SOSYAL PSİKOLOJİ II - Deneme Sınavı - 10

Özcü olmasıyla

Sandra Bem

1974

Toplumsal İnşacılık

Fiziksel kalıp yargılar

ABD'deki kadın hareketleri

1972

Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik

Uzun ve Kısa Döneme Yönelme/Zaman Yönelimi: Toplumların veya sosyal organizasyonların zaman ufuklarının sorgulandığı ve geleceğe yönelik kısa veya uzun vadeli hedef ya da planlarının ölçüldüğü boyuttur. Bir uç uzun döneme yönelme, diğer uç kısa döneme yönelmeyle betimlenir. Buna göre kısa döneme yönelik kültür, statik ve geçmiş ya da şimdiki zamana odaklanan dar bir bakış açısını temsil eder. Uzun döneme yönelik kültür ise dinamik ve geleceğe yönelik daha geniş bakış açısını kapsar. Uzun dönem odaklı toplumlar/kültürler ya da sosyal organizasyonlar geleceğe yönelik planlarına göre çıkarlarını belirlemekte ve değerler de bu çıkarlarla şekillenmektedir. Bunun tersine kısa dönem odaklılık daha çok geçmişe ve şimdiye vurgu yapar. Bu tür kültürlerde geçmişten gelen değerlere saygı ve şu andaki toplumsal sorumluluklar önem taşır.

Kimliksizleşme, bireyin davranışları üzerinde normalde varolan sınırlamaların gevşemesinin saldırgan, antisosyal ve bencil davranışlara yol açmasına aracılık eden psikolojik bir durumdur.

Beliren Norm Kuramı : Kitle davranışının normsuz ve başıboş olan bir davranış biçimi olmadığını, kitlesel süreçte oluşturulan normlarla yönlendirildiğini öne süren bir yaklaşımdır.

Norm: Bir grup üyesi için uygun davranışın ne olduğuna ilişkin grup üyelerince paylaşılan inançlardır.

Deneysel psikolojinin kurucu babası olarak görülen Wilhelm Wundt, aynı zamanda ayrı bir sistem olarak Völkerpsikolojinin (halk psikolojisi) de kurucusudur ve sosyal psikolojinin tarihsel köklerinden biri olarak kabul edilen bu çalışma gerçekte dilin, geleneklerin, yani genel olarak kültürün deneysel olmayan çalışmasını içermekteydi.

Kağıtçıbaşı ve Berry (1989) kültürler arası psikolojiyi “bireysel psikolojik ve sosyal işlevselliklerin çeşitli kültürler ve etnik gruplar arasında benzerliklerinin ve farklılıklarının çalışılması” olarak tanımlamıştır. Kültürler arası psikologlar başlangıçta tüm kültürlerde geçerli olabilecek evrensel ilkeler aramaya çalışmışlardır. Bu yüzden de kültürler arası psikoloji geleneksel olarak Batılı teorilerin farklı kültürlerde test edilmesi çalışmaları yapmak anlamına gelmiştir. Böyle bir yaklaşım kültürün bireylerden bağımsız olduğu ve psikolojik eylem ve ilkelerden ayrı tutulabileceğine dair varsayımlara dayanmaktaydı.

Yerel psikolojiler, kültürler arası psikolojinin karşılaştırmalı bakış açısı ve kültürel psikolojinin antropolojik eğilimlerinden farklı olarak biricik kültürel kaynaklara dayalı olarak geliştirilen psikolojik anlayışa işaret eder. Yerel psikologlar belirli bir kültürdeki belirli (oraya özgü) problemleri ve çelişkileri (örneğin ekonomi, yoksulluk, din vb.) çalışmakla ilgilenirler (Keith, 2011).

Sheweder kültürle ilişkili çalışan her psikoloğun kültürler arası psikolog olduğunu
ileri sürer. Sheweder kültürler arası psikolojinin iki amacı olduğunu söyler: 1- Evrensel
olarak uygulanabilecek bir psikolojik teoriye ulaşmak, 2- Kültürü bir soğan
gibi düşündüğümüzde ve soğanın her bir katmanını soyduğumuzda en merkezinde
insanlığın psişik birliğini/aynılığını göstermek.

Kitlede kişi sayısı fazlalığının verdiği rahatlık duygusu ile sorumluluk duygusunun ortadan kalkması sonucunda bireylerin topluluk içerisinde tek başınayken zaptettikleri içgüdülerini serbest bırakmasına ve hemen eyleme geçmek istemelerine yol açan psikolojik faktör anonimliktir.

Kitledeki bireylerin sanki hipnotize edilmiş gibi karşılıklı olarak birbirlerinin duygu ve davranışlarını taklit ettiğini, lider konumundaki kişi ya da kişilerden kaynaklanan duygu ve davranışların, bir kar topu gibi giderek büyüyüp tüm kitlelere yayılması bulaşma kavramıyla adlandırılmaktadır.

B seçeneğindeki "Benliği Yüceltme/ Benlik Aşkınlığı" tanımlamaları Schwartz'a aittir. 

Schwartz’ın elli dört toplumdan öğretmenler ve öğrenciler arasından aldığı örneklemde yapmış olduğu çalışmada on tane değer ortaya çıkmış ve bunlar iki boyutta sınıflandırılmıştır: Bir boyut benliği yüceltmeye (güç, başarı, hedonizm) karşı benlik aşkınlığı (evrenselcilik, yardımseverlik). Diğer boyut ise muhafazakârlığa (konformite, güvenlik, gelenek) karşı değişime açık olmak (benlik doğrultusunda davranmak, uyarılma aramak).

Hofstede’nin saptadığı kültürel boyutlar kültürleri/ulusları karşılaştırmada kullanıldığı gibi kurumsal örgütlerin kültürel özelliklerini kıyaslamak için de kullanılmaktadır.
Hofstede’nin kültürel boyutları: 1. Güç Mesafesi, 2. Bireycilik/Toplulukçuluk, 3. Belirsizlikten Kaçınma, 4. Erkeksilik/Kadınsılık, 5. Uzun ve Kısa Döneme Yönelme/Zaman Yönelimi, 6. Heveslilik/Kendini Kısıtlama.