SOSYAL PSİKOLOJİ I

Özgeci davranış: Herhangi bir ödül beklentisi olmadan, birisine isteyerek yardım etmedir.

Özgeci davranışta,
birey elinden geleni isteyerek yapar. İnsanlara iyilik
yapmış olmanın verdiği doyumdan başka bir
ödül ya da karşılığı yoktur. Buna göre bir davranışın
özgeci olup olmadığının ölçüsü, yardım edenin
niyetidir. Yardımda bulunanın kafasında, şimdi ya
da gelecekte sağlayabileceğini düşündüğü bir yarar
varsa; yapılan iyilik özgeci olamaz. Örnek vermek
gerekirse; özgeci davranış boğulmakta olan ya da
yanan bir evde mahsur kalanları kurtarmak için
yaşamını tehlikeye atma düzeyinde olabilir. Kucağında
bebekle zorlanan bir bayanın elindeki poşetleri
arabasına kadar götürme, yaşlı birisinin koluna
girip caddenin karşısına geçirme ya da birisine yol
tarif etme gibi sıradan olabilir.

Gruplar halinde yaşayan diğer türlerde özgeci davranışlar göstermektedir. Kuşlar, köpekler, yunuslar ve şempanzelerden; karınca, bal ve eşek arılarına kadar birçok canlı özgeci davranışlarda bulunmaktadırlar.

Kırmızı ışıkta durmak toplumsal bir kural olmakla birlikte kendi sağlığını korumak için de aynı zamanda bu kurula uyulmaktadır. Bu sebepten dolayı saf kendi dışında biri veya birileri için yapılmış bir eylem olmamaktadır.

Kurbanın etrafında toplanan kişi sayısının fazla olup olmadığına

Karşılıklılık: Bu kural, yardım aldığımız insanlara bizim de yardım etmemizi söyler. Aslında gerçek yaşamda böyle de olmaktadır. İnsanların “borçlu kalmamak” için yardım gördüğü insanlara yardım etmek için fırsat kolladıkları araştırmalarla da kanıtlanmıştır.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir.

Toplumsal norm bir gruba mensup üyelerin nasıl düşünmesi ve davranması gerektiğine ilişkin kural ve beklentilerdir.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Bir kimseye yardım yapılıp yapılmaması, yardımın niçin istendiğine de bağlıdır. Örneğin büyük kentlerde sıkça karşılaşılan dilenciler genellikle “bir ekmek parası ya da açım”, “hastanede yatan bir yakının tedavisi”, “ilaç parası”, “memleketine dönmek için yol parası” gibi nedenlerle para istemektedirler. Bu gerekçelerle para isteyene yardımda bulunma olasılığı, herhalde “elbisem eskidi”, “sağlık kontrolünden geçeceğim”, “evimde buzdolabım yok”, “yıllardır hiç tatil yapamadım” diyenden kat kat yüksek olacaktır.

Doğru seçenek E şıkkında verilmiştir.

Doğru cevap D şıkkında verilmiştir.

Sosyal algı ünitesinde açıklanan ve insanların hem kendilerinin, hem de başkalarının davranışlarını açıklayan yükleme kuramı da özgeci davranışı açıklamada kullanılabilir. Bu kurama göre insanın başına gelenler onun denetimi dışındaysa, ona yardım etme olasılığı artmaktadır. Birey kendi ihmali, tembelliği vb. nedenlerle mağdur duruma düşmüşse, ona kızgınlık duyulmakta, yardımda isteksiz davranılmaktadır.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Özgeci davranış karar basamakları dörde ayrılır bunlar: Sorunun algılanması, kişisel sorumluluk alma, getiri ve götürüsün ne olacağını düşünmek ve yardımın karar verme ve harekete geçmedir. Yardım çağırma bu aşamalar arasında bulunmamaktadır.

Doğru cevap E şıkkında verilmiştir. Duygu durumu insanlardaki özgeci
davranış farklılıkları arasında yer alır.

Doğru seçenek C şıkkında verilmiştir. Öteki verilen seçenekler özgeci davranış kuramları arasında yer almaktadır.

Bu beş gösterge;

•Olayın aniden ve beklenmedik olması.
• Kurbana zarar verecek açık bir tehdit durumunun olması.
• Müdahale edilmediği takdirde kurbanın
göreceği zararın daha da artacak olması.
• Kurbanın çaresizliği ve yardıma ihtiyacının
belirgin olması.
• Sonuç verecek bir müdahalenin mümkün
olması.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek E şıkkında verilmiştir.