SOSYAL MEDYAYA GİRİŞ

Manevi tazminat davası, bir kişinin kişilik haklarına yapılan saldırı sonucu hissettiği acı, elem ve ıstırabın giderilmesi için açılan davadır.

Bir kişi hakkında hakaret oluşturacak söylemlerde bulunulması, kişinin saygınlığını tehlikeye düşürecek gerçek dışı iddialarda bulunulması, kişinin şeref ve haysiyetini ihlal eder.

Türk Medeni Kanunu’nun 23. maddesinin I. fıkrasında yer alan “Kimse hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez.” hükmü ile açıkça hak ve fiil ehliyetinden vazgeçilemeyeceği düzenlenmiştir.

Kişilik hakkının korunmasına ilişkin hükümlerde, kişilik hakkının konusunu oluşturan unsurlar belirtilmemiştir. Kişilik hakkını oluşturan değerlerin tek tek sayılması zaten mümkün değildir. Korunması gereken ve kişiyi kişi yapan bütün değerler kişilik hakkının konusunu oluşturur. Kişilik hakkının konusunu oluşturan değerlerden bazıları; hayat, sağlık, vücut tamlığı, ehliyetler, şeref ve haysiyet, ad,resim ve ses, kişinin sırları, özel hayattır.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 86. maddesine göre; eser mahiyetinde olmasalar bile, resim ve portreler tasvir edilenin, tasvir edilen ölmüşse vasiyeti yerine getirme görevlisinin, vasiyeti yerine getirme görevlisinin atanmaması hâlinde, sırasıyla sağ kalan eş ile çocuklar ve saklı paylı mirasçılar veya anne baba ve kardeşlerin onayı olmadan tasvir edilenin ölümünden itibaren 10 yıl geçmedikçe, teşhir veya diğer suretlerle umuma arz edilemez.

Kişilerin sosyal medyada paylaştığı, özel hayatlarına ilişkin örneğin; eğlence mekânı plaj, ev parti gibi ortamlarda çekilmiş fotoğraf video ve diğer görsel ve işitsel verilerin, kişinin rızası dışında veya verdiği iznin sınırları aşılarak ele geçirilmesi, kullanılması, yayınlanması veya paylaşılması, kişilik hakkı ihlalidir.

Başkalarına ait fotoğraf, video, film veya ses gibi görsel ve işitsel verilerin kişinin rızası olmadan veya verilen iznin sınırları aşılarak sosyal medyada paylaşılması da kişilik haklarının ihlalidir. Kişinin sosyal medyada sadece arkadaşları tarafından görülebilecek şekilde paylaştığı bir fotoğrafın ele geçirilerek, herkesin görebileceği şekilde paylaşılması, kişinin verdiği rızasını sınırlarının aşılması suretiyle özel hayatının gizliliğinin ihlaline örnek olarak verilebilir.

Halka açık alanda yapılan bir konuşmanın videosunun paylaşılması kişilik ihlali kapsamında değildir.

Kişilik haklarına saldırılan kişinin rızası, üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği bir yetkinin kullanılması, kişilik haklarına yapılan saldırılarda hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.

Önleme davası: Kişilik haklarına henüz saldırının başlamadığı, ancak ciddi bir saldırı tehlikesi olduğu hâllerde, saldırının önlenmesi için açılan davadır.

Haksız fiilden kaynaklı tazminat davası Türk Borçlar Kanunu'nda yer alan korunma yollarından biridir.

Durdurma davası, bir kişinin kişilik haklarına yönelik saldırının başlamış ve devam ediyor olması hâlinde, bu saldırının sona erdirilmesi için açılan davadır.

