçalı iktidar yapısını temsil eden Katolik Kilisesine karsı Protestan reformunun ulusal kiliselerini, feodalizme karsı da merkezi otoriteyi destekleyerek ulus devletler inin kurulmasında önemli bir rol oynamıştır.

Mevcut toplumsal sistemi sorunların temel nedeni olarak gördüğü için sosyal sorunların çözümünü sistem değişikliğinde gören yaklaşım “Çatışmacı Yaklaşım” olarak bilinmektedir.

İngiltere’de Sanayi Devrimi’ni başlatan ilk dalga dokuma endüstrisi alanındaki icatlarla başladı. 1800 yılından itibaren ise demir çelik endüstrisi hayati bir önem kazandı. Bu dalgalar birbirini_ izlemi ve gelişim; ulaştırma, kimya, iletişim vb. alanlara yayılarak büyük bir ivme kazanmıştır.

John Rawls’un “hakkaniyet olarak adalet” kavramı, liberteyenizmin adaletin sosyal boyutunu hiç dikkate almayan yaklaşımı ile sosyal adalete eşitlikçi ve kamusal faydayı temel alarak yaklaşan sosyal adalet yaklaşımlarını birbiriyle yakınlaştıran, bir diğer deyişle uzlastıran kimi önemli niteliktedir önerileri bulunmaktadır.

Kavramsal çerçevesi en temelde “liyakat” (mert), “hak edenin ödüllendirilmesi”, “hak sahipliği” olan çağdaş liberteryen modelin en önemli temsilcisi Robert Nozick (1938i2002) olarak işaret edilmektedir.

Çeşitli araştırmacılar ve bilim in- sanları tarafından suç̧oranlarındaki artış̧, yenilikçi ve yaratıcı fikir sahibi bireylerin yetiştirilememesi, toplumsal huzursuzluk ve kutuplaşma, demokrasi ve insan haklarında gerileme, temel hukuki düzenlemelerin işlerliğinin ortadan kalkması ve bireylerin vatandaşlık kavrayışlarını yitirmeleri, düşünsel ve sanatsal üretimin gerilemesi, aitlik hissinin geliştirilememesi ve toplum olmanın koşullarının kaybı, bireylerin günlük hayat pratiklerinde şiddetin artması ve çözüm aracı haline gelmesi, toplumsal cinsiyetler arasındaki sosyal eşitsizliklerin artması, norm ve değer sistemlerindeki azalış̧, bireylerin güven hissinin yitimi gibi birçok başlık bu sorunlar arasında gösterilebilmektedir.

John Rawls’un sosyal adalet önerisinin özelliklerini kısaca özetlememizde fayda bulunuyor.
- Rawls’un sosyal adalet önerisi siyasal liberalizmin tarafsızlık ve herkese eşit mesafede durma kaygısını paylaşmaktadır.
- Rawlsçu adalet anlayışı, her toplum kesimine dönük ya da her farklı değer sistemine dönük olarak tarafsızlık anlayışını koruyabilmek için orijinal pozisyon ya da cehalet peçesi olarak bilinen analitik kurgusal bir araç ile sosyal adaletin ilkelerinin belirlenmesini önermektedir.
- Belirlenen sosyal adalet ilkeleri, herkese temel liberal ve siyasal özgürlüklerin eşit oranda dağıtılmasını, fırsat eşitliğini ve eşitsizliklerin en dezavantajlı grubun lehine düzenlenmesi gerektiğini söyleyen üç temel ilkeden oluşmaktadır.
- Belirlenen bu sosyal adalet ilkelerinin ana sosyal metalar olarak bilinen değerlerin dağıtılmasında temel alınması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Ana sosyal metalar, Rawlsçu adalet anlayışında temel haklar ve özgürlükler; hareket özgürlüğü ve özgür meslek seçimi; pozisyonların sağladığı güç, otorite, imtiyaz ve sorumluluklar; gelir ve zenginlik ve de öz saygının toplumsal temeli olmak üzere beş grupta toplanır.
- Rawls’a göre yukarıda sıralanan sosyal adalet modelinin ilkeleri yine aynı sırayla (lexographical ordering) uygulanmalıdır. Bu anlamıyla birinci ilke ikinci ilke üzerinde üstünlüğe, ikinci ilkenin birinci fıkrası ise ikinci fıkrası üzerinde önceliğe sahiptir.
- Rawls, bu ilkelerin toplumsal yapının kurumsal organlarının en temeline yerleştirilmesi gerektiğini söyleyerek sosyal adaletin kurumlar aracılığıyla tesis edilebileceğini belirtmiş, böylece adaleti “bireyin bir erdemi” olarak gören görüş yerine, onu “kurumların erdemi” olarak tarif etmiştir

