SOSYAL POLİTİKA I

Makinanın XVIII. yy.lın sonunda başlayıp üretim biçimlerini ve tekniklerini değiştirerek geliştirdiği kitle yapımına geçerek işçinin yerini alması Sanayi Devriminin bir sonucudur. Doğru cevap B'dir.

Ücretin korunması düşüncesi, sanayi kapitalizminin düşünce ortamını temsil eden liberalizmin katılığı nedeniyle XVIII. ve XIX. yy.lardaki sefalet ücretleri sonucu müdahalecilik anlayışının gelişmesiyle ortaya çıkmıştır. Doğru cevap C'dir.

Ücretin unsurları ülkemizde yürürlükte olan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32.maddesinin 1.fıkrasındaki “genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır” tanımından hareketle bir iş karşılığında ödenmesi, işveren ya da üçüncü kişiler tarafından ödenmesi ve para ile ödenmesi şeklinde sıralanabilir.

Ücreti, üretime katılan emeğin para olarak ödenen karşılığı, başka bir ifadeyle çalışanın, işverenden emeği karşılığı aldığı ekonomik değer olarak ifade edebiliriz.

Ücretin insan emeğine yapılan bir ödeme olduğunu ve teşebbüsün kâr ve zararına bağlı olmayan ve müteşebbis tarafından emek sahibine, üretilen malın satışı beklenmeden yapıldığını belirtebiliriz. Son olarak belirtmek gerekir ki; ücret kavramına ilişkin bütün bu tanımlar ilk etapta ücretin maddi boyutunu nitelese de, ücretin birey için anlamı yalnızca maddi boyutu ile sınırlı değildir. Birey, ücrete maddi boyutundan başka anlamlar da yüklediğinden, (sosyal çevrede saygınlık, prestij, tanınma gibi) ücret ayrı bir önem taşımaktadır.

Görüldüğü üzere ücret işletmelerin kar ya da zararına bağlı olmaksızın ödenen bir unsurdur. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Üretim, girdilerin insan ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde çıktılara dönüştürülmesi olarak ele alındığında, karşımıza üretim faktörleri çıkmaktadır. Ekonomik faaliyetleri meydana getiren temel üretim faktörleri ise; emek, sermaye, teşebbüs ve doğa (toprak) dır. Üretime katılan bu faktörlerin temel amacı, ekonomik faaliyetler sonucunda gelir elde etmektir. Söz konusu gelirler; ücret, kâr, faiz ve rant’tır.

Faiz, ekonomik faaliyetleri meydana getiren temel üretim faktörlerinden değildir. Faiz, üretime katılan bu faktörlerin ekonomik faaliyetler sonucunda elde ettiği gelirlerdendir. Dolayısıyla III. numaralı madde yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap I, II ve IV numaralı maddeleri içeren D seçeneğidir.

Üretim, girdilerin insan ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde çıktılara dönüştürülmesi olarak ele alındığında, karşımıza üretim faktörleri çıkmaktadır. Ekonomik faaliyetleri meydana getiren temel üretim faktörleri ise; emek, sermaye, teşebbüs ve doğa (toprak) dır. Üretime katılan bu faktörlerin temel amacı, ekonomik faaliyetler sonucunda gelir elde etmektir. Söz konusu gelirler; ücret, kâr, faiz ve rant’tır.

Sermaye ekonomik faaliyetleri meydana getiren temel üretim faktörlerindendir. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Ücret Haddi: Esas ücret, temel ücret ya da ana-kök ücret olarak da bilinen bu kavram, bir üretim birimi başına ya da bir zaman birimi başına ödenmesi gereken ya da kararlaştırılan ücret miktarıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

İşveren bakımından işçilik maliyetinin hesaplanmasında dikkate alınan husus ücret haddidir. Fakat işgören ailesi ve işgörenin gelir durumu bakımından önem ifade eden husus ise ücret haddi değil ücret geliridir. Dolayısıyla ücret haddi ve ücret geliri farklı kavramlardır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Nominal Ücret: Emek piyasasında arz ve talep tarafından belirlenen ve fiyat hareketlerinden arındırılmamış ücret oranına denir.

Reel ücret nominal (parasal/nakdi) ücret karşılığı satın alınabilecek mal ve hizmet miktarını ifade etmektedir.

Ayni ücret; ücretin iktisadi değeri olan “mal ve hizmetler” şeklinde sağlanan kısmını veya unsurlarını ifade eder.

