SOSYAL PSİKOLOJİ I

E şıkkında yer alan Bağlanma, kişiler arası ilişkilerdeki süreçlerden biridir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Bu benzerlik ilişkilerimizde pekiştirici bir rol oynar ve bizi ilişki kurmaya ve sürdürmeye teşvik eder. Benzerlik ödüllendiricidir. Bununla birlikte bize benzemeyen insanlar bizde bir dengesizlik durumu yaratır. İnsanlar kendilerine benzeyen insanlarla birlikte olmayı ve bu denge durumunun bozulmamasını tercih ederler ki aksi durumda kendimizi rahat hissetmeyiz (Hogg ve Vaughan, 2011).

Tamamlayıcılık, iki insan arasındaki ilişkide her birinin diğerinde mevcut olmayanı tamamlaması durumudur. Bazı durumlarda, görev paylaşımlarında karşılıklı ilişkinin kurulmasının
temelinde yer alabilir. Kişilerin farklı becerileri birbirlerini tamamlayabilir ve bu sayede ilişki kurulabilir. Ancak çoğunlukla ilişki içerisindeki kişiler yine de ortak ilgi ve değerlere sahiptirler (Taylor, Peplau ve Sears, 2015).

İnsanlar ilişki kuracakları insanları neye göre seçerler? Hangi özellikler kişinin dikkatini o insana yöneltir? Bazı durumların kişilerin kuracakları ilişkileri diğerlerinden daha fazla belirlediği yapılan çalışmalarda açığa çıkmıştır. Benzerlik, yakınlık, karşılıklılık ve çekicilik bu özelliklerden bazılarıdır.

En yakın arkadaşımız kalabalık bir topluluk önünde konuşma yapacak olsun. Çok iyi hazırlanmasına rağmen yaşadığı kaygı ve heyecan nedeniyle konuşması esnasında teklesin ve söyleyeceği şeyleri unutsun. Arkadaşınız bu durumda bir utanma duygusu yaşayacaktır. Sizin, arkadaşınızla birlikte utanmanız sempati, arkadaşınızın utandığını fark etmeniz ve onun duygu durumunu anlamanız ise empatidir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Sosyal değiş-tokuş kuramı, insanların maliyetleri ve faydaları ölçtüğünü ve faydaları en üst seviyeye çıkaracak ve maliyetleri en aza indirecek şekilde davrandıklarını belirtir. Kurama göre, en tatmin edici ilişkiler, en düşük maliyetle en büyük ödülü edinen ilişkilerdir. İlişkiler insanlar arasındaki ödül ve bedel değişimine dayanır; amaç; en büyük ödülleri en düşük maliyetle içeren tatmin edici ve uzun süreli ilişkiler kurmaktır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Evrimsel kuram, diğer kuramlardan farklı olarak kişinin sosyal davranışlarının biyolojik temellerine odaklanır. Kuram, kişilerarası ilişkilerin temelinde türün en iyi şekilde gelişimi amacı olduğunu belirtir, eş seçiminde iyi genlerin rolü olduğunu vurgular. Bu bakış açısına göre kişilerin bize çekici gelmesinde bize yansıttıkları doğurganlık, gençlik, sağlıklılık izlenimleri önemlidir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Storge; yavaş yavaş büyüyen, karşılıklı paylaşım ve kendini açma içeren bir aşktır. Uzun erimlidir, ihtirastan uzaktır. Tipik bir Storge sevgisi gösteren kişi güvenli bir aile geçmişine sahiptir, yaşamın güzel olduğunu düşünür ve arkadaşlarına güvenebileceğini hisseder. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Mükemmel aşk: Üç bileşeni de içerisinde barındırır. Özellikle romantik ilişki içinde olanların ulaşmak isteyeceği bir aşk türüdür. Mükemmel aşka ulaşmak, onu sürdürebilmekten daha kolaydır ve mükemmel aşka ulaşmak onun kalıcı olacağının garantisini vermez. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Homofili İlkesi, kişilerin kendileriyle benzer demografik özellikler taşıyan kişilerle ilişki kurma eğilimini ifade eder.

Eşleşme hipotezine göre insanlar, kendileriyle aynı düzeyde fiziksel çekiciliği olan insanlarla romantik ilişki ya da arkadaşlık kurma eğilimindedirler.