İnsanların tembel ve cahil oldukları için yoksul olduklarını iddiasının kolaycı bir iddia olduğunu belirten Macionis ve Plummer (a.g.e.), Smith’in yoksulluğun yapısal kaynakları olarak ifade ettiği “yoksulluk tuzakları”nın bazılarını şu şekilde sıralıyorlar:
Aile-Çocuk İş Gücü Tuzağı: Ailelerini desteklemek için çalışmak zorunda kalan çocukların gösterdiği aile-çocuk iş gücü tuzağı.
Cehalet Tuzağı: Eğitime erişimi sağlayacak kaynaklara ve dolayısıyla ileride istihdam olanağı getirecek kaynaklara erişim güçlüklerinin getirdiği cehalet tuzağı.
Çalışma Tuzağı: Yoksulların geleceğe yatırım yapma ve gelecek için plan yapma olanağından mahrum olmaları dolayısıyla yasadıkları kriz ve bunun getirdiği sürekli çalışma tuzağı.
Elverişsiz Koşullar Tuzağı: Yoksulların daha çok güvencesiz, sigortasız ve kaotik islerde çalışmaları dolayısıyla içine düştükleri elverişsiz koşullar tuzağı.
Borç Esareti Tuzağı: Yoksulların aldıkları borçları ödeyemeyecek duruma gelmeleriyle ve her borcu bir başka borç alarak kapatma durumları dolayısıyla içine düştükleri borç esareti tuzağı.
Bilgisizlik Tuzağı: Yoksulların güvencesiz, riskli ve uzun saatler çalışmak zorunda kalmalarıyla içine düştükleri zamansızlığın başka bir iş bulma olanağından onları mahrum bırakması ve bunun getirdiği emek pi- yasasına ilişkin bilgisizlik tuzağı.
Sağlıksızlık ve Besinsizdik Tuzağı: Yoksulların iyi beslenememeleri ve bunun sonucunda kolayca uyuşuklaşmaları/tembelleşmeleri sonucu ortaya çıkan sağlıksızlık veya besinsizlik tuzağı.
Düşük Becerili Olma Tuzağı: Kötü beslenme ve düşük eğitim seviyesiyle beraber gelen düşük becerili olma tuzağı.
Yüksek Doğum Oranı Tuzağı: Daha çok çocuk sahibi olma durumuyla birlikte gelen yoksul kadının daha çok hamilelik dönemi yasaması ve üretkenliğinin azalmasını ifade eden yüksek doğum oranı tuzağı.

Maslow’un temel ihtiyaçlar listesinin önemli bir özelliği, sunulan ihtiyaçlar listesinin hiyerarşik bir model içerisinde sunulması ve tanımlanan ihtiyaçların kendisinden önce gelen ihtiyaç tatmin edilmeden kendisinin tatmin edilemeyeceğini varsaymasıdır. Günümüzde büyük oranda terk edilmiş̧bu bakış̧açısı kimi çalışmalarda leksografik sınıflandırma olarak da bilinmektedir. Maslow’un sunduğu temel ihtiyaçlar listesinin en altında ve dolayısıyla ilk olarak tatmin edilmesi gereken temel ihtiyaçlar iki kategoriyi oluşturmaktadır. Bunlar; yemek, su, ısınma ve dinlenmeden oluşan fiziksel ihtiyaçlar ve emniyette olma ve güven hissi değişkenlerinden oluşan güvenlik ihtiyacıdır. İkinci kategori ihtiyaçlar ise psikolojik ihtiyaçlar olarak tanımlanmakta ve üç grup ihtiyaç işaret edilmektedir. Bunlar, duygusal ilişki ve arkadaşlığın oluşturduğu aitlik ve sevgi ihtiyacı kategorisi ve prestij ile başarma ihtiyacının oluşturduğu saygınlık ihtiyacı kategorisidir. Son kategori ise bireyin kendini gerçekleştirme kategorisi olarak ifade edilen ve bir insanın kendi potansiyelini tümüyle gerçekleştirebilmesiyle yaratıcı aktivitelerde bulunmasını içeren kategoridir.

Robeyns söz konusu bu çevirim faktörlerini üç
başlık altında toplamaktadır.
- Kişisel çevirim faktörleri
- Sosyal çevirim faktörleri
- Çevresel çevirim faktörleri

Yapısal yoksulluk yaklaşımı, isminden de anlaşılacağı üzere yoksulluğu, bireysel bir sebebe bağlamamakta, aksine toplumsal, iktisadi, kültürel pek çok değişkenin bileşimi olan yapısal bir mesele olarak ele almaktadır.