SOSYAL PSİKOLOJİ I

“Pasif saldırganlık, hiçbir faaliyet yapılmamasına rağmen, karşıdakine zarar vermeyi amaçlayan faaliyetsizlik” olarak tanımlanmaktadır.

Özgeci Saldırganlık; Toplumsal normlara uygun olarak görülen ve toplum tarafından onaylanan saldırganlıktır.

Sosyal Öğrenme Kuramı; sosyal davranışların direkt pekiştirme ve model alma yoluyla öğrenildiğini öne süren kuramsal yaklaşımdır.

Medyadaki şiddetin, izleyicilerin saldırganlığı üzerindeki etkileri çeşitli yollarla gerçekleşmektedir. Birincisi, şiddet içerikli film ve programları izleme yoluyla, izleyiciler yeni saldırganlık teknikleri öğrenebilirler. Örneğin, yetişkin izleyiciler, hırsızlık, cinayet, uçak kaçırma vb. gibi şiddet eylemlerine ilişkin daha önce hiç akıllarına gelmeyen tuhaf ya da ustaca yöntemleri öğrenebilir ve belki de bunu uygulamaya kalkışabilirler. Medyadaki şiddeti izlemenin ikinci etkisi, duyarsızlaştırma etkisi olarak adlandırılmaktadır. Çok gerçekçi şiddet sahneleri izledikten sonra, insanlar kurbanın çektiği acıya duyarsızlaşmaya başlamakta ve daha önce gösterdikleri duygusal tepkiler azalmaya başlamaktadır. Şiddete duyarsızlaşmanın, insanların kendilerinde saldırganlığa ilişkin sınırlamaları da gevşetebileceği düşünülmektedir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar medyadaki şiddetin üçüncü bir etki biçimini daha ortaya çıkarmıştır. Buna göre, medyada şiddeti izlemek, şiddet sahnelerinin kişide düşmanca duyguların daha öne çıkmasına ve bu duygulara bilinçte kolayca ulaşılmasına yol açmaktadır. Düşmanca duygular bu kadar kolay ulaşılabilir olduğunda, en küçük fırsatta bilince gelmeleri ve kişinin davranışlarını etkilemesi zor değildir. Sürekli şiddet sahneleri izlemek, belki bu etkiyi daha da güçlendiriyor olabilir.

Saldırganlığın sosyal belirleyicileri ; Engellenme, Tahrik ve Medyada Şiddet

Kişiliğin saldırganlığı etkilediğine ilişkin en çarpıcı bulgu, araştırmacıların yaptıkları çalışmalar sonunda A tipi kişilik adı verilen bir davranış biçiminin varlığını ortaya koymuş olmalarıdır. A tipi kişiliği olanların, aşırı rekabetçi, sürekli acelesi olan, zamana karşı yarışan ve çok aktif kişiler oldukları ve kalp hastalığına yatkın oldukları ifade edilmektedir. Bunların tam tersi özellikler ise B tipi kişilik adı verilen davranış tarzını işaret etmektedir. A tipi insanların stresliyken diğerleriyle değil tek başına çalışmayı tercih ettikleri, zira hem yetersizliklerini göstermekten kaçındıkları hem de durumu kontrol altına alma istekleri olduğu belirtilmektedir.
A tipi kişilik özellikleri göz önüne alındığında, bu özelliklere sahip olan kişilerin, B tipi kişiliği olanlara göre daha saldırgan oldukları kolayca tahmin edilebilir. Araştırmalar, yüksek düzeyde testeron hormonu (bir cinsiyet hormonu) ile A tipi kişilik özelliklerinin saldırgan davranışı ortaya çıkarmada önemli bir rol oynadıklarını göstermiştir Son olarak, A tipi kişiliği olanların düşmanlık hisleriyle dolu oldukları için, araçsal saldırganlıktan çok düşmanca saldırganlık gösterdikleri belirtilmektedir.

Arınma; Uyarılmış (harekete geçmiş) psişik enerjinin harcanması ve sistemin tekrar psikolojik denge durumuna dönmesidir.

