SOSYAL POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 3

1871 yılında İstanbul’da kurulan Ameleperver Cemiyetinin ve bundan bir yıl sonra 1872 yılında tersane işçilerinin grevinin patlak vermesi Türkiye’de sendikacılık hareketinin doğuş döneminin başlangıçları olarak kabul edilir.

1958 yılında Koç Topluluğu’nun önderliğinde kurulan Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası’nın (MESS) ardından değişik sektörlerden gelen işverenler sendikal örgütlenmeyi yaygınlaştırmaya çalışmışlardır. 15 Ekim 1961 tarihinde çeşitli sektörlerden gelen işverenler MESS ile birlikte İstanbul İşveren Sendikaları Birliği’ni oluşturmuşlardır.

Kamu görevlilerine tanınan sendika hakkı 1971 yılında kaldırılmıştır.

Toplumsal ilişki ve yapıları kapitalist dünya sistemi içindeki evrensel dinamikler belirler seçeneğinde diğer tüm seçeneklerin aksine bir sosyal politika uygulama örneği bulunmamaktadır.

Bireysel yaklaşımın ve sınıflı toplum yapısının reddedildiği, zanaat ilişkilerinin üretim döngüsünü oluşturduğu “din” ve “kültür” kurumlarının şekillendirdiği Türk Toplumsal Yapısı farklı bir sosyo-ekonomik temele oturmaktadır. Bu temel geleneksel aile koruması ve kamu düzenlemeleri ile sosyal yaşama müdahale edilmesi, dezavantajlı grupların korunmasının sosyal ve dinî bir sorumluluğa dayanması gibi özelliklere sahiptir.

Türklerde devlet anlayışı kökleri çok derinlerde bulunan ve sağlam bir düşünce sistemini yansıtan bir dünya görüşüne dayanmaktadır. Türk devlet yapılanmasındaki en önemli olgu “adalet” kavramıdır.

Osmanlılarda vakıfların çok daha büyük gelişmeler gösterdiği, toplumun eğitim, sağlık, sosyal güvenlik gibi en temel ihtiyaçlarının ötesinde son derece ayrıntılara dönük alanlara bile yöneldiği anlaşılmaktadır. Bu durumu ifade etmek için Batılı tarihçiler 16. yüzyıl Osmanlı toplumu için “vakıf cenneti” tabirini kullanmışlardır.

Devlet çalışma hayatını özel sektöre bırakmamış aksine müdahalelerde bulunarak özel sektörün önem vermediği birçok Anadolu şehrinde sanayi işletmelerinin kurulması mümkün olmuştur.

II. Dünya Savaşı sonrası dönem, Türk ekonomisinin uluslararası ekonomik düzenlemelere duyarlılığının arttığı ve devletçilik uygulama- sının gevşetildiği bir dönem olarak değerlendirilebilir. Savaş sonrasının büyük gücü ABD, komünizme karşı kapitalist bir cephe kurma yolunda “Marshall Yardımı” olarak bilinen program ile ekonomiyi canlandırma ve devlet müdahalesini sınırlayıcı bir düzenin kurulmasında önemli katkılar sağlamıştır.

Türkiye’de modern sosyal politika kurumlarının ortaya çıkışının çok partili demokratik yaşama geçiş döneminde yapılandırıldığı görülmüştür. 1945 yılında “iş yaşamı ile ilgili hususları düzenleme, yürütme ve denetleme ile görevli” olmak  üzere 4763 sayılı yasa ile Çalışma Bakanlığı kurulmuştur. Ancak illerdeki yapılanmanın İktisat Bakanlığı’na bağlı olmasının ortaya çıkardığı ikili yapı ancak Ocak 1946’da çıkarılan 1945 sayılı yeni yasa ile giderilebilmiştir. Yeni yasa ile merkez örgütü ile taşra örgütü de kurulmaya başlanmıştır. İlk Çalışma Bakanı Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak olmuştur.

Tatil-i Eşgal Kanunu I.ve II. Meşrutiyetin sağladığı haklar çerçevesinde yaygınlık kazanan grev eylemlerini yasaklayan, mevcut sendikaları feshederek sendikaların kurulmasını yasaklayan 1909 tarihli düzenlemedir.

1952 yılında ilk işçi sendikası konfederasyonu olan Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) kurulmuştur.

İlk Türk Medeni Kanunu olma özelliğini gösteren 1876 tarihli Mecelle, iş ilişkilerini dönemin anlayışına uygun olarak “insan kirası” şeklinde ele almıştır. İşçi iş- veren ilişkilerine liberal ve bireyci görüşle yaklaşan, işçi ve işverenin tam bir özgürlük içinde iş ilişkilerini düzenlemelerini kabul eden Mecelle, çalışma ilişkilerinin düzenlenmesinde ilkel ve bireyci bir görüş getirmiştir.

II, III ve V seçeneklerindeki önermeler, sosyal politika bağlamında geleneksel bir koruyucu kurumda görmeyi beklediğimiz, dayanışma, destek, sorumlulukların paylaşılması gibi özellikleri doğrudan bünyelerinde taşırlarken I ve IV seçeneklerindeki önermeler salt kendi başlarına soru kökünde aranan özellikleri bünyelerinde taşımamaktadırlar. Doğru cevap D'dir.

İlk Türk Medeni Kanunu olma özelliğini gösteren Mecelle hukuk sistemimize 1876 yılında dahil olmuştur. Doğru cevap C'dir.

A, B, C ve D seçeneklerinde verilen önermeler Mecelle'nin iş ilişkilerine ilişkin düzenlemelerine dair doğru bilgileri ihtiva etmektedirler. E seçeneği ise yanlıştır. çünkü Mecelle ücretlerin ayni olarak ödenmesini yasaklamıştır. Doğru cevap E'dir.

Soru kökünde verilen bilgiler bize kesin olarak sadece ekonomide devletçi uygulamaların görüldüğü yorumunu yapma imkanını vermektedir. Doğru cevap C'dir.

1983 yılından itibaren uygulamaya konulan sosyal adalet ve sosyal güvenlik politikaları serbest piyasa sistemi içinde girişimciliğin ve bireysel tasarrufların teşvik edilmesi esaslarına dayanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Türkiye'nin ilk işçi sendikası konfederasyonu olan Türk-İş 1952 yılında kurulmuştur.

Soru kökünde verilen ifade ile igli seçeneklerde verilen yorumlardan B seçeneğindek yorum, yani Devletçi ekonomik yaklaşıma bir geri dönüş  ifadesi doğru ifadedir. çünkü soru kökünde 1930'larda uygulanan devletçi yaklaşımdan serbest piyasa yaklaşımına bir yönelim olduğu fakat bunun 1954 sonrasında tekrar devletçi politikalara geri dönülmesi biçiminde değiştiği anlaşılabilmektedir. Doğru cevap B'dir.