Ünite 5: Sosyal Medya, e-Ticaret ve Sınır Ötesi e-Ticaret İlişkisi

Giriş

Son yıllarda hangi ürünü, kime, nasıl satabileceği konusunda dersine iyi çalışan, tüketicileri tanımak için büyük verinin gücünden yararlanma konusunu ıskalamayan ve sorunsuz bir alışveriş deneyimi yaşatabilmek için yeni akımlara ve teknolojilere hızlı bir biçimde adapte olabilen şirketler dijital dünyanın kazananları arasına girmeyi başarıyorlar. Tüketicilerin, şirketlerin ne dediğinden çok kullanıcıların ne dediğiyle ilgilendiği bir dünyada geleneksel pazarlama araçlarının yerini dijital pazarlama araçları almaya başladı. Hatta bir dönem çok popüler olan dijital pazarlama araçlarının bazıları bile artık eskimeye başladı. Aslında bunun en temel nedenlerinden biri dijital pazarlama dediğimiz çok katmanlı yapının giderek kişiye özgü hâle gelmesidir.

Ticaretin ve Uluslararası Ticaretin Gelişimi

Uluslararası ticaret toplumda tarih öncesi zamanlardan beri var olan ekonomik bir aktivitedir. İnsanların hayatta kalmak için gerekli araçlara ulaşabilmeleri bağlamında uluslararası ticaretin önemli katkıları olmuştur.

Takas sisteminde tüccarlar, diğer bölgelerdeki tüccarlarla belirli bir ürün grubunu takas ederlerdi. Malın değeri, eski dünyadaki her tüccarın odak noktasıydı. Bir tüccar yüksek değerli mallara erişim sağladığı sürece varlıklı sayılabilirdi. Bir milletin servetinin ve refahının, ancak altın gibi emtiaların ticareti yoluyla sağlanabileceği inancı dünyada hakim olmaya başlamıştı. Mümkün olduğu kadar fazla altın elde etmek için tüm yolları denemeye başladılar.

Adil olmayan bu durum şaşırtıcı bir şekilde 1849 yılına kadar 200 yıldan fazla bir süre hüküm sürdü. Buna benzer yasalar dünya çapında uluslararası ticareti ciddi şekilde sınırlandırıyor ve zorlaştırıyordu. Bu yasaların yerine daha adil ve derinliği olan yasaların devreye sokulmasının zamanı geliyordu. Bu arayışlar sürerken ünlü İngiliz ekonomist ve filozof Adam Smith 1776 yılının sonbaharında Ulusların Zenginliği (The Wealth of Nations) adlı kitabını yayımladı. Bu kitap, uluslararası ticarette kısıtlamaların kaldırılmasının önemini vurguluyor ve böylece her işletmenin başarılı olabileceği fikri üzerinde duruyordu.

Endüstri 3.0 ve 4.0 Döneminde Uluslararası Ticaret

Bilgisayarın ve robotların üretim sürecine dahil olduğu Endüstri 3.0 ile yapay zekâ ve nesnelerin internetinin üretim sürecine dahil olduğu Endüstri 4.0 dönemlerinde ihracat oranı ve emtia alışverişinde artış yaşandı ve teknolojik entegrasyon için bir temel oluştu. Bugün toplam ihracat hacmi 1913’tekinden 40 kat daha fazladır.

Dijitalleşme ve Dijital Dönüşüm

Dijitalleşme, resim, video ve metinler gibi analog verilerin dijital formata dönüştürülmesidir. Dijital dönüşüm ise, bir organizasyonda veya organizasyonun çalışma ortamında dijital teknolojilerin benimsenmesi ile ortaya çıkan çalışma şekillerindeki, çalışma rollerdeki ve iş modellerindeki değişikliklerdir. Dijital dönüşümün düzeyleri şunlardır:

Süreç Düzeyi
Organizasyon Düzeyi
İş Alanı Düzeyi
Toplum Düzeyi

Elektronik Ticaret ve Sınır Ötesi e-Ticaret

Kısaca e-Ticaret olarak adlandırdığımız elektronik ticaret, ticarete konu olabilecek her türlü ürün ve hizmetin çevrim içi kanallar üzerinden alınıp satılmasıdır. Ticaret terim çoğunlukla iş ortakları arasında yapılan alım satım işlemleri olarak tarif edilir ancak aynı tarifi e-Ticarete uyarlamaya çalışırsak oldukça dar bir çerçeve içinde kalırız. Hem ticari hem de ticari olmayan faaliyetleri de içine alan e-İş kavramı bize daha geniş bir tanım yapma şansı sağlar. Sınır ötesi e-Ticaret ise elektronik işleminin ekonomik ve ticari sonuçlarının ülkelerin siyasi sınırlarının ötesine yansımasıdır.

