SOSYAL POLİTİKA I

İşveren, ücreti ödeyen taraf olduğu için ona göre ücret; bir maliyet unsuru veya masraf faktörü iken, işçi açısından ise ücret; emeğinin karşılığı olarak elde ettiği satın alma gücüdür. Her iki taraf için mali bir yardım söz konusu edilmemiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Uzmanlar ücreti, işçiler açısından bir hak, işveren açısından ise bir borç olarak tanımlamışlardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ücretin unsurları ise hâlen ülkemizde yürürlükte olan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32.maddesinin 1.fıkrasındaki “genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır” tanımından hareketle, doğru cevabın A seçeneği olduğu anlaşılmaktadır.

Ekonomik mal ve hizmetlerin yaratılması için yapılan faaliyetlerin tümüne üretim denmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ücretin ilgilileri -işçi, işveren, sendikalar, devlet ve toplum- açısından taşıdığı bu çok yönlü önem açısından değerlendirilmesi durumunda, ücret; işveren açısından temel maliyet unsurudur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ücret Haddi: Esas ücret, temel ücret ya da ana-kök ücret olarak da bilinen bu kavram, bir üretim birimi başına ya da bir zaman birimi başına ödenmesi gereken ya da kararlaştırılan ücret miktarıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Zaman esasına dayanan ücret sistemlerinde bu tutar, saat başına ücret, gündelik ücret, haftalık ücret, aylık ücret olabilir. Yanıt E seçeneğidir.

Çalışan bakımından önemli olan ücret, hakiki ücret de denilen reel ücrettir. Reel ücret nominal ücretin ülkedeki fiyatların düzeyi dikkate alınarak hesaplanan satın alma gücüdür. Başka bir ifadeyle parasal ücretin satın alma gücünü gösterir.

Brüt (gayrisafi ücret), tahakkuk eden, kesintiler öncesi toplam ücret tutarını ifade eder. Brüt ücret bir bakıma işverenin “ücret kapsamında” işgörene ve işgören adına ilgili taraflara yaptığı toplam ücret ödemelerini içerir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkemizde ücret gelirinin korunması doğrultusunda izlenecek sosyal politikaların hukuki temelini ve çerçevesini Anayasa’nın 55.maddesindeki hükümler oluşturur. Doğru cevap A seçeneğidir.

İşveren, ücreti ödeyen taraf olduğu için ona göre ücret; bir maliyet unsuru veya masraf faktörü iken, işçi açısından ise ücret; emeğinin karşılığı olarak elde
ettiği satın alma gücüdür. Buna benzer bir şekilde; iktisatçılar, emeğin bir üretim faktörü olduğunu düşünerek, ücreti faktör geliri olarak tanımlamışlardır.

Hukukçular, emek sahibi ile işveren arasında hukuki sonuç doğuran hizmet akdi ilişkisini ve bu ilişkinin doğurduğu hak ve borç ilişkisi çerçevesinde düşünmüşler. Bunun sonucunda ücreti, işçiler açısından bir hak, işveren açısından ise bir borç olarak tanımlamışlardır.

Çalışanlar açısından ücret;

* Ekonomik güvence ve gelir kaynağı,

* Refah düzeyini belirleyici,

*İş yerinde ve sosyal yaşamdaki statü belirleyicisi,

* Motivasyon aracı olarak önem kazanmaktadır.

Nominal Ücret: Emek piyasasında arz ve talep tarafından belirlenen ve fiyat hareketlerinden arındırılmamış ücret oranına denir.

Asgari ücretin yasal kesintisi en çok SGK priminde %14  olarak gerçekleşir.

Kolektif ücretin belirlenmesinde işçi sendikaları ile işveren veya işveren sendikalarının pazarlık güçleri etkilidir.

İşçiye ödenecek ücret ise parça başına belirlenen ücret miktarı (ücret haddi) ile ürettiği parça sayısı çarpılarak bulunur. Bu sistemde işçinin ücreti üretime göre artar; üretimin düştüğü ölçüde de düşer.  Ürettiği her bir parça için ücret alması işçiyi daha hızlı çalışmaya teşvik etmektedir. Dolayısıyla Marksist iktisatçılar başta olmak üzere akademik dünyada en fazla eleştirilen ücret sistemi bu sistemdir.

Liberal düşünce; sınırsız mülkiyet hakkını, veraset kurumunu, rekabet serbestliği ilkesini, arz ve talep dengesine dayanan serbest fiyat mekanizmasını, gelir bölüşümünde serbest oluşum ilkesini, uluslararası ticarette özgürlüğü ve emek-sermaye ilişkilerinde bağıt özgürlüğünü ve emeğin de bir mal sayılmasını savunur. Kısacası bütün düşünceleri “bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler” felsefesi etrafında şekillenir.

18. yy. sonlarında gerçekleşen Sanayi Devrimi’nin; ekonomik ve teknolojik düzende köklü değişiklikleri beraberinde getirmesi çalışma koşullarını da doğrudan etkilemiştir. Sanayi Devrimi’nin sebep olduğu çalışma yaşamının atölyelerden (küçük sanayi ve zanaattan), fabrikalara (büyük sanayi yaşamına) geçiş süreciyle başlayan ve bunun sonucunda yeni çalışma düzeninin aktörleri olan işçilerin büyük fabrikalarda ve kentlerde toplanmasıyla devam eden dönüşüm süreci; çalışma sürelerinin artması, düşük ücretler, kadın ve çocuk işçilerin fabrika yaşamına girmesi gibi çalışma koşullarında önemli değişimlerin başlamasına yol açmıştır.

ILO’ya göre “Düzgün İş” insan onuruna yakışır çalışma koşullarında, işçi sağlığı ve güvenliği koşullarına uygun, sosyal güvenlik imkanlarına sahip, sendika aracılığı ile temsil gücü olan, zorla çalıştırma ve çocuk işçiliğinin olmadığı, yaptığı iş karşılığında hak ettiği ücreti alabilen ve kısacası çalışmaya ilişkin temel hak ve ilkelerin üç taraflı uzlaşma ile gerçekleştirilebildiği işler olarak tanımlanmaktadır.