SOSYAL POLİTİKA

İngiltere’de sosyal dışlanma konusunda çalışmalar  2000’lerin başında başlamıştır ifadesi sosyal dışlanma kavramı ile ilgili verilen doğru bilgilerden biri değildir.

Arap ülkelerinde  sosyal dışlanma marjinalite olarak nitelendirilmektedir.

İngiltere’de 1997 yılında kurulan Sosyal Dışlanma Birimince belirtilen hükümet politikalarının, çalışma yöntemlerinin ve koordinasyonun sağlıklı işlememesi sonucu ortaya çıkan başarısızlıktan kaynaklanan ikinci grup sosyal dışlanma unsurları:

I mülkiyetin belirsiz yapısı

III sosyal yardım ve sübvansiyonların fazlalığı

IV kurumlar arası eşgüdümün yetersiz olması

V yetersiz veri toplama ve analiz

Farklı din/mezhep veya etnik kökenden gelen ya da farklı cinsel yönelime sahip olan kişilerin toplumsal yaşamdaki etkinliklere alınmaması, onlara farklı davranışlarda bulunulması, onların sürekli engellenmesi kültürel dışlanmaya örnek oluşturmaktadır.

AB’de sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadele gerçek anlamda 

2000 yılında Lizbon Zirvesi'nde başlamıştır.

ABD ve Avustralya’da çalıştırma olarak adlandırılan uygulamada işsiz, yoksul veya dışlanmış bir kişinin yardıma veya gelire hak kazanabilmesi için ilgili kamu kurumunun göstereceği bir işte çalışması zorunludur.

Beyaz bir kişinin siyah bir kişi ile evli olması veya Müslüman bir kişinin Hıristiyan bir kişi ile evli olması nedeniyle ayrımcılığa uğraması dolayısıyla ayrımcılığa örnek olarak verilebilir.

Tarihsel olarak eğitim, istihdam, hukuk ve siyaset gibi alanlarda dışlanmış grupların içerilmesini sağlamaya yönelik politika ve uygulamaları kapsayan ayrımcılık yönetimi olumlu olanıdır.

Yaş ayrımcılığı yasağı ile ilgili ilk düzenleme  1967 yılında ABD’de İstihdamda Yaş Ayrımcılığı Kanunu ile yapılmış, kanun ile 40 yaş ve üstü kişilerin çalışma yaşamında yaş ayrımcılığına karşı korunması öngörülmüştür.

Ülkemizde  1982 anayasasının 10.maddesinde “herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi görüş, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” ifadesi yer almaktadır.

Sosyal dışlanma konusunda genel kabul görmüş bir tanım bulunmamaktadır. Kavram; kişilere, içinde bulunulan döneme, bölgelere, ülkelere, uluslararası örgütlere göre farklılık göstermektedir. “Sosyal dışlanma toplumun bir parçası olma anlamına gelen sosyal bütünleşmenin karşıtı olarak ele alındığında; medeni, siyasi, ekonomik ve sosyal vatandaşlık haklarından mahrum olma ve edilme durumu olarak tanımlanmaktadır. Buna göre; sosyal dışlanma toplumla bireyin sosyal bütünleşmesini sağlayan sosyal, ekonomik ve siyasi sistemlerin tümünden kısmen veya tamamen yoksun olma dinamik sürecini ifade etmektedir” (Çakır, 2002: 84). Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Gelir dağılımındaki adaletsizliğin engellenememesinden dolayı kimi toplumsal gereksinimlerin karşılanamaması” seçeneğidir. Sözü geçen seçenek, sosyal dışlanma kavramının bir tanımı değil, nedenlerinden biri sayılmıştır.

Sosyal dışlanma kavramı ilk olarak Fransa’da kullanılmıştır. Bu ülkede 1960’lı yıllarda yoksullardan ideolojik biçimde dışlanmış olarak söz edilmiştir. 1974 yılında Sosyal İşlerden Sorumlu Devlet Bakanlığı görevini de yapmış olan Rene Lenoir tarafından yazılan bir kitapta dışlanmışlar ekonomik büyümenin sonuçlarından yararlanamayan kişiler olarak belirtilmiştir. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Fransa” seçeneğidir.

