SOSYAL PSİKOLOJİ II - Deneme Sınavı - 4

Klinik temelli sağlık psikolojisi daha çok araştırmaya dayalı bir alandır ve sağlık hizmetleri sistemi içinde çalışır. Klinik temelli bilgi hastalarla yapılan çok geniş ve çeşitli klinik çalışmaya uygulanır. Sağlık psikolojisi içindeki en gelişmiş ve en ana akım (psikolojiye hâkim olan bilgi ve pratikler) yaklaşımdır. Bu yüzden de sağlık, hastalık ve sağlık hizmetlerinde psikolojik perspektifin değerini göstermede başarılı olan bir alandır. Ayrıca sağlık psikolojisi alanında en güçlü profesyonelleşmenin (Batı ülkelerinde) görüldüğü yaklaşımdır.

Toplumsal Cinsiyet Merceği: Tüm toplumsal yapı, ilişki ve pratiklerde toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikleri görmemizi sağlayan bir bakış açısıdır.

Kamu temelli sağlık psikolojisi tek tek hastalarla ve tedavileriyle çok daha az ilgilenir. Daha çok belirli bir nüfus (popülasyon) düzeyinde sağlığın teşvikine ve önleme çalışmalarına odaklanmıştır. Bu yaklaşımın çok daha geniş bir perspektifi vardır. Sağlık insanların yaşamlarının sosyal, ekonomik ve politik yanlarının bir sonucu olarak görülür. Bir popülasyonda bir hastalığın görülme sıklığını düşürmek için tek yol önleme çalışmaları olduğu için bu yaklaşım buna odaklanır.

Androjen: Biyolojik olarak er ve dişilerin, biyolojilerine bakılmaksızın her ikisininde de hem kadınsı hem erkeksi özellikleri barındırmasıdır.

Toplumsal inşacı olarak adlandırılan bu yaklaşım toplumsal cinsiyetin doğal bir olgu olduğunu kesinlikle reddeder. Yani toplumsal cinsiyet güneşin doğudan doğması, batıdan batması gibi doğal bir olgu değil; belirli tarihsel ve kültürel koşullarda inşa edilen ya da kurgulanan bir olgudur. Bu yaklaşım biyolojik özcülüğe de kültürel özcülüğe de karşıdır. Toplumsal cinsiyetin içsel psikolojik ya da biyolojik süreçlerin bir ürünü olduğu fikrini kabul etmez.

Bu modelde bireylerin herhangi bir yaşam tarzı değişikliği yapmaya giriştiklerinde beş evreden geçtikleri ileri sürülür. Örneğin sigarayı bırakmak için bir bireyin şu beş evreyi takip etmesi beklenir:
Ön düşünme: Kişi sigara içmesiyle ilgilenmez ve sigarayı bırakmaya niyeti yoktur.
Düşünme: Kişi belirsiz bir biçimde sigarayı bırakmayı düşünür fakat böyle bir
değişim kararı almamış ve bunun nasıl olacağını düşünmemiştir.
Hazırlık: Kişi sigarayı bırakmaya niyetlenir ve bunu nasıl başarabileceğini
planlamaya başlar.
Eylem: Kişi gerçekte sigarayı bırakmaya çalışır.
Sürdürme: Kişi altı ay boyunca sigarasız yaşamıştır ve tekrar başlamayı önlemeye çalışır.

Kalıpyargılar ya hep ya hiç meselesi değildir. Çünkü: 1. Zorlamadıkça insanlar kadınlar ve erkeklerin birbirlerinin tam zıddı olduğunu söylemezler. Daha çok kadın ve erkeklerin ortalama olarak farklı olduğunu söylerler ve dolayısıyla iki toplumsal cinsiyet arasındaki benzerliğe de yer bırakırlar. 2. Bir sosyal gruptaki insanların birçoğu ya da ezici çoğunluğu belirli bir kalıpyargıya sahip olsa da aynı kalıpyargıya inanmayan başkaları olabilir. Ayrıca aynı kültür içinde yaşadığımız için kadın ve erkeklere ait kalıpyargıların bilgisine sahip olabiliriz ama bu, onlara inandığımız anlamına gelmez. 3. İnsanlar söz konusu bir sosyal gruba ait kalıpyargıları belirli bir zamanda kullanabilirler ya da kullanmayabilirler. Bu sosyal bağlama bağlıdır. Tipik olarak birisiyle ilk tanıştığımızda, bizim için yabancı olan biri hakkında ilk izlenim edinmek için kalıpyargılara daha sık başvururuz

