SOSYAL POLİTİKA II - Deneme Sınavı - 7

Monarşik yönetimler altında merkezi yönetimin güçlenmesi ve 17. ve 18. yüzyıldan itibaren ulus devlet anlayışının doğuşu ile birlikte özerk bölgelerin imtiyazları kaldırılmış, yerel yönetimlere merkezi yönetimin alt birimlerinden biri olma statüsü verilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Merkezi yönetimin güçlenmesi, sanayileşme, kırdan kente göç ve hızlı nüfus artışı ile birlikte artan kentleşme sorunları kent yönetiminde yeni düzenlemeler yapılmasını gerektirmiş; bu çerçevede 18. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa’da ilk belediyeler kurulmaya başlanmıştır. Doğru cevap D’dir.

1923-1946 yılları arasındaki dönemde yerel yönetimler kentsel hizmetlerin sağlanmasında ve sosyal politikalar oluşturulmasında etkili olamamışlardır. Bu durumun ortaya çıkmasında, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yerel yönetimlerin ülkenin içinde bulunduğu koşullar nedeniyle Cumhuriyet Dönemi'ne başarılı bir deneyim bırakamamış olması, Kurtuluş Savaşı sonrası ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum, II. Dünya Savaşı’nın koşulları, tek parti yönetiminin merkeziyetçi tavrı, nüfus artışı ve kentleşme hızının düşük olması önemli rol oynamış; mali kaynak ve personel yetersizliği de tüm yerel idarelerin hizmet sağlamasını engellemiştir. Doğru cevap E’dir.

Belediyelere konut  yapma yetkisi 1923-1946 döneminde değil, 1946 sonrası dönemde tanınmıştır. Söz konusu dönemde ayrıca merkezi ve yerel yönetimlerde yeni arayışlar gündeme gelmiş, belediyelerle ilgili yeni kanunlar çıkarılmıştır. Doğru cevap A’dır.

1973-1977 dönemi Türk belediyeciliği açısından bir dönüm noktası olmuş; Türkiye gündeminde belediyeler ve onların demokratikleşmesi önemli bir yer işgal etmeye başlamıştır. Bu döneme özgü belediyecilik literatürde özerk belediyecilik, toplumcu belediyecilik, demokratik belediyecilik, sosyalist belediyecilik gibi adlarla ifade edilmektedir. Doğru cevap D’dir.

1984 tarihli 3030 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyeleri kurularak ikili yönetim sistemine geçilmiş; büyük projelerin büyükşehir tarafından gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Doğru cevap A’dır.

Sürdürülebilir Kalkınma konusunda birçok model öngörülmesine karşın (İdeal, Güçlü, Zayıf ve Kirlilik Kontrolü Modelleri gibi) hepsini kapsayan İdeal modelin normatif prensiplerine baktığımızda konunun kapsamı daha da belirginleşmektedir. Buna göre
sürdürülebilir kalkınmanın normatif prensiplerini; Müşterek fakat farklılaştırılmış sorumluluklar; Nesillerarası eşitlik, Nesil içi eşitlik, Adalet, Katılımcılık ve Cinsiyet Eşitliği olarak sıralayabiliriz.

Yeşil ideolojiler birçok ana etmenden etkilenerek kendine bir çerçeve oluşturmuştur. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür:
Ekolojizm: Çevre krizinin insanoğlunun en öncelikli konularından biri olduğunu ve diğer tüm düşüncelerin bu konunun alt kollarını oluşturduğunu ileri süren düşüncedir. Yeşil ekonominin üst ideolojisi olarak kabul edilebilir.
Hayatta Kalmacılık (Survivalism): Herkesin bu dünyayı paylaştığını ancak birilerinin sorumsuzca/dikkatsizce kirlettiğini ileri süren görüştür. ABD menşeli bir ekol olan bu ideoloji daha çok vahşi alanların korunması ile ilgili fikirleri savunmaktadır. En tanınmış teorisyeni Hardin’dir.
Ekofeminzm: Doğal dünyanın istismarı ile kadının istismarı ve küçümsenmesi arasından güçlü bir ilişki kuran ve kadının her zaman doğaya erkekten daha yakın olduğunu ileri süren bir düşüncenin ideolojik yapılanmasıdır. Ekofeministler kadının üstünlüğünün doğal hazine ile bağlantılı olduğuna inanırlar ve ‘kadın’ ilgi, şefkat ve anaçlığının kalitesi gereği özellikle ekolojik topluma uygundur.
Ekososyalizm: Dünyadaki çevreci tahribatların büyük bir kısmının mevcut piyasa sisteminden kaynaklandığını eğer çevrenin gelecek nesillere devredilmesi isteniyorsa Kapitalizmin yıkılması gerektiğini savunan görüştür.
Muhafazakârlık: Doğrudan yeşil ekonomi ile ilişkisi olmamakla birlikte, mevcut düzenin korunması ana felsefi çerçevesinde çevreci yaklaşımlara temel teşkil etmektedir. Bu algıya göre eskinin/mevcudun korunması muhafazakârlık söylemine daha uygundur.

İlk sosyal sigortaların kurulması, 1880’li yıllarda Almanya’da gerçekleşmiştir. Bu çerçevede, ilk sosyal sigorta sanayi işçileri için hastalık sigortası olarak 1883 yılında kurulurken bunu 1884 yılında iş kazası sigortası ve 1889 yılında sakatlık ve yaşlılık sigortası takip etmiştir. Doğru cevap A’dır.

