SOSYAL PSİKOLOJİ II - Deneme Sınavı - 9

Kalıpyargıyı tarif eden çeşitli tanımlar birbirine çok benzerdir. “Bir kalıpyargı, bir sosyal grubun ve onun üyelerinin zihinsel bir temsilidir” (Augostinos, Walker ve Donaghue, 2006: 242). “Kalıpyargılar, bir sosyal grubun üyeleri hakkında yaygın bir biçimde paylaşılan genellemelerdir “(Hogg ve Vaughan, 1995: 54). “Önyargıyı muhafaza eden bilişsel çerçeve kalıpyargıdır. Bir kalıpyargı, bir grubun üyeleri hakkında, sadece o grubun üyeleri olmaları nedeniyle sahip olunan bir dizi inanç ve beklentilerdir” (Feldman, 1998: 82-83).

Kalıp yargıların kullanımı sosyal adaletsizliğe yol açar.

Sosyal bir problem olarak görülen ayrımcılık konusunda psikologlar kadar sosyologlar, siyaset bilimcileri ve sosyal felsefeciler de çalışmalar yapmaktadırlar.

Sosyal gruplar hakkında çok genel düşünmemiz ya da düşüncelerimizin çok katı ya da hatalı olması sosyal biliş yaklaşımının temelini oluşturur.

“Hayalî ilişkisellik, gözlemcilerin, gerçekte aralarında ilişki bulunmayan iki olay arasında bir ilişki algılaması veya iki olay arasındaki ilişki düzeyini abartması” olarak tanımlanmıştır.

Araştırmacılar bundan sonra belirli gruplara yönelik önyargıları hiç söz konusu etmeksizin kişilerdeki otoriteryen ve faşist eğilimleri belirlemek üzere F (Faşizm) ölçeği geliştirmişlerdir. F ölçeğinde, otoriteryen kişiliği saptamaya yarayan dokuz boyut mevcuttur. Bunlar kısaca şöyle açıklanabilir: 1. Gelenekçilik (konvansiyonalizm): Geleneksel, orta sınıf değerlerine katı bağlılık. 2. Otoriteryen boyun eğme: Ait olunan grubun idealize edilmiş ahlaki otoritelerine yönelik, sorgulayıcı, boyun eğici tutum. 3. Otoriteryen saldırganlık: Geleneksel değerleri çiğneyenleri ya da çiğnemek isteyenleri yakalamak için tetikte olma, onları kınama, reddetme ve cezalandırma eğilimi. 4. Öznelci bakış karşıtlığı (Anti-intraception?): Öznel, yaratıcı, esnek düşünmeye karşı olma 5. Boş inançlı ve kalıpyargılı olma: Bireyin, kaderinin mistik olarak belirlendiğine dair inançlara sahip ve katı kategorilerle düşünme eğiliminde olması. 6. Güç ve “sertlik”: Sürekli baskı-boyun eğme, güçlü-zayıf, lider-takipçi boyutlarıyla düşünmek ve kaygı duymak, güçlü kişilerle özdeşleşme, dayanıklılık ve sertlik konusunda abartılı bir iddia sahibi olma 7. Yıkıcılık ve sinisizm (olumsuzculuk): Genelleşmiş bir düşmanlık, insanları yerme ya da onlara iftira atma 8. Yansıtma eğilimi: Dünyada olan bitenin vahşi ve tehlikeli olduğuna inanmaya yatkınlık; bilinç dışı çatışmaları dışarı yansıtma 9. Cinsellik: Cinsellikle ilgili faaliyetlere yönelik abartılı ilgi.

Adorno ve arkadaşları, faşist ideolojilerin tüm toplumlarda her zaman bulunabileceğini ifade ederler. Ama onlar için asıl sorulması gereken, “başka zaman ve yerlerin aksine bazı zaman ve bazı yerlerde, insanlar için faşizmi çekici hâle getiren nedir?” sorusudur.

Altemeyer, otoriteryenizm hakkındaki görüşlerini, Adorno ve arkadaşları gibi Freudçu psikanalitik kurama değil, sosyal öğrenme kuramına dayandırır.

