SOSYAL PSİKOLOJİ I

Homofili; aynı demografik özellikleri gösteren, birbirine benzeyen insanların ilişki kurma eğilimidir.

Kalıpyargı; Bir toplumsal birimin ya da grubun bütün üyelerinin sahip olduğuna inanılan inançlardır.

İnsan yaşamı içerisinde kişilerarası ilişkiler kurar, bu ilişkiler büyür, gelişir, çözülür ve biter. Bu ilişkiyi yaşarken kişiler bazı önemli süreçlerden geçerler. Bu bölümde, bu süreçlerden olan bağlanma, çatışma, empati ve yalnızlık kavramlarını göreceğiz.

Kaygılı bağlanma, anne-baba ya da bakıcı bebeğin gereksinimlerine tutarlı tepki vermediğinde oluşur.

Çatışmanın kaynakları kabaca üç grupta toplanabilir:
Belirli davranışlar: Bazı çatışmaların kaynağı taraflardan birinin gerçekleştirdiği davranışlardır. Örneğin sınavınıza çalışmanız gereken bir gün ev arkadaşınız evde parti verirse rahatsız olursunuz. Hedefinize giden bir yolda engellenmişsinizdir.
Normlar: Bazı çatışmaların kaynağı kişilerin uyması gereken normları ve yerine getirmesi gereken rolleri göz ardı etmesidir. Örneğin sıra ev arkadaşınızda olmasına rağmen temizlik yapmaması ilişkinizde çatışma yaşatacaktır çünkü paylaştığınız
görevden kendi payına düşeni yerine getirmemiştir.
Kişisel eğilimler: Bazı çatışmaların kaynağı ise tarafların kişilik yapılarından kaynaklanır. Çatışma, ev arkadaşınız dağınık bir insan olduğu için çıkabilir.

Terk etme: Aktif ve yıkıcı bir tepki olan terk etme, ilişkiden tamamen çıkmayı içerir. Terk etme tepkisi, evli bir çiftin resmi olarak boşanması, ev arkadaşlığı ilişkisinde evden ayrılma ya da çatışma yaşadığı işten istifa etme gibi ilişki bitirmeleri içerebilir.

Tümden reddetme: Kişi kendisine yöneltilen iletiye kapalıdır, bütün eleştirileri reddeder ve başrolde hep kendisi olmak ister. Karşısındaki ne söylerse söylesin kişi iletişime kapalıdır.

Ludus; eğlence ve stratejiye dayanan, bir bağlanma ya da güven ilişkisi içermeyen, kıskançlıktan kaçınılan kısa ömürlü bir aşktır.

Saçma aşk: Tutku ve bağlanma birleşiminden oluşur. Yakınlık bileşeninin dengeleyici unsuru bulunmaz. Kısa sürede tanışma, hemen aşık olma ardından hemen evlilik gibi hızlı bir süreci vardır. Çabuk sonlanabilir, boşanmayla sonuçlanabilir.

Toplumsallaşma (socialization) insanın doğduğu andan itibaren, aile, arkadaşlık, din, okul, devlet gibi kurumlarla toplumun bir parçası olmayı, toplum içerisinde bulunmayı öğrenme, toplumun norm ve değerlerini içselleştirme sürecidir.  İnsan yavrusu doğumundan itibaren bir toplumsallaşma süreci içerisindedir ve bu toplumsallaşma, karşılıklı ilişki üzerine kuruludur.

Hiçbir kişi izole olmadığı gibi hiçbir ilişki de izole değildir, hepsi bir sosyal bağlam içerisinde yer alır. İçinde bulunduğumuz herhangi bir ilişkiyi düşündüğümüzde, bunun sadece iki kişi arasındaki bir bağımlılık, tamamlanma ve bağlılık içeren bir süreç olmadığını aynı zamanda başka ilişkilerin birleşiminden oluşan geniş bir ilişki ağının parçası olduğunu görürüz (Jackson-Dwyer, 2013). Kişilerarası ilişkilerin bütüncül bir niteliği vardır. Kişilerarası ilişkiler izole etkileşim anlarından fazlasıdır. Bu yüzden sadece tek başına bir ilişkiyle değil, ilişkiler ağıyla karşı karşıyayızdır. İlişkileri, ilişkiyi kuran kişiler belirlediği gibi ilişkinin içerisinde kurulduğu bağlam da etkiler. Bununla birlikte kişilerarası ilişkiler sadece olumlu ilişkiler değildir. Taraflara zarar verici, olumsuz, duygusal bütünlüğü zedeleyici ilişkiler de mevcuttur.

Benzer fikirler, benzer kişilik özellikleri, benzer tarz ve iletişim becerileri, ortak ilgi alanları ve yaşam deneyimleri kişilerin karşılıklı ilişki kurmasındaki en önemli etkenlerden biridir (Aronson, Wilson ve Alert, 2012). Genellikle kişiler arası ilişkilerimizi bize benzeyen insanlarla kurarız. Benzer yaşam görüşüne, siyasi görüşe sahip insanlarla, benzer ilgi alanları olan ve yaşam görüşü örtüşen kişilerle ilişki kurarız. Bu benzerlik ilişkilerimizde pekiştirici bir rol oynar ve bizi ilişki kurmaya ve sürdürmeye teşvik eder.

Benzer fikirler, benzer kişilik özellikleri, benzer tarz ve iletişim becerileri, ortak ilgi alanları ve yaşam deneyimleri kişilerin karşılıklı ilişki kurmasındaki en önemli etkenlerden biridir.

Homofili ilkesi, kişilerin kendileriyle benzer özellikler taşıyan kişilerle ilişki kurma eğilimini betimler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Tamamlayıcılık, iki insan arasındaki ilişkide her birinin diğerinde mevcut olmayanı tamamlaması durumudur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Eşleşme hipotezine göre insanlar, kendileriyle aynı düzeyde fiziksel çekiciliği olan insanlarla romantik ilişki ya da arkadaşlık kurma eğilimindedirler. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Güvenli bağlanma, anne-baba ya da bakıcı bebeğin gereksinimlerine duyarlı olduğunda, gereksinimlerini giderdiğinde ve bebekle etkileşimini olumlu şekilde kurduğunda oluşur. Bu bebekler bağımlı oldukları insana güven duyarlar, endişelenmezler, terk edilme korkusu yaşamazlar ve kendilerini değerli görürler. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bağlılık gösterme, pasif ve yapıcı bir tepkidir. Kişi pasif konumdadır ama iyimser bir şekilde işlerin ilerleyeceğine dair destekleyici bir tepkisi vardır. “Biraz zaman vereceğim” ya da “Affedip unutmayı deneyeceğim” gibi kararları içerir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sempati en temel anlamıyla “birisiyle birlikte acı çekmektir”. Karşımızdaki kişinin sahip olduğu duygu ve düşüncelerin aynısına sahip olmaktır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Hale Etkisi: Bir özelliği olumlu olarak değerlendirilen insanlar, diğer özelliklerde de olumlu olarak değerlendirilme eğilimindedir. Kişiler arası ilişkilerde fiziksel olarak çekici olan insanların diğer arzulanan sosyal özelliklere de sahip olduğu inancıdır.

Diğer seçeneklerde kalıp yargılara örnekler verilmiştir.