Kişilik hakları bir gerçek kişinin sadece insan olmasından dolayı sahip olduğu haklardır. Kişilik hakları bir kişinin, kendi kişiliği üzerinde sahip olduğu yaşama hakkı, vücut bütünlüğü, resim ve ad, şeref ve haysiyet, özgürlükler, sırlar ve özel hayat gibi manevi değerlerdir. Kişiler, hukuken kişi sıfatını kazandıkları andan itibaren kişilik haklarını kendiliğinden kazanırlar. Bu kişilik haklarına herkes tarafından saygı duyulmalıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Kişilik hakları, kişinin ayrılmaz bir parçasıdır. Şahsa sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Bu sebeple bu haklardan vazgeçilmesi ve bu hakların devredilmesi mümkün değildir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kişinin hak ehliyeti ve fiil ehliyeti olmak üzere iki ehliyeti vardır. Hak ehliyeti haklara ve borçlara sahip olabilme ehliyetidir. Hak ehliyetine sahip olmak için kişi olmak yeterlidir. Gerçek kişilerde hak ehliyetinin kazanılması için sağ ve tam doğmak yeterlidir. Hak ehliyetinden tamamen vazgeçmek, hak ehliyetini genel ahlaka aykırı olarak sınırlandırmak mümkün değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Şeref ve haysiyetin ihlal edilip edilmediğinin tespiti yapılırken ortalama bir insanın değerlendirilmesi esas alınmalıdır. Şeref ve haysiyete saldırı, mutlaka o kişinin ismi ile yapılmış olması şart değildir. Kişinin ismi belirtilmese dahi, üçüncü kişiler tarafından tanınacak işaretler veya söylemler kullanılmış olması da şeref ve haysiyetin ihlalini oluşturur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kişinin gizli kalmasını istediği, sadece kendisi tarafından bilinen sırları kişilik haklarının kapsamındadır. Bir kişinin rızası olmadan bu gizlilik alanına ait bilgilerin öğrenilerek yayılması kişilik haklarının ihlalidir. Kişi başkasına söylememek şartıyla bu bilgileri çok yakın hissettiği kişiler ile paylaşabilir. Bu şekilde sırları paylaştığı kişiler izin almaksızın veya yetkisi olmaksızın bilgileri başkalarına söylerse veya kamuya açıklarsa o kişinin kişilik haklarını ihlal etmiş olur. Avukat veya hekim gibi meslek sahipleri, mesleğinin gereği olarak, gizlilik alanına ilişkin sırları öğrenebilirler. Bu tür meslek sahibi olan kişilerin, bu bilgileri açıklamaları halinde hukuki ve cezai sorumlulukları vardır.  Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kişilik hakkının sosyal medya aracılığı ihlalleri, diğer medya araçları ile kıyaslandığında daha yaygındır. Kitap, gazete, dergi, televizyon veya radyo gibi medya araçları ile kişilik haklarının ihlali yalnız belirli kişiler tarafından gerçekleştirebilir. Ancak sosyal medyanın herkese açık olması, ulaşılabilmenin kolay olması, masrafsız olması ve ulaşabilmenin özel bir teknik bilgi gerektirmemesi sebebiyle, sosyal medya aracılığı ile kişilik hakkı ihlali gerçekleştirebilecek kişi sayısı çok fazladır. Tek taraflı olmaksa geleneksel medyanın bir özelliğidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sosyal medya yoluyla kişilik haklarının ihlalinin en çok karşılaşılan şekli; içerikte yer alan paylaşımın hakaret, tehdit veya iftira niteliğinde olması dolayısıyla, kişilerin şeref ve haysiyetine zarar verme şeklinde gerçekleşmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kişilik hakları ihlal edilen kişinin, gerçekleştirilen saldırıda üstün nitelikte özel bir yararı varsa, yapılan saldırı hukuka uygundur. Örneğin kaybolan bir kişinin bulunabilmesi için sosyal medya aracılığı ile resminin ve bazı kişisel bilgilerinin paylaşılması kişilik haklarının ihlali teşkil etmez. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Durdurma davası, bir kişinin kişilik haklarına yönelik saldırının başlamış ve devam ediyor olması hâlinde, bu saldırının sona erdirilmesi için açılan davadır. Bu durumda saldırı başlamış olduğundan önleme davası açılmaz. Durdurma davası saldırı devam ettiği sürece açılabilir. Durdurma davasının açılabilmesi için, saldırıda bulunan kişinin kusurlu olması gerekmez. Sosyal medya aracılığı ile bir kişiye ait video veya yazının paylaşılmış olması ve bunun yayınlamaya devam etmesi hâlinde, kişi durdurma davası açarak ilgili paylaşımın kaldırılmasını sağlayabilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kişilik haklarına yapılan saldırı daha çok bu değerlere zarar vermektedir. Bu sebeple kişilik haklarına yapılan saldırılarda asıl olan manevi tazminattır. Ancak bu saldırılar dolayısıyla maddi zararlar varsa maddi tazminat davası da açılabilmektedir. Manevi tazminat talep edilebilmesi için de saldırıda bulunanın kusurlu olması gerekmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.