Doğru eşleştirme 1-M, 2-K, 3-L olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Sosyal Damping: Bir ülkenin daha düşük işgücü maliyetleri ve/veya daha az kısıtlayıcı iş hukuku kuralları vasıtasıyla diğer ülkelere karşı rekabet gücünü arttırarak, istihdam yaratıcı yatırımı kendine çekmesidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Zamana esasına dayalı ücret sistemi, en eski ve en çok kullanılan ücretlendirme yöntemidir. Tamamen ekonomik niteliklidir. Çalışanın verimliliği, eğitim düzeyi, kıdemi, sorumluluğu gibi unsurları dikkate almaksızın kararlaştırılan ödemenin, belirli bir süre çalışılması sonrasında hak edilmesi hâlidir. Dolayısıyla ücretlendirmede ölçü olarak alınan zaman birimi; saat, gün, hafta, ay veya yıl olabileceği gibi işçinin çıktısından bağımsız olan diğer bir zaman birimi da olabilir. Genellikle, üretime fiilen katılanlarda saat ya da gün, üretime dolaylı katılan ücretli ve memurlarda ise aydır. Bu sistemde ücret; işin süresi saptanarak hesaplanır ve bu süre içerisindeki çıktı miktarı dikkate alınmaz. Yani üretim miktarı, iş başarımı, iş hızı, bireysel performans, vs. gibi farklılıklar bireysel ücret farlılıkları yaratmaz.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Sosyal ücret, ücretlendirme yapılırken yalnızca işi göz önünde bulundurmaz; hem hizmetin gereklerini hem de çalışana uygun ve gerekli toplumsal yaşam düzeyinin sağlanması amacını gözetir. Bu anlayışla, ücretin insan onuruna yaraşır bir yaşam düzeyi sağlayabilecek düzeyde olması öngörülür. İşçinin kendisinin ve ailesinin çeşitli ihtiyaçları olduğu kabul edilir ve işçiye devamlı bir gelir güvencesi sağlamak amaçlanır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsana yakışır işin ilk amacı istihdam fırsatları yaratmaktır.

İkinci amaç, temel hak ve prensiplerin ve standartların iş yerlerinde hayata geçirilmesi, bir diğer ifadeyle çalışanların temel haklarının korunmasıdır.

Üçüncü amaç sosyal korumanın kapsamının ve etkinliğinin herkes için arttırılması ve geliştirilmesidir.

Dördüncü amaç ise sosyal diyaloğun özendirilmesidir.

Görüldüğü üzere yalnızca II numaralı madde yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap I, III ve IV numaralı maddeleri içeren D seçeneğidir.

Ücreti şahıs geliri olarak görmesi ve ücrete yüklediği insani değer anlamı nedeniyle diğer sosyal bilim dallarından ayrılan sosyal politika yaklaşımı, ücreti; “güvence altına alınarak korunması gereken temel bir insan hakkı olarak” değerlendirmektedir.

Adil olmayan, düşük veya yüksek ücret, ekonomik ve sosyal yaşantıyı çeşitli biçimlerde etkilemektedir. Her şeyden önce düşük ücretler toplumda sosyal barışı tehlikeye sokarken, huzursuzlukların artmasına neden olmaktadır. Ayrıca işe ilgiyi azaltmakta ve işçilerin nitelikleri üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır. Bunun sonucunda işin verimi düşmekte ve ekonominin büyüme hızında azalmalar görülmektedir. Diğer taraftan yüksek ücretler ise toplumda işsizliği doğurabilmektedir.

Devlet açısından ücret; gelir dağılımını, istihdamı, gelişme hızını, enflasyonu, yatırım ve tasarrufları etkileme aracı olarak önemlidir.

Ücret Haddi: Esas ücret, temel ücret ya da ana-kök ücret olarak da bilinen bu
kavram, bir üretim birimi başına ya da bir zaman birimi başına ödenmesi
gereken ya da kararlaştırılan  ücret miktarıdır.

Nominal Ücret: Emek piyasasında arz ve talep tarafından belirlenen ve
fiyat hareketlerinden arındırılmamış ücret oranına denir.

Sosyal Damping: Bir ülkenin daha düşük işgücü maliyetleri ve/veya daha az kısıtlayıcı iş hukuku kuralları vasıtasıyla diğer ülkelere karşı rekabet gücünü arttırarak, istihdam yaratıcı yatırımı kendine çekmesidir.

Miktar esasına dayalı ücret sistemleri, akord (parça başına) ve götürü ücret sistemleri olarak iki başlıkta incelenmektedir. Akort ücretin uygulamada en çok görüleni, Alman öğretisinde parça akordu ve bizde parça başına ücret denilen şeklidir. Bu sistemde işçinin ücreti üretime göre artar; üretimin düştüğü ölçüde de düşer. Ürettiği her bir parça için ücret alması işçiyi daha hızlı çalışmaya teşvik etmektedir.
Dolayısıyla Marksist iktisatçılar başta olmak üzere akademik dünyada en fazla eleştirilen ücret sistemi bu sistemdir. Onlara göre parça başına ücret sistemi işçiyi zorlayan ve çabuk yıpratan bir ücret sistemidir. Bu ücret sistemi sadece çalışan değil işveren için de sorunlarla doludur. Daha çok kazanmak isteyen çalışan bu duygu ile ham madde ve malzemeyi israf edebilir, kalite kaybına yol açabilir ve maliyet artışlarına neden olabilir.

Liberal düşünce; sınırsız mülkiyet hakkını, veraset kurumunu, rekabet serbestliği ilkesini, arz ve talep dengesine dayanan serbest fiyat mekanizmasını, gelir bölüşümünde serbest oluşum ilkesini, uluslararası ticarette özgürlüğü ve emek-sermaye ilişkilerinde bağıt özgürlüğünü ve emeğin de bir mal sayılmasını savunur.