SOSYAL POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 18

Muhafazakâr-korporatist refah rejimi, statü farklılıklarının korunması ve hakların sınıf ve statüye bağlı olarak verilmesine dayalı bir modeli yansıtmaktadır. Bu refah rejiminde devletin statü farklılıklarını muhafaza etme vurgusu, sosyal transferler ya da diğer kamu politikası araçları ile gelirin toplumun çeşitli kesimleri arasında yeniden dağıtımına yönelik etkisinin sınırlı kalmasına neden olmaktadır.

Üçüncü refah rejimi sosyal demokrat refah rejimidir. Bu refah rejiminde evrensellik ve sosyal hakların metalaştırılmaması ilkelerinin hâkim olduğu görülmektedir. Sosyal demokrat refah rejiminde sosyal demokrasi açık bir biçimde sosyal reformların arkasındaki hâkim gücü oluşturmaktadır. Yüksek standartlarda eşitliğin desteklendiği bu refah rejiminde, çalışanların daha zengin ve yüksek gelirli kesimlerin sahip olduğu hakların kalitesine erişimini sağlamak amaçlanmaktadır.

Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi, hanehalklarının sağlık, eğitim ve yaşam standartlarını içeren toplamda üç boyutta birbiriyle ilişkili yoksunlukları tanımlamaktadır. Söz konusu üç boyut,on gösterge ile ele alınmaktadır. Bu göstergeler ise, beslenme, çocuk ölüm oranları, eğitimde geçirilen süre, çocukların kayıt altına alınması, yemek pişirme olanakları, tuvalet, su, elektirik, zemin döşemesi ve sahip olunan mal varlıklarından oluşmaktadır.

Piyasa koşullarında faaliyet gösteren bankaların aksine, mikrokredi kuruluşları müşterilerinden teminat istememektedir.

Tabloya göre Alt-Sahra Afrika' da yoksulluk oranında bazı yıllarda kısmi düşüşler yaşansa da yoksulluk oranı her zaman bu şekilde ilerlememektedir.

Sosyal adalet, bütün insanların bağımlı olmadan yaşamlarını sürdürebilmesi, kendilerini geliştirebilmesi ve sosyal hizmetlere ulaşmasında eşit fırsatlara sahip olabilmesi olarak tanımlanabilir.

Sosyal barış, toplumu oluşturan unsurları ayrıştırmak yerine, birleştirmek olarak ifade edilebilir.

Sosyal refah, ekonomik sistemin sonuçlarının eşitlenme çabası olarak ifade edilebileceği gibi, toplum kesimlerinin sosyal haklarının eşitliği doğrultusunda tüm sosyal hakların yükseltilmesi olarak da ifade edilebilir.

Uyum sağlamış insanların üstünlük çabası, toplumsal çıkarlar yönündedir. Kişisel çıkarlarından ziyade toplumun ortak yararı için çaba harcayan bu kişilerin sosyal ilgisi gelişmiştir. Uyum sağlayamamış insanlar ise bencil ve kişisel zafer kazanmaya yönelik çaba harcar.

Sosyal kaygı bir ruh sağlığı problemidir.

İstihdam, bir taraftan doğrudan insana odaklanması sebebiyle sosyal politikanın, diğer taraftan üretimi gerçekleştiren ve ekonomik değer yaratan emek unsurunu ele alması açısından iktisadın ilgi alanına girmektedir. İktisatçılar istihdamı gelir hedefine ulaşmanın bir aracı şeklinde değerlendirmektedir

Tam istihdam genel olarak teorik bir durumdur. Bu sebeple, tam istihdam durumunda %3-5 oranında bir işsizliğin varlığı kabul edilmektedir.

Doğal İşsizlik Oranı: İşgücü piyasasının etkinliğini ölçmede kullanılan teorik bir araçtır. Geçici, konjonktürel ve yapısal faktörler sebebiyle bir işgücü piyasasında yüzde yüz istihdamın sağlanamaması ve iş gücünün küçük bir bölümünün (%3- 5) işsiz olması durumunu tanımlamaktadır.

Aşırı istihdam: Bir ülkedeki mevcut emeğin tamamı kullanılmasına rağmen talebin karşılanamamasıdır ve kıt bir üretim faktörü emektir.
Örnek: II. Dünya Savaşı, Almanya.

