SOSYAL SORUNLAR - Deneme Sınavı - 10

Kavramsal çerçevesi en temelde “liyakat” (merit), “hak edenin ödüllendirilmesi” (rewarding the meritious one), “hak sahipliği” (entitlement) olan çağdaş liberteryen modelin en önemli temsilcisi Robert Nozick (1938-2002) olarak işaret edilmektedir

Nozick’in ileri sürdüğü adalet ilkeleri kısaca şu şekilde sıralanabilir: Kazanım ilkesi, transfer ilkesi, elde tutma ilkesi.

Ana sosyal metaları beş kategoride tanımlayan Rawls bunları;
• Temel haklar ve özgürlükler,
• Hareket özgürlüğü ve özgür meslek seçimi,
• Pozisyonların sağladığı güç, otorite, imtiyaz ve sorumluluk,
• Gelir ve zenginlik,
• Öz saygının toplumsal temeli şeklinde sıralamaktadır

Sanayi Devrimi, tarım ekonomisi ve onun
üretim ilişkileri yerine arka planında sermaye ve
makinelerin yer aldığı yeni bir düzene geçilmesini
sağlamış, İngiltere’den başlayarak kısa denebilecek
bir zaman sürecinde Batı Avrupa ülkelerine ve kısa
bir süre içinde Kuzey Amerika’ya doğru yayılmıştır. Buna göre doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

İngiltere’de Sanayi Devrimi’ni başlatan ilk dalga dokuma endüstrisi alanındaki icatlarla başladı. Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

1750 tarihinde Huntsman ilk modern çelikhaneyi kuruyordu. 1780 tarihinden itibaren ise büyük ve çağdaş bir sanayi hâline dönüşen demir-çelik üretimi aynı zamanda maden üretimini uyarıyor ve sonuçta maden ocaklarında pek çok yeni teknik ve yöntem uygulamaya konuluyordu. Buna göre doğru yanıt C seçeneğidir.

George Stephenson’un lokomotif üzerindeki çalışmaları sonucu, 1830’dan itibaren ilk trenler işlemeye başlamıştır. Böylece demir yolları, köprüler, tüneller, gemiler, limanlar inşa edilmiştir. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Sanayi Devrimi’nin hemen öncesinde çalışma ilişkileri lonca sistemine dayalıdır.
Ancak Sanayi Devrimi, sınırlı iş yeri ve sınırlı iş gücüne dayalı bu lonca sistemini işlevsiz bırakmış, fabrikasyon üretimle rekabet edemeyen usta ve kalfalar ise kendi tezgâhlarını bırakarak fabrikalarda nitelikli işçiler olarak çalışmak zorunda kalmışlardır. Buna göre D seçeneğinde verilen ifade doğrudur.

Sefalet Ücreti, Emek sahiplerinin elde ettiği ücret gelirinin temel ihtiyaçlarını karşılamakta yeterli olduğu en düşük ücret düzeyidir. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Fransız Devrimi ile toplumlarda birey önem
ve değer kazanarak öne çıkmış, eşitlik ve özgürlük
düşünceleri yaygın olarak benimsenip kök salmaya
başlamıştır. Buna göre doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemde
geçerli olan klasik liberal iktisadi düşünceler nedeniyle devlet, ağırlaşan koşullara
karşın iş ilişkileri ve çalışma yaşamına müdahale gereksinimi duymamıştır. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

1929 Bunalımı ve özellikle İkinci Dünya Savaşı
sonrası dönemde ise sosyal sorunlarla mücadelede
önemli değişimler görülmüştür. Bu süreçte sosyal
sorunlarla mücadele, sadece işçi sınıfına yönelik
politikalardan oluşan önlemler olmaktan çıkarak,
sosyal ve ekonomik haklar bağlamında tüm topluma yönelik bir niteliğe kavuşmuştur. Sosyal refah
ve sosyal adalet kavramlarının önemsenmesiyle de
eğitimde fırsat eşitliği, ücretsiz sağlık hizmetlerinin
sağlanması gibi sosyal konulara öncelik verilmeye
başlanmıştır. Bu bilgilere göre, doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde doğumundan sonra bir erkeğin ortalama ömrü 76,9 yıldır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde doğumundan sonra bir erkeğin ortalama ömrü 76,9 yıl, bir kadının
ortalama ömrü 81,6 yıldır.

Zenginlik birikimine ve gelir artışını temel amaç edinen kalkınma paradigmasına dönük birçok eleştirinin ana varsayımları;

Çevirim faktörlerine
ilişkin olarak kısmen biraz daha net bir sınıflandırma sunan Sen, bunları şu şekilde sıralamaktadır:

Yapabilirlik yaklaşımının kavramsal çerçevesinin netleştirilmesine oldukça önemli katkılar sunmuş Robeyns ise söz konusu bu çevirim faktörlerini daha somut olarak
• Kişisel çevirim faktörleri (örneğin; bireyin
fiziksel durumu, cinsiyeti, metabolizması,
yetenek ve zekâsı)
• Sosyal çevirim faktörleri (örneğin; ayrımcı
uygulamalar, toplumsal cinsiyet rolleri, sosyal hiyerarşiler)
• Çevresel çevirim faktörleri (örneğin; iklim
koşulları, coğrafi konum, altyapı yatırımları)
olarak üç başlık altında toplamaktadır.

Nussbaum’un yapabilirlikler yaklaşımı her birey için garanti edilmesi
gereken 10 temel yapabilirlik içermekte ve hükümetler
bireyleri bu 10 temel yapabilirliği gerçekleştirme
özgürlüklerini garanti etmelidirler. Bu yapabilirlikler şu şekilde sıralanmaktadır;

Muhakeme-Pratik Akıl (Practical Reason):
“İyi” kavramını düşünebilmek. Birisinin
yaşamını planlamada iyice düşünüp karar
verebilmek.

Bütünlük (Bodily Integrity): Bir yerden başka bir yere özgürce hareket edebilmek; saldırıdan, cinsel tacizden ve şiddetten uzak
olmak; üremede (evlilikte) seçim şansına
sahip olmak.