SOSYAL POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 20

İsveç, Norveç, Danimarka gibi İskandinav ülkelerinin dâhil olduğu sosyal demokrat refah rejiminde amaç, aileye olan bağımlılığı azaltarak ailenin maliyetlerini sosyalleştirmek için önceden harekete geçmektir.

Küresel yoksulluk sınırı 2011 yılı fiyatları temel alınarak, Ekim 2015’ten itibaren günde 1,90$ olarak
belirlenmiştir.

İktisadi faaliyet kolları itibariyle kişilerin yoksulluk oranlarına bakıldığında, Türkiye'de en yüksek yoksulluk oranı tarım sektöründe görülmektedir.

Üretim faktörleri; üretimin gerçekleşmesi için gerekli olan unsurlardır. Dolayısıyla üretim, bu faktörlerin mal ve hizmet haline dönüşümünü ifade etmektedir. Üretim faktörleri 4 tanedir. Bunlar:

Cari ücret düzeyi ve mevcut çalışma koşullarında çalışmak isteyen herkesin iş bulduğu istihdam düzeyine tam istihdam denir.

Normal çalışma sürelerinin altında çalışılmasına görülebilir eksik istihdam denir. Bu durumda, istihdam edilen bireyler arzu etmedikleri hâlde kısmi süreli çalışmaktadır. Daha çok gelişmiş ülkelerde görülmekte olan bu tip eksik istihdamın başlıca sebebi talep yetersizliğidir.

Uluslararası koruma kapsamında değerlendirilebilecek en temel belgeler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi’dir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 23. maddesine göre “herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve elverişli koşularda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır. Bununla birlikte, Ekonomik Sosyal ve Kültürel Hakla Sözleşmesi’nin 6. maddesine göre “bu sözleşmeye taraf olan devletler, herkesin özgürce seçtiği veya benimsediği bir işte çalışarak hayatını kazanma fırsatına sahip olma hakkını içeren çalışma hakkını tanır ve bu hakkı korumak için uygun girişimlerde bulunur”.

1982 Anayasası’nın 2. maddesinde sosyal bir hukuk devleti olarak tanımlanan ülkemizde çalışma hakkı, Anayasa’nın 49. maddesinde düzenlenmiş ve böylece ulusal anlamda korunmuştur. Buna göre; “çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak, çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir oram yaratmak için gerekli tedbirleri alır”.

İstihdam edilebilirlik: Bireyin istihdama girmesini ve çalışma yaşamı boyunca istihdamda kalmasını, başka bir ifadeyle iş güvencesini sağlayacak bilgi, beceri ve yeteneklerdeki gelişimi ifade etmektedir. Kısacası “istihdam edilebilir olma özelliği ya da niteliği” olarak tanımlanır.

İşgücü piyasalarını düzenleyici, işgücü piyasasında dengeyi sağlayıcı tedbirler çerçevesinde oluşturulan başlıca aktif istihdam programları;

İşleyişleri ülkeden ülkeye farklılık gösteren başlıca pasif istihdam programları;

Hanehalkı İşgücü Anketini Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yaparak yayınlamaktadır.

Eğitimli genç nüfus; lise ve yükseköğretim görmüş 15-24 yaş grubuna dâhil olan gençleri kapsamaktadır.

Mutlak yoksulluk kavramı asgari geçim düşüncesine dayanır. Kişilerin ya da hane halklarının asgari geçim düzeyinin altında gelire sahip olmasını ifade eder. Bu tanımın, kişilerin ya da hane halklarının yaşamlarını sürdürebilmek için gerekli olan asgari besin bileşenlerini veya kaloriyi esas alması ona mutlaklık niteliğini kazandırmaktadır. Mutlak yoksulluk kavramı, sosyal ya da kültürel ihtiyaçlara değil, beslenme, giyinme, barınma gibi temel ihtiyaçlara vurgu yapmaktadır.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 1997 yılında yayınlanan İnsani Gelişme Raporu’nda geliştirilmiştir. İnsani yoksulluk kavramı, insani gelişme ve insanca yaşam için parasal olanakların yanı sıra temel ihtiyaçların karşılanabilmesi için ekonomik, sosyal ve kültürel bazı olanaklara sahip olmanın da gerekli olduğu fikrine dayanmaktadır. Aynı raporda, insani yoksulluğu ölçmek için geliştirilen insanı yoksulluk endeksinde, yaşam süresinin kısalığı, temel eğitim hizmetlerinden mahrumiyet ve kamusal ve özel kaynaklara erişememe gibi kriterleri dikkate alınmaktadır.

Sosyal dışlanma, basit bir anlatımla, bireylerin ya da çeşitli toplumsal kesimlerin tamamen ya da kısmen içinde bulundukları toplumla bütünleşememeleri olarak tanımlanabilir. Bu noktada sosyal dışlanmanın yoksulluğun çok daha kapsamlı resmi olduğu öne sürülmektedir. Esasında, yoksulluk ve sosyal dışlanma birbirini besleyen ve güçlendiren sorun alanlarıdır. Nitekim sosyal dışlanmanın en önemli boyutlarından biri olan ekonomik boyutu, kişilerin işgücü piyasalarından ya da çeşitli faaliyet alanlarından dışlanması bağlamında yoksulluğun başlıca nedenlerinden birini oluşturmaktadır.

Yoksulluğun ölçülmesinde kullanılan üç yöntem vardır. Bunlar;

Nüfus baskısı, aile yapısındaki değişimler ve göç gibi demografik etmenler de yoksulluğun önemli nedenleri arasında yer almaktadır. Göç ile yoksulluk arasındaki ilişkinin tespit edilmesi ve bir takım genellemelere gidilmesi, hem göçün hem de yoksulluğun çok boyutlu olgular olması nedeniyle kolay görülmemektedir. Göç eden kişilerin özellikleri, göç alan ve göç veren yerleşim yerlerinin sosyo-ekonomik yapıları ve demografik göstergeleri, göçün nedeni, süresi, ülkenin genel ekonomik, sosyal ve siyesi koşulları gibi birçok faktör göç ve yoksulluk arasındaki ilişkinin değerlendirmesinde önem taşımaktadır.

Esping-Andersen, İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde 18 Batı ülkesini inceleyerek üç farklı refah rejimi tanımlamaktadır. Bunlar sırasıyla;

Metalaştırmama: Bireylerin ya da ailelerin sosyal anlamda kabul edilebilir bir yaşam standardını (refah düzeyini) piyasaya katılmadan bağımsız olarak sürdürebilme düzeyidir.