SOSYAL POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 19

Sanayi Devrimi'nin ortaya çıkışından itibaren yaşam koşulları olumsuz yönde ilerleyen işçi sınıfı, bozulan iktisadi ve sosyal dengeyi yeniden sağlamanın, yok­sulluk ve sefalete son vermenin yolunun kendi aralarında örgütlenmekten geçti­ğine inanmaya başlamıştır. 18. yüzyılın sonlarında başlayan örgütlenme düşünce­sinin 19. yüzyılın ilk çeyreğinde kurumsal yapılara dönüştüğü görülmüştür. Doğru cevap D'dir.

Sosyal liberalizm özellikle II. Dünya Savaşı ile 1970'li yıllarda yaşanan petrol krizlerine değin Avrupa'da sağlanan uzlaşının temelini oluşturmuştur. Kapitalist ekonomik sistem bir yandan serbest işleyişi ile zenginliklerin kaynağını oluştu­rurken diğer yandan yaşanan aksaklıklar devlet müdahaleleri ile bertaraf edilme­ye çalışılmıştır. Doğru cevap C'dir.

İngiltere'de 1802 yılında sanayide çalışan çocukların çalışma ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin basit bir uygulama ile başlayan müdahale anlayışı çok kısa bir sürede geniş bir müdahale ağına dönüşmüştür. Devlet sanayi toplumlarında ekonomik ve sosyal düzenlemelerin temel belirleyicisi haline gelmiştir. Doğru cevap D'dir.

Sir William Beveridge'in 1942 yılında bir İngiliz Sosyal Güvenlik Sistemi ku­rulması hakkında hazırladığı rapor, II. Dünya Savaşı sonrasında tüm ülkelerde­ki sosyal reformların da esin kaynağı olmuştur. Bu rapor modern refah devleti kuruluşunun temel ilkelerinin ilk defa dile getirilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Sosyal risk ve devletin rolü hakkında yeni bir anlayış getiren rapor, sosyal güvenliğin amacını, gelir güvenliğinin garanti edilerek insanı gerek­sinimden kurtarmak olarak tanımlar. Beveridge'nin sosyal güvenlik rejimi; nüfusun tamamını kapsayan, tek primle sosyal risklerin ulusal telafisini öngören, tek ödenekli, merkezi bir sistemdir. Beveridge, raporunda üç amaçlı bir sosyal dev­let politikası önermiştir. Bunlar aile ödenekleri ile ailelere yardım, ulusal sağlık merkezi kurularak kamu sağlığının iyileştirilmesi ve istihdamın düzenlenmesidir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal sigorta düzenlemelerinin kurumsal gelişimi incelendiğinde refah dev­leti uygulamalarının dört aşama geçirdiğini ifade etmek mümkündür. Sigorta uygulamalarının yaygınlaşmaya başlaması ikinci aşama olup iki dünya savaşı arasındaki dönemi kapsar. Doğru cevap B'dir.

1970'li yıllarda yaşanan krizlere mevcu politikalarla çözüm bulunamayınca yeni arayışlar gündeme gelmiştir. Yeni yapılanmanın temelini arz yanlı politikaların yönettiği neo­-liberal anlayış oluştururken sorumluluğun, sosyal harcamaları sı­nırsız bir şekilde artıran sosyal devlete yüklenmesi de çok uzun sürmemiştir. Doğru cevap C'dir.

Küreselleşme sürecinde yaşanan sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş, emek yoğun istihdamın yoğun olduğu sanayi sektörünün güç kaybetmesine, buna karşın hizmetler sektörünün genişlemesine neden olmuştur. Hizmetler sektöründeki genişlemenin teknoloji ağırlıklı olması, nitelikli istihdamın değerini artırmış, buna karşın niteliksiz işgücünde arz fazlalığı oluşmuştur. Doğru cevap E'dir.

Osmanlı Devleti’nde üretim yapısının ağırlıklı olarak tarıma dayanması, bu alanda başarılı bir sistemin kurulmasını gerekli kılmıştır. Tımar sistemi olarak ta- nımlanan Osmanlı toprak sistemi, köylülerin kiracı olarak işledikleri topraklarda elde ettikleri ürünün bir kısmını toprağın sahibi olan devlete vermeleri şeklinde işlemiştir. Doğru cevap B'dir.

Osmanlılarda vakıfların çok daha büyük gelişmeler gösterdiği, toplumun eğitim, sağlık, sosyal güvenlik gibi en temel ihtiyaçlarının ötesinde son derece ayrıntılara dönük alanlara bile yöneldiği anlaşılmaktadır. Bu durumu ifade etmek için Batılı tarihçiler 16. yüzyıl Osmanlı toplumu için “vakıf cenneti” tabirini kullanmışlardır. Doğru cevap E'dir.

Vakıf, bir hizmetin gerçekleştirilmesi amacı ile kişini sahip olduğu malın özel mülkiyetten çıkarılarak toplumsal mülkiyete aktarılmasına ve orada tutulmasına denir. Doğru cevap D'dir.