Maruz kalma, uyarıcıyı, kişinin algısına erişebilir kılmadır. Denekler, kendilerinin tanımadığı dilde ve alfabelerde kelimelere ve tanımadıkları insan fotoğraflarına maruz bırakılmış ve çalışmanın sonucunda maruz kalmanın tutum oluşturma ve geliştirme için yeterli koşul olduğu görülmüştür. Maruz kalma etkisi, olumlu tutum geliştirmede etkilidir. Maruz kalmanın yarattığı bu etki başlangıçta nötr olarak algılanan, kişinin daha önce haberdar olmadığı uyarıcılara ya da olumlu tutuma sahip olduğu uyarıcılara karşı geçerlidir. Başlangıçta olumsuz algılanmış uyarıcılar için böyle bir durum bulunmamakta, olumsuz tutum gösterilen uyarıcılar, maruz kalmayla olumluya dönüşmemektedir. Nitekim çatışma durumları da sık maruz kalmalarda artabilmektedir.

Hale Etkisi; Bir özelliği olumlu olarak değerlendirilen insanlar, diğer özelliklerde de olumlu olarak değerlendirilme eğilimindedir. Kişilerarası ilişkilerde fiziksel olarak çekici olan insanların diğer arzulanan sosyal özelliklere de sahip olduğu inancıdır.

Kaygılı bağlanma, anne-baba ya da bakıcı bebeğin gereksinimlerine tutarlı tepki vermediğinde oluşur. Bazen gereksinim giderilir bazen kayıtsız kalınır. Bu durum bebeği etkiler. Bebek, bakıcısının gereksinimlerine nasıl tepki vereceği yolunda bir öngörü geliştiremediği için bağlanma kaygılı bir hâl alır. Bakıcıya yakın durma ve varlığında bile kendisini güvensiz hissetme eğilimindedir. Sinirlilik ve endişe gösterirler.

Varoluşsal çatışma: Kişi iletişimde sadece tek taraf var gibi düşündüğünde oluşur. Kişinin dikkati karşısındakine yoğunlaşmaz, kendisindedir. Önemli olan karşısındakinin anlaması değil, kendisinin söylemesidir. İletisi yerine ulaşamaz, iletişim kuramadığı için de varoluşsal çatışma yaşar.

Sempati en temel anlamıyla “birisiyle birlikte acı çekmektir”. Karşımızdaki kişinin sahip olduğu duygu ve düşüncelerin aynısına sahip olmaktır. Empatinin temelinde ise karşımızdakinin düşüncelerinin aynısına sahip olmak değil onun duygu ve düşüncelerini anlamak yatar.

Denklik ilkesine göre insanlar ilişkilerini, ancak ilişkiye kattıkları şey ilişkiden kazandıkları şeye denk olduğunda adil ve tatmin edici görürler. Buradaki denklik eşit olmakla aynı şey değildir. Tarafların eşit olmasıyla ilişkili değildir. Kurama göre, bir taraf ilişkiye daha fazla katkı sunarsa, ondan daha fazla getiri elde etmelidir. Eğer böyle olmazsa kişi kendisini sömürülmüş hisseder. İnsanlar, kaynakların adil bölüştürüleceği beklentisindedirler; herkesin katkıda bulunduğu ölçüde kaynaktan pay almalarını beklerler.

Evrimsel kuram, diğer kuramlardan farklı olarak kişinin sosyal davranışlarının biyolojik temellerine odaklanır. Kuram, kişilerarası ilişkilerin temelinde türün en iyi şekilde gelişimi amacı olduğunu belirtir, eş seçiminde iyi genlerin rolü olduğunu vurgular. Bu bakış açısına göre kişilerin bize çekici gelmesinde bize yansıttıkları doğurganlık, gençlik, sağlıklılık izlenimleri önemlidir

Lee’nin Aşkın Renkleri Tipolojisine göre Agape özgeci bir aşktır. Kişi karşılık beklentisi olmadan sevmeyi kendi görevi olarak görür. Koşulsuz, sevecen, bağışlayıcı, duygudan çok mantık içeren, şefkatli ve kendini feda edicidir.