SOSYAL POLİTİKA - Deneme Sınavı - 9

AB’de sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadele gerçek anlamda 

2000 yılında Lizbon Zirvesi'nde başlamıştır.

ABD ve Avustralya’da çalıştırma olarak adlandırılan uygulamada işsiz, yoksul veya dışlanmış bir kişinin yardıma veya gelire hak kazanabilmesi için ilgili kamu kurumunun göstereceği bir işte çalışması zorunludur.

Beyaz bir kişinin siyah bir kişi ile evli olması veya Müslüman bir kişinin Hıristiyan bir kişi ile evli olması nedeniyle ayrımcılığa uğraması dolayısıyla ayrımcılığa örnek olarak verilebilir.

Tarihsel olarak eğitim, istihdam, hukuk ve siyaset gibi alanlarda dışlanmış grupların içerilmesini sağlamaya yönelik politika ve uygulamaları kapsayan ayrımcılık yönetimi olumlu olanıdır.

Yaş ayrımcılığı yasağı ile ilgili ilk düzenleme  1967 yılında ABD’de İstihdamda Yaş Ayrımcılığı Kanunu ile yapılmış, kanun ile 40 yaş ve üstü kişilerin çalışma yaşamında yaş ayrımcılığına karşı korunması öngörülmüştür.

Ülkemizde  1982 anayasasının 10.maddesinde “herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi görüş, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” ifadesi yer almaktadır.

Özel olarak korunması gereken gruplar kavramı yerine (sosyal) risk grupları, dezavantajlı gruplar, handikaplı gruplar, kırılgan gruplar gibi farklı kavramlar da kullanılabilmektedir.

Avrupa Birliği'nde  çalışma yaşamında kadın-erkek eşitliği ile ilgili ilk düzenleme 25.03.1957 tarihli Roma Antlaşması’nın 119. maddesinde ücret konusunda yapılmıştır.

Çocuk ve gençlerin işçi statüsünde çalışma yaşamına girişleri Sanayi Devrimi ile birlikte başlamıştır.

Çalışma ekonomisi alanında 65 yaş yaşlılığın başlangıcı olarak genel kabul görmektedir.

Türkiye’de engellilere yönelik sosyal politikaların kapsamı henüz sınırlıdır. Engelli çalıştırılma zorunluluğu ilk olarak 20.04.1967 tarih ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu ile getirilmiş, kota sistemi önce 12.08.1967 tarih ve 931 sayılı İş Kanunu’nda, bu kanunun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinden sonra çıkarılan 25.08.1971 tarih ve 1475 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir.

14.07.1965 tarih ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 53. maddesi ile devlet memurları için de kota sistemi öngörülmüştür. Buna göre; kamu kurum ve kuruluşları %3 oranında engelli personel çalıştırmak zorundadır.

Avrupa Birliği'nin Birlik ülkeleri ile ilgili göç politikası ilk olarak 1957 Roma Antlaşması'nda yer almıştır.

2011 yılında Suriye’deki iç savaş sonrasında Türkiye’ye yönelen kitlesel göç karşısında mevcut düzenlemelerin yetersiz kalması, güçlü bir kurumsal bir yapılanmaya gereksinim duyulması, Türkiye’nin uluslararası koruma sistemi ve uygulamalarının Avrupa Birliği müktesabatı ile uyumlu hale getirilmesi gibi nedenlerle 4.04.2013 tarihinde 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kabul edilmiştir.

Kadının çalışma yaşamındaki durumuna Türkiye açısından bakıldığında ise 1840’lardan itibaren önce Müslüman olmayan kadınlar, 1860’lardan sonra Müslüman kadınlar dokuma fabrikalarında ücretli işçi olarak çalışmaya başlamışlardır.

İşsizlik oranı da TÜİK Nisan 2021 verilerine göre kadınlarda (%15.9), erkeklerden ( % 12.9) daha yüksektir.

Doğrudan kamu istihdamının temel amacı, iş bulma ümidi düşük olan dezavantajlı kesimlerin hem iş pratiklerinin sağlanması hem de sosyal açıdan dışlanmalarının önlenmesidir.

Tehlikeler, değişik faktörlerle sınıflandırılabilir. Bunlardan en bilinenleri; meydana geliş sebeplerine göre, yol açtığı zararlar ve zararların niteliğine göre yapılan sınıflandırmalardır. Meydana getiren faktörler (sebepler) yani kaynağı bakımından tehlikeler dört ana grupta toplanır.
Fizyolojik tehlikeler: İnsan fizyolojisinin doğasından kaynaklanan ve insanların beden ve ruh bütünlüğüne yönelik zararlar veren hastalık, yaşlılık, analık ve ölüm gibi tehlikelerdir.
• Tabii afetlerden kaynaklanan tehlikeler: Deprem, fırtına, su baskını, toprak kayması ve iklim değişikleri gibi insanların kontrol edemediği can ve mal kaybına yol açan tehlikelerdir.
• Sosyo-ekonomik tehlikeler: İktisadi ve sosyal hayatın işleyişinde meydana gelen dalgalanmalara bağlı olarak ortaya çıkan krizlerin yarattığı işsizlik, işini-işyerini kaybetme ile sosyal hayatın devamlılığına yönelik olumsuz gelişmelerin boşanma veya aile reisinin ölümüne bağlı olarak dul ve yetim kalma gibi sonuçları olan tehlikelerdir.
• İnsanların sebep olduğu tehlikeler: İnsan bizzat kendisi için en büyük tehlikedir. Bilerek veya bilmeyerek, isteyerek veya istemeden gasp, hırsızlık, öldürme, yaralama, sakat bırakma gibi sonuçlar yaratan insandan kaynaklanan her türlü fiziki şiddet bu tehlike grubuna girer.

Sosyo-ekonomik tehlikeler: İktisadi ve sosyal hayatın işleyişinde meydana gelen dalgalanmalara bağlı olarak ortaya çıkan krizlerin yarattığı işsizlik, işini-işyerini kaybetme ile sosyal hayatın devamlılığına yönelik olumsuz gelişmelerin boşanma veya aile reisinin ölümüne bağlı olarak dul ve yetim kalma gibi sonuçları olan tehlikelerdir.

Sosyal güvenlik tehlikeleri olarak tarif edilen bu tehlikeler: Hastalık, iş kazaları ve meslek hastalıkları, analık, malullük, yaşlılık, ölüm, işsizlik ve çocuk sayısına bağlı olarak aile gelirinin yetersizliği olarak sınıflandırılmıştır.
Günümüz sosyal güvenlik sistemleri tehlikelerin zararlarından çalışma gücü kaybı, gelir kesilmesi ve gider artışı ile ilgili zararları karşılarken mal varlığına yönelik zararların karşılanmasını kapsam dışında bırakmıştır.