Ahi Teşkilatı, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da yaşayan Müslüman halkın sanat, ticaret ve ekonomi gibi mesleki alanlarda yetişmesini sağlayan, dinî, ticari ve mesleki örgütlenmedir. Ahi Teşkilatının başlıca amacı, karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma düşüncesinin oluşturulması ve yaygınlaştırılmasıdır. Yoksula, yabancıya ve misafire sofra kurup onu beslemek ahilik ideolojisinin temelini karakterize etmektedir. Bu çerçevede ahiliğin sosyal karakteri doğruluk ve dayanışma noktalarında toplanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Türkiye’de modern sosyal politika kurumlarının ortaya çıkışının çok partili demokratik yaşama geçiş döneminde yapılandırıldığı görülmüştür. 1945 yılında “iş yaşamı ile ilgili hususları düzenleme, yürütme ve denetleme ile görevli” olmak üzere 4763 sayılı yasa ile Çalışma Bakanlığı kurulmuştur. Ancak illerdeki yapılanmanın İktisat Bakanlığı’na bağlı olmasının ortaya çıkardığı ikili yapı ancak Ocak 1946’da çıkarılan 1945 sayılı yeni yasa ile giderilebilmiştir. Yeni yasa ile merkez örgütü ile taşra örgütü de kurulmaya başlanmıştır. İlk Çalışma Bakanı Ord.Prof.Dr. Sadi Irmak olmuştur. Çalışma Bakanlığının kuruluşunun ardından önemli sosyal politika yasaları birbirini izlemiştir. Doğru cevap C'dir.

1977-1978 yıllarında alınan istikrar önlemlerinin yetersiz kalması üzerine hükûmet, 24 Ocak 1980’den başlayarak yeni bir ekonomik politikayı uygulamaya başlamıştır. 1970’lerin ithal ikameci sanayileşme ve birikim modeli 1980’den itibaren yerini dışa açık büyüme ve yeni liberal piyasacı uygulamalara bırakmıştır. Bu modelin işleyebilmesi için Türkiye’nin yeni bir kapitalist birikim stratejisi izlemesi ve bunun için de iç üretim maliyetlerinin yani ücretlerin düşük tutulması ve para politikaları izlemesi gerekmiştir. İthalatta koruma oranları düşürülerek yerli üretim dış rekabete açılmış, yabancı sermayenin ülkeye girişi kolaylaştırılmış ve kamu kesiminin ekonomideki yerinin küçültülmesi amaçlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Türk sosyal politika tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilen 1961 Anayasası, sosyal hukuk devleti ve sosyal adalet anlayışının gelişmesinde önemli katkılar sağlamıştır. Bu anlayışın bir sonucu olarak çalışma hakkı, grev ve toplu sözleşme hakkı, sendika hak ve özgürlükleri anayasal güvence altına alınmıştır. Bu sosyal ve siyasal özgürlük ortamı içerisinde işçilerin hızla örgütlenmeleri ve yeni yasal haklardan yararlanmak amacıyla yaptıkları etkinlikler, işverenleri de yeni sistem uymaya zorlamış ve endüstri ilişkileri bir ölçü de olsa, toplu ilişkiler biçimine dönüşmeye başlamıştır. 1961 Anayasası sosyal politikada yeni bir döne- min olduğu kadar, işçi işveren ilişkilerinin de yeni bir dinamizme kavuşmasının başlangıcı olmuştur. Doğru cevap D'dir.

1871 yılında İstanbul’da kurulan Ameleperver Cemiyetinin ve bundan bir yıl sonra 1872 yılında tersane işçilerinin grevinin patlak vermesi Türkiye’de sendikacılık hareketinin doğuş döneminin başlangıçları olarak kabul edilir. Sendikacılık hareketinin ortaya çıkışı ile birlikte Batı’dan gelen etkilerle işçi sınıfına siyasal bilinç verilmeye çalışılmıştır. Doğru cevap A'dır.

II. Dünya Savaşı’ndan sonra değişen koşullara bağlı olarak 1946 yılında Cemiyetler Kanunu’nda değişiklik yapılarak sınıf temelli cemiyet kurma yasağının kaldırılması yeni sendikaların kurulmasını sağlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Geniş Anlamda Sosyal Politika

Dar anlamda sosyal politika;

Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan çalışma ilişkilerini merkeze alır.

Çalışma hayatındaki sorunları iki sınıf (emek -sermaye) bağlamında değerlendirir.

Sadece çalışma ilişkilerinden doğan sorunları, temeline işçi statüsü altında çalışanları oturtarak konu alır.

İktisadi sistemi kapitalist sistem olarak kabul eder ve bunun sürdürülmesi için düzenlemelerin üretilmesini hedefler.

Siyasal düzenle ilişkisi genel oy hakkı ile sınırlıdır.

Diğer seçenekler geniş anlamda sosyal politika ile ilgili bilgileri ifade etmektedir.

Geniş anlamda sosyal politika ;

Sanayi Devrimi’nden çok eski tarihlerdeki sosyal sorunlardan, sanayi sonrası toplumun sosyal sorunlarına kadar geniş bir çerçeveye sahiptir.

Sosyal sorunlara ve çalışma yaşamındaki ilişkilere sınıf perspektifinden daha geniş bir perspektif ile yaklaşır.

Sosyal hayatın bütün yönlerini inceleyerek sosyal sorunların tümünü konu alır. Çalışma ilişkilerindeki kapsamı işçiler değil, tüm bağımlı çalışanlardır.

İktisadi sistemi merkeze alarak incelemelerini yapmaz. Ekonomi politikalarının sadece liberal politikalardan ibaret olduğunu varsaymaz.

Siyasal düzenin önemli bir parçası haline gelecek aktörlerin oluşturulmasına katkıda bulunur.

Diğer seçenekler ise dar anlamda sosyal politika kavramı içine girmektedir.

Sosyal politikanın ortaya çıkışını hazırlayan koşullar temelde iki tarihsel gerçeğe dayanmakla beraber tarihin akışı içinde birçok olayla ilişkilendirilebilir. Sosyal politikanın ortaya çıkışına yol açan ilk olay Fransız İhtilali ve ihtilal sonrası ortaya çıkan düşünce ortamıyken diğeri Sanayi Devrimi’dir.