Siyasi Dışlanma: Çeşitli nedenlerle vatandaşlık haklarını özellikle hukuki ve siyasi hakları tam olarak kullanamama veya siyasi yaşama katılımın doğrudan veya dolaylı olarak engellenmesi siyasi dışlanmayı ifade etmektedir. Bu durum belli kesimlerin kamusal alana güvenlerini kaybetmesine, siyasetten uzaklaşmasına veya siyaset karşıtı bir tutum içine girmelerine neden olmaktadır (Adaman ve Keyder: 9-10) Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “kamusal alana güven kaybı” seçeneğidir.

Kültürel Dışlanma: Ekonomik nedenlerden bağımsız olarak, toplumsal ve kültürel yaşama katılmama durumu kültürel dışlanmayı ifade etmektedir. Farklı din/mezhep veya etnik kökenden gelmek, farklı cinsel yönelime sahip olmak kültürel dışlanmaya yol açmaktadır. Bu durumdaki kişilerin toplumsal yaşamdaki etkinliklere alınmaması, onlara farklı davranışlarda bulunulması, onların sürekli engellenmesi kültürel dışlanmaya örnek oluşturmaktadır. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “kültürel dışlanma” seçeneğidir.

Sosyal dışlanma 1990’lı yılların başından itibaren AB’nin de gündemine girmiştir. Bu doğrultuda 1990 yılında Avrupa Topluluğu Komisyonu tarafından Sosyal Dışlanmayla Mücadelede Ulusal Politikalar Gözlemevi kurulmuştur. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “1990” seçeneğidir.

Avrupa Komisyonu 2006 yılında istihdam ve sosyal içerme politikalarını bütünleştirme gereksinimi doğrultusunda “aktif içerme” kavramı geliştirmiştir. Aktif içerme ile üye ülkelere çalışabilecek insanların emek gücünü harekete geçirme, çalışamayacaklara yeterli desteğin verilmesi amaçlanmıştır. Anlaşıldığı üzere sorunun doğru cevabı “aktif içerme” seçeneğidir.

Doğrudan Ayrımcılık (Açık Ayrımcılık) / Dolaylı Ayrımcılık (Örtülü Ayrımcılık) Doğrudan ayrımcılık kişiye onunla aynı veya benzer durumda olan başka bir kişiye göre daha az olumlu davranılmasıdır. İş başvurusunda bulunan kişiyi cinsiyeti, yaşı, cinsel yönelimi, ten rengi veya dini inancı nedeniyle işe almamak, zencilerin veya Roman çocukların bir okula veya lokantaya girmelerine izin vermemek doğrudan ayrımcılığa örnek olarak verilebilir. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “doğrudan ayrımcılık” seçeneğidir.

Kimi zaman eşit davranabilmek için kişinin din, dil, renk, ırk, cinsiyet, engellilik gibi dezavantaj yaratan durumunu göz ardı ederek kişi lehine yapılan davranış ve uygulamalar olumlu ayrımcılığı oluşturmaktadır (Demir, 2011: 762). Olumlu ayrımcılık, tarihsel olarak eğitim, istihdam, hukuk ve siyaset gibi alanlarda dışlanmış grupların içerilmesini sağlamaya yönelik politika ve uygulamalardır (Akpınar, 4). Ayrımcılıktan kaynaklanan eşitsizliği, dezavantajlı gruplara sorunun kaynağına göre daha farklı haklar vererek çözmeye çalışmaktadır (Demirkollu, 2007:41). Kota yöntemi en fazla uygulanan olumlu ayrımcılık yöntemidir. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Olumlu (Pozitif Ayrımcılık)” seçeneğidir.

Avrupa Birliği’nde ayrımcılık yasağı ile ilgili ilk düzenleme 25.3.1957 tarihli Roma Antlaşması’nda yapılmıştır. Anlaşma’nın 119. maddesinde kadın erkek ücret eşitliği, 7. maddesinde vatandaşlık temelinde ayrımcılık yer almıştır. 119. maddenin Roma Antlaşması’nda yer almasında; kendi iç düzenlemelerinde kadın ve erkek çalışanlara eşit ücret ödenmesi ilkesine yer vermiş olan Fransa’nın işgücü maliyetleri açısından rekabet eşitsizliği yaratacak bir durumun ortaya çıkmasını engelleme düşüncesi etkili olmuştur (Akpınar, 12). Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “1957” seçeneğidir.

Türk hukukunda eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı ile ilgili düzenlemeler 1924 Anayasası’ndan bu yana tüm anayasalarda ve birçok yasada yer almıştır. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “1924” seçeneğidir.