Elektronik Ticaret Şekilleri

Elektronik ticaret, ürün ve hizmeti sunan ve alan tarafların kim olduklarına ve iş modelinin nasıl özellikler gösterdiğine göre farklı şekillerde sınıflandırılır.

İşletmeden İşletmeye (Business to Business)
İşletmelerin kendi aralarındaki ticari operasyonlarını yönettikleri platformlardır.

İşletmeden Tüketiciye (Business to Consumer)
Yerel ve global ölçekte en yaygın e-Ticaret modeli B2C’dir. B2C’de işletmeler ürün ve hizmetlerini nihai tüketiciye sunarlar. Genellikle fatura kesen yani ürünü satan sitenin kendisidir. Şirketler B2C sayesinde geniş müşteri kitlelerine ulaşma şansı yakalarlar.

DropShipping (Stoksuz Satış)
Değişik platformlarda hâlihazırda satışta olan ürün ya da hizmetlerin satışına aracılık ederek gelir elde etme yöntemi olarak tanımlanabilecek DropShipping’de ürünün sahibi ile aracının platformu arasında tesis edilen elektronik veri paylaşımı sayesinde stok ve fiyat gibi anlık farklılıkların senkronize çalışması sağlanır. Bu sayede DropShipping yapan site ya da platform stok tutmadan kendi kârını ekleyerek satışı gerçekleştirir.

Tüketiciden Firmaya (Consumer to Business)
C2B iş modelleri farklı mekaniklerde ortaya çıkabilir: Bazı durumlarda müşteriler satın almak istediği bir ürün veya hizmet için ödemeye hazır olduğu fiyatı belirtir. Yanı tersine bir açık arttırma söz konusudur. Diğer bir C2B modelinde, tüketici bir şirkete ya da markaya ait ürünleri kendi sayfasında ya da kişisel blogunda pazarlamak için söz konusu işletmeden ücret alır.

Tüketiciden Tüketiciye (Consumer to Consumer)
Özellikle ikinci el ürünlerin satışını yapan e-Ticaret sitelerine verilen isimdir. Bu tarz ilan siteleri tüketicilerin birbirleri ile hem ürün hem de hizmet alışverişi yapmasını sağlar.

Firmadan Çalışana (Business to Employee)
İş odağının çalışan olduğu bir yaklaşımdır. B2E, geniş anlamda, işletmelerin agresif işe alım yöntemleri, sosyal haklar, eğitim olanakları, esnek çalışma saatleri, primler ve çalışanların gelişimine önem verilmesi gibi stratejiler izleyerek rekabetçi iş gücü piyasasında kalifiye personeli çekmek ve elde tutmak için yaptıkları her şeyi kapsar.

Devletten Devlete (Government to Government)
e-Devlet dört aşamadan oluşuyor: Bilgi aşaması, etkileşim aşaması, işlem aşaması ve entegrasyon aşaması.

Devletten Tüketiciye (Government to Consumer/Citizen) / C2G - Tüketiciden Devlete (Consumer/ Citizen to Government)
Kamusal hizmetlerin işletmeler yanında vatandaşlara ve tüketicilere de açık olması B2C modelini oluşturur. GİB İnternet Vergi Dairesi, e-SKG gibi hem kurumsal hem de bireysel hizmet sunan uygulamaların yanında e-Nabız, MHRS gibi başarılı G2C örnekler ülkemizde kullanılıyor.

Makineden Makineye (Machine to Machine)
M2M modelini makineler arası ticaret olarak adlandırabiliriz. M2M ağ cihazlarının insan eliyle yardım almadan bilgi alışverişinde ve eylemde bulunmasını sağlayan herhangi bir teknolojiyi tanımlamak için kullanılabilecek geniş bir kavramdır. M2M iletişim genellikle uzaktan izleme için kullanılır.

Elektronik Ticaretin Uygulama Alanları

Genel anlamda elektronik ticaret dediğimizde herhangi bir ekonomik faaliyetin elektronik bağlantılar yoluyla gerçekleşmesini anlıyoruz. Elektronik ticaretin başlıca uygulama alanları şunlardır:

Dijital pazarlama
İş arama
Online bankacılık
e-Devlet
e-Satın alma
B2B işlemleri
İşbirlikçi ticaret
Sosyal ticaret
e-Öğrenme
Mobil ticaret
Açık arttırma
Seyahat
Online yayıncılık
Müşteri hizmetleri
İşbirliği 2.0

Sosyal Platformlar ve Sosyal Ticaret

Sosyal platformlar ilk ortaya çıktıkları zaman belli bir sosyal ihtiyacı gidermek iddiasıyla yola çıktılar. Zaman içinde bu iddiaları ve işlevleri bu platformların kullanıcılar tarafından bir kategoride değerlendirilmesine neden oldu.

