SOSYAL POLİTİKA II - Deneme Sınavı - 8

Uluslararası Para Fonu (İnternational Monetary Fund: IMF)

Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organization : ILO)

Geçiş ekonomileri (Transation economies): Geçiş ekonomisi devlet güdümlü ekonomi’den (planlı ekonomi) serbest ekonomi’ye geçiş yapmakta olan ekonomilere verilen teknik bir isimdir.

Geçiş ekonomisine sahip, ülkeler ekonomik liberalleşme sürecinde merkezi
bir organizasyon yerine serbest piyasanın fiyatları belirlediği bir ortama geçiş yaparlar. Bu süreçte ticari engeller kaldırılır, kamu kurum ve kuruluşları özelleştirilir ve de ticarette serbestleştirme yapılır.

Küreselleşme ile ilgili literatürde çok benimsenen ayrıma göre küreselleşme ile ilgili yaklaşımları üç ana grupta toplamak mümkündür :
• Aşırı Küreselleşmeciler (hiper küreselleşmeciler)
• Şüpheciler (kuşkucular),
• Dönüşümcüler.

Portföy: Bir yatırımcının aynı veya farklı özelliklere sahip birden fazla yatırım aracına (nakit para, altın, döviz, vadeli mevduat, tahvil, hisse senedi ve hazine bonosu gibi mali mevduatlar) yatırım yapmak suretiyle oluşturduğu toplam değerdir.

Gini katsayısı, bir ülkede milli gelirin dağılımının adaletli olup olmadığını ölçmeye yarayan bir katsayıdır. Katsayı 0 ile 1 arasında değerler alır ve yüksek değerler daha büyük eşitsizliğe tekabül ederler.

Ulus devlet; meşruiyetini bir ulusun belli bir coğrafi sınır içindeki egemenliğinden alan devlet şeklidir ve jeopolitik bir varlık olarak devlet ile kültürel ve/ veya etnik bir varlık olarak ulusu aynı belirli bir coğrafyada bir araya getiren devlettir.

Çevre politikaları üretme ihtiyacı; Sanayileşme ve Dünya Savaşları, Kentleşme, Nüfus Artışı, İklim Değişiklikleri, Hava Kirliliği, Suyun ve Yaşanabilir Alanları Azalması ve Teknoloji gibi nedenlerden doğmuştur.

Taraf ülkelerin ortak politikalar üretebilmesi ve bağlayıcı kurallar konulması için 1995 yılında Berlin’de yapılan I. Taraflar Konferansı (COP1), 1996 yılında Cenevre’de (COP2), 1997 yılında ise Japonya’nın Kyoto kentinde (COP3) gerçekleştirilmiştir. Japonya’daki konferans, dünyanın çevreye ilişkin ortak deklarasyonu olarak Kyoto Protokolü adıyla anılmaktadır.

Çevresel olarak sürdürülebilir kalkınma sağlamak için bilim ve teknoloji politikalarındaki yeni misyonlar çok sayıda aktörün katıldığı merkez dışı kontrole sahiplerdir.

Sakınma (İhtiyat) İlkesi: Kirlenmenin önceden tahmin edilip, kirliliğe yol açacak unsurların giderilmesi ve önceden tedbir alınması ilkesidir. Fabrikalara kurdurulan atık su tesisleri ile zararlı gazlara yönelik filtre uygulamaları bu kapsamda değerlendirilebilir.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD): 1961 yılında kurulan ve halen 33 üyesi olan örgüt, Çevre Komitesi aracılığı ile küresel çevre konularına proje bazlı yaklaşımlar getirmektedir. OECD Çevre Komitesi;
• Çevreye ilişkin sorunları saptamak ve çözümler geliştirmek,
• Üye devletlerin çevre politikaları arasında uyum oluşturmak,
• Ulusal düzeyde yürütülen çevre politikalarına danışmanlık hizmeti sağlamak,
• Ulusal düzeyde meydana gelen anlaşmazlıkları çözüme kavuşturmak,
• Kaliteli çevre algısını geliştirmek,
• OECD dışında da çevrenin iyileştirilmesi için tedbirler geliştirmek görevlerini yürütmektedir.

Avrupa Çevre Ajansı’nın amacı; topluluk içinde çevrenin korunarak sürdürülebilir kalkınma sağlanmasıdır.

Çevre hakkının geliştirilmesine yönelik uluslararası sözleşmeler içinde Stockholm sözleşmesinin ayrı bir önemi bulunmaktadır. Bu sözleşme birçok bölgesel sözleşmeye de temel teşkil etme özelliğine sahiptir. Örneğin 1960 tarihli Nükleer Kaza Halinde Erken Bildirim Sözleşmesi; 1973 tarihli Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşme (MARPOL); 1979 tarihli Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirlenmesi ile İlgili Sözleşme, Ozon tabakasının delinmesini önlemek amacıyla imzalanan 1985 tarihli Viyana Sözleşmesi gibi bir dizi sözleşme bu kapsamda değerlendirilebilir.

Ülkeleri yerel yönetim sistemlerine göre sınıflandırmak oldukça güç olmakla birlikte, ortak özelliklerinden yararlanarak dört sistemden bahsedebilmek mümkündür. Bu sistemler, “Fransız sistemi”, “Anglo-Sakson geleneğine sahip ülkelerde yer alan sistem”, “Kuzey ve Orta Avrupa ülkelerinde uygulanan sistem” ve son olarak “Eski Sovyetler Birliği ile Orta ve Doğu Avrupa ülkelerindeki sistem” olarak sıralanabilir. Şıklarda yer alan İtalya, Belçika, Portekiz ve Yunanistan Fransız sistemine dahilken, İngiltere Anglo-Sakson geleneğine sahiptir. Doğru cevap D’dir.

İl şeklinde örgütlenme 1864 tarihli “Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi” ile başlamıştır. Bu nizamname ile eyalet yönetiminden vilayet (il) yönetimine geçilmiş; ülke vilayet, sancak, kaza ve köylere ayrılmıştır. Doğru cevap B’dir.

Yerel yönetim birimlerinden biri olan İl Özel İdaresi’nin kuruluş ve işleyişi 5302 sayılı Kanun ile düzenlenmektedir. Kanuna göre, İl Özel İdaresi, il sınırları içindeki halkın müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organları seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir. İl Özel İdaresi’nin organları İl Genel Meclisi, İl Encümeni ve Vali’dir. Doğru cevap C’dir.

En küçük yönetsel yerleşim birimi olan köy yönetimi ile ilgili ilk düzenleme 1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanunu ile yapılmıştır. Doğru cevap A’dır.

Türkiye’de çevre politikalarına ilişkin temellerinin III.Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-77) ile atılmış olduğu söylenebilir. 1982 Anayasası, 1983 Çevre Kanunu ve 1991 Çevre Bakanlığının Kurulmasıyla başlayan süreç, 1992 Rio Konferansında alınan kararlara uyum çabalarının etkinliği ile gelişmektedir.