Örneğin, sevmediği bir memu­run terfi kararnamesini geciktiren bir yönetici ya da sınıf içindeki tartışmalarda herhangi bir öğren­ciyi sürekli önemsememe tavrı gösteren bir öğ­retmen saldırgan davranış göstermektedir. Bunlar pasif saldırganlık örnekleridir. Bu nedenle cevap “D” seçeneğidir.

Zarar verme ya da incitme davranışı, sal­dırganlığı tarif etmede açıkça yetersiz kalmaktadır. Araştırmacıların çoğu bu problemi, saldırganlık tanımına niyet öğesini ekleyerek çözmüştür. Yani, bütün zarar verme ya da incitme eylemleri değil, sadece zarar verme ya da incitme niyeti ile yapılanlar saldırganlık olarak görülmektedir. Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.

Bütün bu davranışlarda karşıdakine zarar verme niyeti vardır, ama ana amaç saldırganlık yoluyla hedefe ulaşmaktır. Temel olarak boksör kazanmak, hırsız yakalanmamak ve futbolcu golü engellemek için saldırganlık gösterir. Bu nedenle cevap “E” seçeneğidir.

Araçsal saldırganlık, değerli bir hedefe ulaşmayı sağlamak üzere gerçekleştirilen zarar verme ya da incitme eylemidir. Büyük bir
mirasa konmak için kişinin akrabasını öldürmesi, profesyonel bir boksörün rakibine vurması, bir hırsızın girdiği evin sahibine vurması ya da futbolda rakip oyuncunun gol atmasını engelleme araçsal saldırganlık örnekleridir.

Adamın tartışma esnasında öfkelenip eşine bağırması ya da vurması ya da bir kahvehanede veya bir kumarhanede hileli kart ya da zardan dolayı patlak veren bir kavga düşmanca saldırganlık örnekleridir.

Pekiştirme; Davranışı izleyen ve organizma üzerinde hoşa gidici bir etki yaratarak, davranışın tekrar olma olasılığını arttıran uyarıcıların verilmesidir.

I. ve II. maddelerdeki davranışlar sonuçta kişiye acı vermiş olsa da saldırganlık olarak değerlendirilemez. Çünkü incitme niyeti ile yapılan davranışlar değildir. III. maddeki davranış pasif saldırganlık örneğidir. IV. maddedeki davranış ise kadının bu olayda incinmemiş olmasına rağmen, adamın şişe atması hâlâ saldırgan bir eylem olarak görülmelidir.

Toplumsal normlara uygun olarak görülen ve toplum tarafından onaylanan saldırganlık eylemine özgeci saldırganlık adı verilir.

Büyük bir mirasa konmak için kişinin akrabasını öldürmesi, profesyonel bir boksörün rakibine vurması, bir hırsızın girdiği evin sahibine vurması ya da futbolda rakip oyuncunun gol atmasını vurarak engelleme araçsal saldırganlık örnekleridir.

Aslında saldırganlığın hep kötü bir davranış biçimi olduğunu biliriz, ama bazı durumlarda onu onayla­rız da. Polisin kamu güvenliğini koruma görevinde, bir suçluyu vurması nedeniyle alkışlanması en sık karşılaşılan örnektir. Yukarıda verilen polisin davra­nışı da belki başka bir örnek olabilir. Bu saldırganlık biçimine özgeci saldırganlık, yani toplumca onay­lanan saldırganlık adı verilmektedir. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.

Yukarıda tanımı yapılan saldırganlık türü İzin Verilmiş Saldırganlık’tır. Bu nedenle cevap “E” seçeneğidir.

Psikanalizciler ve etologlar saldırganlığın doğuştan gelen içgüdüsel bir davranış olarak görürler.

sosyal öğrenmecilere göre ise saldırgan dav­ranış ve diğer tüm davranışlar, öğrenilmiş davranış­lardır. Bu nedenle cevap “C” seçeneğidir.

Medyadaki şiddet insanların davranışlarını etkilemekte ve saldırgan davranışları artırmaktadır. Bu nedenle cevap “D” seçeneğidir.

Yukarıda verilen kavramların üçü de saldırgan davranışların azaltılmasında kullanılmaktadır. Bu nedenle cevap “E” seçeneğidir.