Bu teoriye göre insanlar kendilerini şimdi ya da gelecekte gerçekçi bir biçimde davranmakta özgür olan kişiler olarak görürler. Tepkisellik teorisi, insanların eylem özgürlükleriney önelik bir tehdit hissinin onları özgürlüklerine sahip çıkacak bir güdüsel duruma soktuğunu ileri sürer. Bu da tehdit edilmiş özgürlüğü kişi için daha değerli hâle getirir. Örneğin sigarayı yasaklamak, içmekten keyif alındığı için değil tam da yasaklandığı için sigarayı daha cazip hâle getirebilir.

Çevrenin insan yapısı olan parçası, kültürün tanımıdır.

Biyotıbbi model monoist değil düalisttir. Düalist olduğu için bireyin sosyal ve psikolojik yanlarını ihmal eder. Doğru cevap C'dir.

Akut hastalıklar görece kısa süren hastalıklardır (pnömoni, tüberküloz, grip gibi). Kronik hastalıklar ise süregiden ve genellikle geriye döndürülemeyen hastalıklardır. Kalp hastalıkları, kanser, inme ve diyabet gibi kronik hastalıklar çoklu nedenli hastalıklardır ve bunların ortaya çıkmasında psikolojik, davranışsal ve sosyal faktörler rol oynar. Bunlar yaşam tarzı hastalıkları olarak bilinir ve diyet, egzersiz ve sigara gibi günlük davranışlar bu kronik hastalıklar açısından insanları risk altına sokar. Doğru cevap D'dir.

Belirli bir kültürde ortaya çıkan sorunları araştırarak kültürel çoğunluk yoluyla globale ulaşmayı amaçlayan psikoloji alt disiplinine kültürel psikoloji denir.

Yerel psikolojiler ana akım psikolojiye (deneysel sosyal psikolojiye) tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bu psikolojiler daha çok Batı dışı kültürlerde yaşayan araştırmacıların “kendi toplumsal ve kültürel öncüllerini daha yakından yansıtan bir bilim” geliştirme çabasını temsil eder.

Rokeach varlığın idealize edildiği ve kendisi değerli olduğu için benimsenen değerler ve değerli görülen duruma ulaşmak için araçsal olarak benimsenen değerler olarak değerleri ikiye ayırmıştır. Birinci grupta örneğin “eşitlik”, “özgürlük”, “mutluluk” gibi değerler sayılabilirken ikinci grupta “cesaret”, “nezaket”, “dürüstlük”, “sorumluluk” gibi değerler anılabilir. Dolayısıyla "cesaret" seçeneği doğrudur.

Schwartz’ın elli dört toplumdan öğretmenler ve öğrenciler arasından aldığı örneklemde yapmış olduğu çalışmada on tane değer ortaya çıkmış ve bunlar iki boyutta sınıflandırılmıştır: Bir boyut benliği yüceltmeye (güç, başarı, hedonizm) karşı benlik aşkınlığı (evrenselcilik, yardımseverlik). Diğer boyut ise muhafazakârlığa (konformite, güvenlik, gelenek) karşı değişime açık olmak (benlik doğrultusunda davranmak, uyarılma aramak). Dolayısıyla doğru cevap III ve IV'ü içeren seçenektir.

Güç mesafesi, bireycilik/toplulukçuluk, belirsizlikten kaçınma, erkeksilik/kadınsılık Hofstede’nin kültürel boyutları arasındadır. Doğru cevap güç mesafesi olmalıdır.