SOSYAL PSİKOLOJİ II

Kendini kültürel psikolog olarak tanımlayan araştırmacılar, kültürler arası psikologlara göre geleneksel deneysel ya da yarıdeneysel yaklaşımları daha az kullanırlar ve kültürü kişiye içkin (kişinin ayrılamaz bir özelliği) olarak görürler. Kültürel psikoloji belirli bir kültürdeki günlük pratiklerden doğan sorunları araştırma konusu yapar ve buna uygun araştırma yöntemi kullanır. Kültürler arası karşılaştırmalarla pek ilgilenmez. Dolayısıyla kültürel psikologların etnografik yöntemler kullandıklarını söyleyebiliriz. Yani çok geniş bir biçimde gözlemi kullanırlar ve söz konusu kültürü zengin bir biçimde betimlerler. Odaklandıkları nokta bir kültür ile o kültür içinde yaşayan insanların psikolojik özellikleri arasında ilişkiler kurmaktır.

Doğru cevap A'dır.

Yerel psikolojiler ana akım psikolojiye (deneysel sosyal psikolojiye) tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bu psikolojiler daha çok Batı dışı kültürlerde yaşayan araştırmacıların “kendi toplumsal ve kültürel öncüllerini daha yakından yansıtan bir bilim” geliştirme çabasını temsil eder. Doğru seçenek B'dir.

Değerler: Birey ve toplumların görece istikrarlı bir şekilde tutumlarına yön veren anlayışlardır. Doğru seçenek C'dir.

Belirsizlikten Kaçınma: Toplumların değişimin çok hızlı olduğu, bilginin az ya da yetersiz olduğu durumlarda yaşanan belirsizlikten duydukları kaygı ya da tedirginliğin sorgulandığı boyuttur. Bir uç, belirsizliğe toleransın düşük olması, diğer uç ise belirsizliğe toleransın yüksek olmasıdır. Belirsizliği kabul etme kapasitesi düşük olan toplumlarda kaygı yüksektir ve bu yüzden formel kuralların koyulmasına ihtiyaç duyulur. Doğru seçenek D'dir.

Erkeksilik/Kadınsılık: İşle ilgili hedeflere (para kazanma, yükselme) ve girişkenliğe vurgu yapma derecesine karşı kişiler arası hedeflere (arkadaşça atmosfer, patronla iyi anlaşmak) ve şefkatliliğe yapılan vurgunun derecesinin tanımlandığı bir boyuttur. Doğru cevap E'dir.

BAĞIMSIZ BENLİK ÖZELLİKLERİ:

İstikrarlıdır, özerktir.
Eylemine yön veren kişisel özelliklere sahiptir.
Başarı yönelimlidir.
Kendine kişisel hedefler belirler.
Yaşam hedefe ulaşmaktır.
Kendi davranışından sorumludur.
Yarışmacıdır.
Benliğini tatmin etmek için çabalar.

Doğru cevap A'dır. Diğer seçeneklerdeki öncüller karşılıklı bağımlı benlik özelliklerine aittir.

Karşılıklı bağımlı benlik: Ben ve ötekinin sınırlarının geçirgen olduğu ve ilişkisel benlik olarak da adlandırılan benlik türüdür. Cevap C seçeneğidir.

Bireycilik kendine güven, rekabet, içgruplarda duygusal mesafe ve hedonizm ile betimlenebilir. Toplulukçuluk karşılıklı bağımlılık, aile bütünlüğü ve sosyallikle betimlenebilir. Doğru seçenek D'dir.

Kültürel Psikoloji: Belirli bir kültürde ortaya çıkan sorunları araştırarak kültürel çoğunluk yoluyla globale ulaşmayı amaçlayan bir disiplindir. Doğru seçenek D'dir.

Psikoloji ve kültür ilişkisi açısından başka önemli bir tarihsel figür, modern kültürel antropolojinin öncülerinden Franz Boas’tır. Boas kişiliğin kültür tarafından belirlendiğini iddia etmiştir.

