SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 15

Yapabilirlik yaklaşımının kavramsal çerçevesinin netleştirilmesine oldukça önemli katkılar sunmuş Robeyns ise söz konusu bu çevirim faktörlerini daha somut olarak • Kişisel çevirim faktörleri (örneğin; bireyin fiziksel durumu, cinsiyeti, metabolizması, yetenek ve zekâsı) • Sosyal çevirim faktörleri (örneğin; ayrımcı uygulamalar, toplumsal cinsiyet rolleri, sosyal hiyerarşiler) • Çevresel çevirim faktörleri (örneğin; iklim koşulları, coğrafi konum, altyapı yatırımları) olarak üç başlık altında toplamaktadır (Robeyns, 2003, 63; 2005a, 99; 2009, 41). Doğru cevap E'dir.

Nussbaum’un yapabilirlikler yaklaşımı her birey için garanti edilmesi gereken 10 temel yapabilirlik içermekte (Nussbaum, 2000, 78-80 ve 2011, 33-34) ve hükümetler bireyleri bu 10 temel yapabilirliği gerçekleştirme özgürlüklerini garanti etmelidirler. Bu yapabilirlikler şu şekilde sıralanmaktadır. Bunlardan Bütünlük (Bodily Integrity), bir yerden başka bir yere özgürce hareket edebilmek; saldırıdan, cinsel tacizden ve şiddetten uzak olmak; üremede (evlilikte) seçim şansına sahip olmak olarak tanımlanabilir. Doğru cevap B'dir.

Özellikle politika yapıcılar ve ekonomistler için gelir ve zenginliğin diğer türevlerine ilişkin sorgulama ve analiz yönteminin yerini insani gelişme anlayışına bırakması gerektiği yönündeki yaygın olarak kabul edilen görüş, söz konusu anlayışın temel değişkenlerinin neler olabileceği konusunda tartışmaları tekrar gündeme getirmiştir. Özellikle Sen’in bu konudaki bilinçli çekimserliği ve Nussbaum’un sunduğu yapabilirlikler listesinin çeşitliliği ve soyutluğu bu değişkenleri belirlemekte kimi tartışmalara ve zorluklara sebep olmuşsa da 1990 yılından bu yana her yıl yayınlanan İnsani Gelişme Raporu üç hayati değişkene bir diğer deyişle yapabilirliğe odaklanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Genellikle İskandinav ülkelerinin ve gelişmiş Batı ekonomilerinin ilk sıraları işgal ettiğini gördüğümüz insani gelişme indeksine göre yapılan sıralamada Türkiye, 2013 yılında 187 ülke arasından 69’uncu sırada, 2014 yılında yine 187 ülke arasından 72’inci sırada, 2015 yılında ise sıralamaya katılan 188 ülke arasından 72’inci ve son olarak da 2016 yılında 188 ülke arasından 71’inci sırada yer almıştır. Doğru cevap C'dir.

Doğru yanıt B

Doğru Yanıt B

Doğru Yanıt C

Doğru Yanıt D

Doğru Yanıt D

Doğru Yanıt C

Doğru Yanıt E

Doğru Yanıt E

Doğru Yanıt A

Doğru Yanıt B

Ceza Adaleti: Suç veya kabahat olarak belirlenen davranışlara karşılık gelecek şekilde uygulanan düzenlemelerle sağlanmaya çalışılan adalettir.

Sosyal Adalet: Sosyal ve ekonomik yapının işleyişi ve bu işleyişin sonuçlarıyla ilişkili olarak yerleşik, bir diğer deyişle yapısal eşitsizliklerin olmaması durumudur.

Doğru cevap B'dir.

Hobbes’un adalet tanımının merkezinde sözleşme fikri ve bu sözleşmeye uygun davranmak olduğu görülmektedir. Ne var ki bu yaklaşımda adaletin etik boyutunun ihmal edilmiş olabileceğine de dikkat çekmek gerekmektedir. Doğru cevap E'dir.

Faydacı sosyal adalet yaklaşımının temelinde toplam mutluluk ilkesi yer alır. Doğru cevap C'dir.

Platon için adil olmak fazilettir. Ancak bu yaklaşım adalet/adaletsizlik tartışmasını sosyal değil, bireysel bir tercihe indirger. Doğru cevap A'dır.

Faydacı yaklaşıma örnek olarak verebileceğimiz en çok bilinen değerlendirmelerden birisi gayri safi millî hasılaya bakılarak yapılan ekonomik değerlendirme ve analizlerdir. Bu değerlendirme biçiminde, bir ülkenin kalkınma performansı ya da ekonomik gücü ve kapasitesi gerçekleşen gayrisafi millî hasıla üzerinden monetarist bir yaklaşımla gerçekleştirilmektedir. Maddi zenginliğin birey ve toplumların arzularının tatmininin ya da mutluluklarının temel aracı olduğu varsayılarak toplam üretim çıktısına odaklanan bu ekonomik değerlendirme ve analiz modeli her ne kadar artık tek başına kullanılmıyor olsa da hâlen birçok araştırmada ulusal ekonomiler performans ve kapasitelerini açıklarken referans olarak kullanılan ölçütlerden birisidir. Doğru cevap D'dir.

Faydacı yaklaşım için “eşit işe eşit ücret” ya da istihdam koşullarında toplumsal cinsiyet eşitliği gibi ilkeler etik meselelerdir ve sosyal adalet ile ilişkili değildir. Bu ilkeler ihlal edilse dahi eğer ki bireyler mutlu ise ortada bir sorun görülmemektedir. Doğru cevap A'dır.