Geçmişten bu yana, Birlik politikalarında kadın- erkek eşitliğine yönelik yaklaşım ve buna bağlı olarak izlenen politikalar farklılık göstermektedir. Buna göre; Birlik politikalarında fırsat eşitliği, ilk dönemlerde ücret eşitliği ve çalışma yaşamında eşitlik olarak görülmüştür. Bu eşitliğin sağlanması amacıyla eşit muamele, olumlu eylem ve olumlu ayrımcılık politikaları izlenmiş, bu politikaların yetersiz kalması üzerine fırsat eşitliğini ana politikalara ve faaliyetlere dâhil etme politikası uygulanmaya başlanmıştır. Olumlu eylem yaklaşımının amacı; kadınların ve erkeklerin başlangıç noktalarını eşitleyerek, kadınların erkeklerle daha etkin bir biçimde rekabet etmelerini sağlamaktır.

Türkiye’de kadın işçileri korumaya yönelik ilk düzenleme 24.4.1930 tarih 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile yapılmıştır. 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunu’nda kadın işçileri korunmaya yönelik geniş kapsamlı düzenlemelere yer verilmiş, analık sigortası ile ilgili düzenlemeler II. Dünya Savaşı sonrası gerçekleştirilmiştir.

Analığın Korunması Sözleşmesi ILO, Roma Antlaşması Avrupa Birliği tarafından kabul edilmiştir.

Kadın işçilerin fizyolojik özellikleri nedeniyle korunmasına yönelik olarak; 4857 sayılı İş Kanunu’nun 72. maddesinde kadın işçilerin yer altı ve su altında çalıştırılmaları yasaklanmaktadır. 73. maddede sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmalarının yönetmelikle düzenleneceği belirtilmektedir. 74. maddede kadın işçilere doğum öncesi sağlık muayene izni verilmesi, doğumdan önce ve sonra belli bir süre çalıştırılmalarının yasaklanması, hamile kadın işçilerin gerekli görüldüğü durumda işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılması, ücretsiz izin ile süt izni düzenlenmektedir.

İş için erkeklerle aynı eğitim ve deneyime sahip olan, onlarla eşit verimde çalışan kadınlar bile günümüzde işlerinde yükselme aşamasında cam tavan olarak bilinen engelle karşı karşıya kalmaktadırlar. Örgütsel önyargılar ve kalıplar tarafından yaratılan, kadınların üst düzey yönetim pozisyonlarına gelmelerini engelleyen görülmez, yapay engellerdir. Cam tavan ile anlatılmak istenen karşılaşılan sorunların belirsizliğidir.

Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’na girmemesine rağmen seferberlik nedeniyle erkek işgücünün bir bölümünün silah altına alınması, 1940 yılında çıkarılan Milli Koruma Kanunu’nun 3008 sayılı İş Kanunu’nun bazı maddelerini askıya alması nedeniyle kadın ve çocuk işçi maliyetinin düşmesi önemli rol oynamıştır. 1950’li yıllarda artan sanayileşme, aile üyelerinin tümünün çalışmasını gerektiren ekonomik politikalar, kırdan kente göç, artan kayıt dışı istihdam kadınların işgücüne katılımı etkilemiştir.

Sosyal dışlanmanın kişi ve toplum üzerinde olumsuz sonuçları bulunmaktadır. Kişi açısından konuya bakıldığında; kişinin gereksinimlerini sürekli olarak karşılayamaması toplumla olan bağlarının zayıflamasına, stres, kaygı, özsaygısını kaybetmesine, çevresine ve toplumsal kurumlara güveninin ortadan kalkmasına neden olmaktadır.

Türkiye’de çevre duyarlılığına yönelik en yaygın farkındalığa Ozon tabakasının delinmesi sürecinde rastlanmıştı. Türkiye’de 90’ların en popüler konusu olan ozon tabakası dünyada 1960’ların başından itibaren tartışmalara konu olmaya başlamıştır. Ayrıca çoğunlukla kulaktan duyma bilgilerle şehir miti olma özelliğini en uzun süre devam ettiren konuların başında da gelmekteydi. Ancak çevre konusuna yönelimin küresel görünümü çok daha yakın tehditler çerçevesinde gelişmiştir.

Çevre konusu günümüzde sürdürülebilir kalkınmanın temel bileşeni olarak üç yönlü tartışma sınıflandırmasına tabi tutulabilir:
Hava, su ve toprak başta olmak üzere Kirlilik Sorunları: Bu kapsama her türlü kirlenmeyi dâhil edebiliriz. Örneğin radyoaktif ve elektromanyetik kirlenmeler günümüzde sıkça karşılaştığımız bir durumdur.
Kaynakların Tükenme Sorunları: Yaşam alanımıza yönelik tüm kaynakların hızla tükenmesi bu kapsamda değerlendirilebilir. Doğa başta olmak üzere canlı türlerinin, toprağın, madenlerin hatta su ve havanın (ozon tabakasının delinmesi gibi) tükenmesi karşılaşılan en önemli problemlerdendir.
Refahın Yeniden Üretimi ve Yaşam Kalitesine Yönelik Sorunlar: Sosyal ve fiziki çevrenin insan yaşamını zorlaştırıcı yönde tahrip olması, kontrolsüz şehirleşme ve bunun getirdiği kirlilik ve kalitesiz yaşam tarzları bu kapsamda değerlendirilebilir.

Çevre politikaları üretme ihtiyacı; Sanayileşme ve Dünya Savaşları, Kentleşme, Nüfus Artışı, İklim Değişiklikleri, Hava Kirliliği, Suyun ve Yaşanabilir Alanları Azalması ve Teknoloji gibi nedenlerden doğmuştur.

Sakınma (İhtiyat) İlkesi: Kirlenmenin önceden tahmin edilip, kirliliğe yol açacak unsurların giderilmesi ve önceden tedbir alınması ilkesidir. Fabrikalara kurdurulan atık su tesisleri ile zararlı gazlara yönelik filtre uygulamaları bu kapsamda değerlendirilebilir.