Sosyal psikoloji kuram ve araştırmalarının ezici çoğunluğu ABD’de yapıldığı için gerçekte bu çalışmalar, Amerikan kültürü içinden sorulmuş soruları ve cevapları içermektedir.

Belirli bir kültürde ortaya çıkan sorunları araştırarak kültürel çoğunluk yoluyla globale ulaşmayı amaçlayan bir disiplindir. Kültürel psikoloji belirli bir kültürdeki günlük pratiklerden doğan sorunları araştırma konusu yapar ve buna uygun araştırma yöntemi kullanır. Kültürler arası karşılaştırmalarla pek ilgilenmez. Dolayısıyla kültürel psikologların etnografik yöntemler kullandıklarını söyleyebiliriz. Yani çok geniş bir biçimde gözlemi kullanırlar ve söz konusu kültürü zengin bir biçimde betimlerler. kültürel psikoloji, psikoloji ve antropolojinin melezlenmiş bir hâlidir.

Erkeksilik/Kadınsılık: İşle ilgili hedeflere (para kazanma, yükselme) ve girişkenliğe vurgu yapma derecesine karşı kişiler arası hedeflere (arkadaşça atmosfer, patronla iyi anlaşmak) ve şefkatliliğe yapılan vurgunun derecesinin tanımlandığı bir boyuttur. “Girişkenlik”, “iddiacılık”, “rekabet”, “hırs” gibi değerler “erkeksi”; “eşitlik”, “dayanışma”, “nezaket”, “merhamet” gibi değerler “kadınsı” değerler olarak tanımlanmıştır.

Belirsizlikten kaçınma düzeyinin düşük olduğu toplumlarda/kültürlerde şu değerler ön plana çıkar: Belirsizlikten kaçınılamaz. Duygular gizlenmemelidir. Karmaşık durumlarda risk alınmalıdır. Kurallar esnek olmalıdır. Farklı olanlara karşı merak vardır. Bireyler tartışma ve öğrenmeye açıktır. Kurallar gerektiği için vardır. Dakiklik ve titizlik öğrenilmelidir. Tembellik yapmaktan rahatsız olunmamalıdır. Birden fazla doğru olabilir. Törensel davranışlar azdır. Gençlere yönelik tutum olumludur.

Yüksek güç mesafesi olan toplumların/kültürlerin bu boyutta öne çıkan değerleri şunlardır: Güçlülerin ayrıcalıkları belirgindir. Güçsüzler güçlülere bağımlıdır. Doğruyu ve yanlışı güçlü olan belirler. Güçlüler ile güçsüzler çatışma hâlindedir. Güçsüzler düşük düzeyde iş birliği yapar. Çocuklara itaat öğretilir. Ayrıcalıklar sürekli vurgulanır.

Yaşama yön vermede yetersiz kalan, insani değerleri kalmayan, davranışları için ahlaksal bir rehberi olmayan ama buna rağmen özerklik ve kontrolle ilgili aşırı iddialı olan benlik türü tükenmiş benliktir.

Ben ve ben olmayan arasında katı sınırlar koyan ve kişisel kontrole dayalı, “kendine yeten benlik” olarak adlandırılır.

Bağımsız benlik özellikleri: İstikrarlıdır, özerktir. Eylemine yön veren kişisel özelliklere sahiptir. Başarı yönelimlidir. Kendine kişisel hedefler belirler. Yaşam hedefe ulaşmaktır. Kendi davranışından sorumludur. Yarışmacıdır. Benliğini tatmin etmek için çabalar.

İşbirliği bağımlı benlik özelliğidir.

Rekabetçi olmak, kişisel hedefler belirlemek, başarıya yönelmek, özerk olmak bağımsız benlik özellikleridir. İşbirliği ise karşılıklı bağımlı benlik özelliğidir.