Bugün Facebook dediğimizde sosyal ağ platformundan öte hem sesli ve görüntülü iletişim platformu, reklam platformu, video platformu, alışveriş platformu ve 2020 senesinde devreye almayı planladığı kripto para birimi Libra ile bir finansal servis sağlayıcısından bahsediyoruz.

Sosyal Ticaret Kavramı

Sosyal ticaret, elektronik ticaretin sosyal platformlar üzerinden gerçekleşmesi olarak tanımlanabilir. Sosyal ticaret e-Ticaretin bir alt kümesi olarak da kabul edilebilir.

Sosyal Ticaretin Başlıca Faydaları

Sosyal ticaret birçok önemli avantaj sağlayabilir. İlk olarak, sosyal ticaret yeni çevrim içi ziyaretçiler çekilmesi için geniş fırsatlar sunar. Bir sosyal ticaret stratejisi uygulamanın ikinci faydası bağlılığı arttırmaktır. Sosyal ticaretin üçüncü ve son faydası ise, yeni ve sadık ziyaretçiler arasında dönüşümü sağlamasıdır.

Sosyal Medya Platformlarıyla Sınır Ötesi e-Ticaret

Sosyal medya platformları üzerinden yapılan sınır ötesi e-Ticaret aslında ürününüzü almaya hazır milyonlarca kişiye ulaşmanın yollarından sadece biridir ve temel olarak siteniz ya da uygulamanız üzerinden yaptığınız e-Ticaretten çok da farklı değildir.

Sınır Ötesi e-Ticaretin Hacmi ve Gelişimi

Toplam 31 ülkede 35.000 tüketiciyi kapsayan bir araştırmaya (PayPal, 2018) göre çevrim içi olarak harcanan alışveriş tutarı bakımından en büyük pazarlar tahmin edilebileceği gibi Amerika Birleşik Devletleri ve Çin olarak karşımıza çıkıyor. Bunları Japonya ve Hindistan izliyor ve bu iki ülke ABD ve Çin’den daha hızla büyüyor.

Tüketiciler sınır ötesi e-Ticaret ile daha çok hangi ürünleri alıyor diye baktığımızda, sınır ötesi e-Ticaret yapan tüketicilerin %68’i kıyafet, ayakkabı ve aksesuar alışverişi yaptığını belirtiyor bunu elektronik, oyuncak ve hobi ürünleri, mücevher ve saat izliyor.

Bölgesel ölçekte baktığımızda Çin’deki tüketim yavaşlamasına rağmen Asya-Pasifik bölgesinin 2019’da küresel e-Ticaret büyümesini sürükleyen bölge olması bekleniyor.

Türkiye’de Sınır Ötesi Sosyal Ticaret

Sosyal platformlarda öne çıkarılan ürünler genellikle bireysel kullanıma yönelik ve kargo ile gönderilmeye uygun perakende ürün ve hizmetlerden oluşur. Nerede yüksek getiri varsa orada yüksek risk vardır prensibi ihracat yapma ile iç pazarda ürün satma arasındaki risk ve getiri ilişkisinin en belirgin ifadesidir.

Sınır Ötesi Sosyal Ticarete Başlamadan Önce İzlenmesi Gereken Yol Haritası

Elinizde satmayı planladığınız bir ürün olduğu varsayımı ile öncelikle satış yapmak istediğiniz ülkeleri belirleyin.
Bu ülkelerin rekabet koşullarına ve gelir düzeyine göre ülkelere göre değişkenlik gösteren doğru bir fiyat belirleyin.
Ödeme çok kritik bir adımdır.
Türkiye’de tabi olduğunuz ve satış yapacağınız ülkede tabi olacağınız KDV, gümrük limitleri, tüketici koruma yasaları, kişisel verilerin korunması, paketleme ve etiketleme standartları ve ödeme gibi konulardaki düzenlemeleri öğrenin.
Lojistik altyapınızı kurun.
Sorunsuz ve kararlı bir teknolojik alt yapı kurun ya da Ticimax, GoB2C, T-Soft, Ideasoft gibi entegre altyapı sağlayıcılarından destek alın.
Ajanslara ödeyeceğiniz ücretlerden kaçmayın.
Ürünü iyi anlatın.
Kaliteli içerik reklamdan daha etkilidir.
Müşteri ilişkilerini iyi yönetiniz.
Sosyal platformlar sadece tüketiciye ulaşmak için kullandığınız kanallardan biridir.
Online pazaryerlerinin ciddi bir müşteri kitlesi vardır.
Patent ve tescil konusunda uzman bir şirketten yardım alın.
Teşviklerden yararlanınız.