Kitaba göre Sherif’in Gerçekçi Çatışma Kuramı'na esasen elde edilmeleri karşılıklı bağımlılık gerektiren ilişkilerden biri grup oluşumudur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kitaba göre, denekler mümkün olan en yüksek miktarı kendi gruplarına vererek deneyden kârlı ayrılmak yerine, kendileriyle diğer grup arasında mutlaka bir farklılık yaratmak ve galip gelmek için uğraşmışlardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Grup, iki veya daha çok bireyin bir araya gelerek oluşturduğu topluluktur. Grup üyeleri, belirli amaçları gerçekleştirmek üzere bir araya gelirler. Birbiri ile etkileşim içerisindedirler. Çeşitli açılardan motive olmuş kişilerdir. Bununla birlikte, görünürde belirgin olmasa da rekabet içerisinde olmak grubu betimleyen doğru bir ifade değildir.

Bir topluluğun grup olabilmesi için öncelikle etkileşim olması beklenir. Grup üyeleri birbiri ile etkileşim içerisinde olmalıdırlar.

Bir işletmede yönetici çalışanların bireysel girdilerinin üstünde çaba göstermelerini sağlamak ve bir sinerji oluşturmak üzere grup çalışmaları organize etmiştir. Bu durumda, bu yönetici işletmede takımlar oluşturmuştur. Takımlar, nisbeten sürekli iş grupları olup, her düzeyde üyelerine ortak bir amaç, bağlılık sağlamak, örgütün içerisinde fonksiyonel bir bütün oluşturmak amacıyla oluşturulan birleşmelerdir.

Grup Türü                                   Süreklilik Özelliği

I. Görev grubu                            A. Nispeten sürekli iş gruplarıdır

II. Emir grubu                             B. Nispeten geçici gruplardır

III. Takımlar                                C. Süreklilik taşıyan gruplardır 

Yukarıda grup türü ve süreklilik özellikleri verilmiştir. Bu grup türleri ile süreklilik özelliklerinin doğru eşleşmesi I-B, II-C, III-A biçimindedir.

Bir örgütte yönetici olan Hasan Bey, örgütte sıklıkla karşılaşılan bir sorunu çözmeleri için örgüt çalışanlarından oluşan bir grup kurmuştur. Yönetici Hasan Bey'in oluşturduğu bu grup görev veya proje grubudur. Görev veya proje grubu, genellikle geçici olarak kurulurlar, amaçları örgüte ilişkin belirli bir sorunu çözmektir.

"Grup üyelerini bir arada tutan sosyal değerler ilerde grubun davranışlarını oluşturan ve onu yöneten normlara dönüşür" ifadesi İnformel grupların bir özelliğidir.

"Dolaysız ilişkiler, grubun birliği konusunda çok güçlü bir duygunun doğmasına, çok sıkı ve içten duyulan bir dayanışmaya, candan bir sevgiye ve üyelerin birbiri ile özdeşleşmesine yol açar" ifadesi ile birincil grupların en temel özelliği olan yüz yüze ilişkilerden oluşması, dolaysız ilişkiler vurgulanır.

Grup Aşaması                          İfade

I. Karşılıklı kabul                      A. Üyeler aktif bir biçimde birbirlerine yardımcı olurlar

II. Kontrol ve organizasyon       B. Üyeler grup hakkındaki beklentilerini dile getirirler 

III. Güdü ve üretkenlik             C. Üyeler etkili bir biçimde amaçları yerine getirirler

IV. İletişim ve karar verme        D. Üyelerin tartışmaları ile grup amaçları belirginleşir

Yukarıda verilen grup aşamaları ile bu aşamalara ilişkin ifadelerin doğru eşleşmesi I-B, II-D, III-A, IV-C biçimindedir.

Örgütün kurallarına bağlı bağlı bir biçimde gelişen grupların oluşmasındaki temel güç, ulaşılması istenen hedeflerdir.

Homojen gruplar çoğunlukla görevin basit olduğu, katılımın gerekli olduğu, grup görevlerinin devamlılık gösterdiği ve hemen müdahale gerektiren durumlarda başarılıdırlar.