Çalışma hakkı çerçevesinde düzenlenen sosyal politika tedbirleri şu şekilde
sıralanabilir:

• Yeterli istihdam imkanlarının yaratılması
• Yaşam boyu öğrenme perspektifi içinde mesleki eğitim yoluyla insan gücü
kaynağının niteliklerinin geliştirilmesi
• İş arayanlar ile işgücü arayanların buluşturulması
• Çalışma hayatında iş güvencesi ve koruyucu standartların sağlanması
• Çalışma hayatında belirli bir gelir güvencesinin sağlanması
• İş sağlığı ve güvenliği koşullarının iyileştirilmesi
• Ücretlilere örgütlenme hakkının kazandırılması
• Aktif ve pasif istihdam politikaları aracılığıyla işsizlik karşısında koruma
• Sosyal güvenlik sistemi ile işgücünün sosyal risklere karşı korunması

İşsizliğin Ekonomik Etkileri:
- İşsizlik, ekonomik etkinliğin bir göstergesidir. İşsizlik oranının yükselmesi, bir ekonominin daha fazla üretebilme gücü olduğu halde bunu değerlendiremediğini ortaya koymaktadır.
- İşsizliğin yükselmesi durumunda tüketici nüfus üzerindeki baskı da artar.
- İşsizlik, bağımlılık oranını da etkilemektedir. İşsizliğin arttığı dönemlerde bağımlılık oranı yükselirken; azaldığı dönemlerde bağımlılık oranı
da geriler.
- İşsizliğin artması, ekonomideki tasarruf eğiliminin azalmasına ve yatırımların düşmesine neden olur.
- İşsizlik, gelir dağılımı eşitsizliğini ve yoksulluğu artırır.
- İşsizliğin yükseldiği dönemlerde transfer harcamaları artar.
- İşsizlikle birlikte bağımlı çalışanların sayısındaki azalışa bağlı olarak aktif sigortalı sayısı düşer ve dolayısıyla sosyal güvenlik gelirleri azalır.
- İşsizliğin artması, çalışan sayısı ve işletme karlarını olumsuz yönde etkilediğinden vergi gelirleri azalır.

İşsizliğin Toplumsal Etkileri:
- İşsizlik, sosyal, ahlaki ve ailevi pek çok değerin kaybolmasına yol açar. Bu sebeple, toplumda huzur, güven ve istikrarı bozar.
- İşsizlik sosyal dışlanmaya neden olur.
- İşsiz kitlelerin artışı, toplumsal çözülmeleri ve sosyal gerginlikleri artırır. Yapılan bazı araştırmalar, işsizlik ile toplumun düzeni ve istikrarı açısından tehdit unsuru olarak kabul edilen hırsızlık, kapkaç, suç işleme eğilimi, boşanma, intihar, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır

İşsizlikle mücadelede izlenen aktif istihdam politikaları aşağıdaki gibidir:

• Mesleki Eğitim Programları
• Girişimciliğin Desteklenmesine Yönelik Programlar
• Ücret ve İstihdam Sübvansiyonları
• Doğrudan Kamu İstihdamı
• Kamunun Eşleştirme ve Danışmanlık Hizmetleri

Rezervasyon Ücreti, bireylerin işgücü piyasasında çalışmaya razı oldukları en düşük ücret düzeyidir.

İşsiz nüfus eğitim düzeyleri açısından incelendiğinde, okur-yazar olmayan, niteliksiz nüfus grubunda işsizlik oranının göreli olarak düşük olduğu görülmektedir. 2014 yılında okur-yazar olmayan nüfusta işsizlik oranı %6.3’tür. Niteliksiz ya da düşük nitelikli olarak sınıflanan lise altı eğitimliler arasındaki işsizlik oranı ise %9.4’tür. Buna karşılık, lise ve dengi meslek okulu ile üniversite eğitimi almış nüfus grubunda işsizlik oranlarının yüksek olması dikkat çekicidir. Aynı yıl itibarıyla genel lise mezunlarının işsizlik oranı %11.9; mesleki teknik lise mezunlarının işsizlik oranı %10.6 ve yükseköğretim mezunlarınınki ise %10.6 düzeyindedir.

Sosyal politikanın geniş anlamdaki tanımından hareketle, sosyal politikanın ilk hedefi, refah seviyesinin yükseltilmesi, sosyal sorunların en aza indirgenmesi ve nihayet sosyal
sorunları ortaya çıkaracak mekanizmaların ortadan kaldırılmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Kooperatifçilik hareketi de sendikalarda olduğu gibi ilk olarak İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Sanayinin gelişmesi ve bunun sonucunda oluşan toplum grupları arasındaki aşırı gelir farklılaşması, sendikalarla birlikte kooperatiflerin doğumuna zemin hazırlamıştır. Robert Owen’in işçilerin kötüleşen durumlarını düzeltmeleri amacı ile kooperatifçiliği önermesi ile kooperatifler görülmeye başlanmıştır.

İşveren, ücreti ödeyen taraf olduğu için ona göre ücret; bir maliyet unsuru veya masraf faktörü iken, işçi açısından ise ücret; emeğinin karşılığı olarak elde
ettiği satın alma gücüdür. Buna benzer bir şekilde; iktisatçılar, emeğin bir üretim faktörü olduğunu düşünerek, ücreti faktör geliri olarak tanımlamışlardır.

Hukukçular, emek sahibi ile işveren arasında hukuki sonuç doğuran hizmet akdi ilişkisini ve bu ilişkinin doğurduğu hak ve borç ilişkisi çerçevesinde düşünmüşler. Bunun sonucunda ücreti, işçiler açısından bir hak, işveren açısından ise bir borç olarak tanımlamışlardır.