SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 11

Elverişsiz Koşullar Tuzağı: Yoksulların daha
çok güvencesiz, sigortasız ve kaotik işlerde
çalışmaları dolayısıyla içine düştükleri elverişsiz koşullar tuzağı.

Bilgisizlik Tuzağı: Yoksulların güvencesiz,
riskli ve uzun saatler çalışmak zorunda
kalmalarıyla içine düştükleri zamansızlığın
başka bir iş bulma olanağından onları mahrum bırakması ve bunun getirdiği emek piyasasına ilişkin bilgisizlik tuzağı.

Her ne kadar, yoksulluğa ve
yoksulun kim olduğuna ilişkin olarak algılar farklı
toplumların değer yargılarına göre değişse de (Şenses 2003: 62) literatürde ağırlıklı olarak üç temel
perspektifin ortaya çıktığı görülebilir. Bunlar; mutlak yoksulluk, göreli yoksulluk ve yapabilirlikten
yoksunluk olarak isimlendirilen ve kimin yoksul
olduğuna ya da yoksulluğun ne olduğuna ilişkin
farklı bakış açıları sunan perspektiflerdir.

Eleştirilere rağmen mutlak yoksulluk yaklaşımı eksikleri olmakla birlikte
• Yoksulluk sınırı ve yoksulluğun boyutlarının hesaplanmasında sistematik bir bakış
açısını ortaya koyması bakımından,
• Ülkeler ve bölgeler arasında karşılaştırmalı bir yoksulluk analizini mümkün kılması
açısından,
• Kendisinden sonra gelen yoksulluğu ölçme
metotlarına öncülük etmesi açısından,
• Yoksulluğun ölçülmesinde ve analiz edilmesinde evrensel bir ölçü birimi (gelir ve
tüketim harcamaları) ortaya koyması bakımından,
• Temel insan ihtiyaçlarının neler olduğuna
ilişkin büyük bir sorunsalı gündeme getirmiş olması bakımından
oldukça önemli bir bakış açısı olarak literatürde
yer almaktadır.

Yoksulluğa dönük
analizlerde yapabilirlik yaklaşımı;
• Bireylerin sahip oldukları kaynaklarla yetinmemeyi fakat o kaynaklarla değer verdikleri
aktiviteleri gerçekleştirme özgürlüğüne sahip olup olmadıklarına odaklanmayı önermekte,
• Kaynak sahipliği ile faydaya ulaşma arasında bir ayrım yapmakta,
• Kaynakların faydaya dönüştürülmesinde
birçok bireysel, çevresel ve sosyal faktörün
değerlendirmeye dâhil edilmesi gerektiğini
iddia etmekte,
• Yoksulluğun göreceliliği önemli olsa da
onun her zaman mutlak bir özü olduğunu
ileri sürmektedir.

Ünlütürk-Ulutaş’a (2009, 26-34) göre yoksulluğun kadınlaşmasının arkasındaki temel nedenler şu
şekilde sıralanabilir:
1. Kadın emeğinin değersizleştirilmesi
2. Kadının iş gücü piyasalarındaki ikincil konumları
3. Neo-liberal yeniden yapılandırma
4. Ekonomik kaynaklara eşitsiz erişim
5. Kamusal hizmetlere eşitsiz erişim
6. Eğitime eşitsiz erişim
7. Sosyal koruma yoksunluğu ve sağlığa eşitsiz
erişim.

sosyal adalete ilişkin bir tartışmada eşitlik kavramını ilk kez vurgulayan düşünür Aristodur.

Leviathon Hobbes in eseridir.

Adaletin tek kaynağının kamusal fayda olduğunu düşünen düşünür Hume dir.

Mill faydacı yaklaşımın kurucularından biridir.

Özgür insanlardan oluşan bir toplumda sosyal adalet fikri kesin olarak boş ve anlamsız olduğunu savunan düşünür Hayek dir.

Hareket kısıtlılığı,Rawl'ın tanımladığı ana sosyal metalardan biri değildir.

Rawls, Hakkaniyet olarak adalet şeklindeki kuramı savunmuştur.

21. yüzyılın ilk yıllarında Batı dünyasında görülen en büyük sosyal huzursuzluk hareketlerinden birisi, 2011 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin finansal merkezi olarak bilinen ve New York Borsasının da yer aldığı Wall Street sokaklarının işgal edilmesiyle gündeme gelen olaylardır. Bu olayların arkasında yatan en temel
nedenlerden birisi ise artan gelir eşitsizliğini ve bununla birlikte ortaya çıkan birçok sosyal sorunu protesto etmek olarak ortaya çıkmıştır. Birçok bilim insanının ilgisini çeken ve üzerine kısa zamanda oldukça fazla araştırma ve tartışma yapılan söz konusu bu sosyal huzursuzluk hareketleri, kısa zamanda oldukça hızlı bir şekilde büyüyerek ve
Amerika birleşik Devletleri’nin de dışına taşarak Batı dünyasının birçok büyük şehrine de yayıldı. Söz konusu sosyal hareketler toplumun en zengin yüzde 1’lik kesiminin toplumun toplam zenginliğinin çok büyük bir kısmını elinde tutmasını protesto ediyorlardı. Bu nedenle, söz konusu bu sosyal huzursuzluk hareketinin temel ifadesi “yüzde 99’uz” sözü olarak öne çıkıyordu.

Ceza Adaleti
Suç veya kabahat olarak belirlenen davranışlara karşılık gelecek şekilde uygulanan düzenlemelerle sağlanmaya çalışılan adalettir.

Sosyal adalet tartışmalarında “eşitlik” kavramının altını çizen ilk düşünür Aristo’dur.

Faydacı yaklaşımın kurucuları olarak isimlendirilen Bentham ve Mill’e göre kamusal faydayı en yansıtacak olan mutluluktur. Fakat bu mutluluk, tek tek bireylerin değil toplumun toplam mutluluğu olarak düşünülmektedir.

“Toplam mutluluk” kavramına karşılık gelmek üzere “arzuların gerçekleştirilmesi” (desire realization) veya “yaşam tatmini” (life satisfaction) gibi kavramlar da kullanılabilir.

• Öznel refahın sosyal yapı tarafından ve bireyin toplumsal statüsü/sınıfsal konumu tarafından belirlendiğini göz ardı ederek bağlamsal ve tarihsel eşitsizliklere karşı duyarsız olmakla,
• Toplamda üretilen faydaya göre bir değerlendirmeyi esas alırken bu faydanın grup içinde ya da bireyler arasında nasıl bölüşüldüğüne karşı kayıtsız kalmakla,
• Sonuç odaklı bir bakış açısı olarak izlenen süreçte ortaya çıkan veya kimi sosyal gruplar tarafından tecrübe edilen adaletsizlikleri göz ardı etmekle eleştirilebilmektedir

liberteryen adalet modelinin önemli düşünürleri arasında gösterilen Hayek’e göre adalet arayışında bu arayışının önüne koyulacak bir “sosyal” sıfatı, önsel olarak serbest piyasaya müdahaleyi varsaymakta ve bu durum bireyin özgürlük ve haklarını ön plana çıkaran liberal değerlerle çelişmektedir.