Sosyal Medyada Kamu Diplomasisi ve Halkla İlişkiler

“Yumuşak güç” terimini ilk kez ortaya atan Harvard Üniversitesi akademisyeni Josph Nye artık bu kavram için “Akıllı güç” terimini kullanmaktadır.

Uluslararası ilişkileri yürütürken devletlerin veya hükûmetlerin herhangi bir baskı aracına başvurmadan medya ve kültürel ürünler vasıtasıyla kendi değerlerini sınır ötesindeki hedef kitlelere ve uluslararası kamuoyuna bilgi eksenli sunması, onların gündemlerini oluşturması, yönetmesi ve buna yönelik stratejik adımlar atması sürecin yönetilmesinde önemli hâle gelmiştir. Bu anlamda yumuşak güç ülkenin kültürü, politik değerleri ve dış politikasının bir bileşimi olarak değerlendirilmektedir.

İletişim teknolojilerinin kamu diplomasisi ve halkla ilişkiler alanında aktif değişim ve dönüşümün temelini oluşturduğu gerçeği, alternatif arayışları da beraberinde getirmektedir. Bu arayışların bir sonucu, internetten faydalanarak internet ortamında kamu diplomasisi ve halkla ilişkiler faaliyetlerinin yapılmasını gündeme getirmektedir. Bu bağlamda halkla ilişkilerde ve kamu diplomasisinde yeni mecra arayışlarında alternatif bir alan olarak Kamu Diplomasisi 2.0 ve PR 2.0 kavramlarını karşımıza çıkarmaktadır. Geleneksel halkla ilişkiler ve kamu diplomasisi uygulamalarından farklı olarak hız, düşük maliyet, özgürlük, hareketlilik, amaç odaklılık, proaktiflik, sınırsızlık, paylaşım, tasarım, yaratıcılık, interaktiflik ve hayal gücü gibi unsurları temellendiren Kamu Diplomasisi ve PR 2.0’ın web 2.0 teknolojisinin kamu diplomasisi ve halkla ilişkiler alanında kullanımını tanımlayan bu kavram olarak anılmaktadır.

 Günümüzde devletlerin dış politikalarındaki klasik diplomasi yöntemlerinin yanında onlar kadar etkili olan bir diğer unsur da “yumuşak güç (softpower)” veya “ince güç” olarak da tanımlanan kamu diplomasisi kavramıdır. Ülkelerin diplomatik misyonlarının geliştirdiği ilişkiler, heyetler arası müzakereler, resmî açıklama ve diplomatik bildiriler gibi klasik diplomasi yöntemleri işlevselliğini korumakla beraber çoğunlukla buna eş zamanlı olarak, bazen de daha fazla öne çıkan bir şekilde kamu diplomasisi faaliyetleri, uluslararası ilişkilerde etkin bir unsur olarak kullanılmaktadır. Hükûmetlerin ya da devletlerin başka ülkeleri ve kamu oylarını kendi çıkarları doğrultusunda etkileme ve onların gündemlerini yönetme çabaları olarak Kamu Diplomasisi, stratejik bir iletişim süreci şeklinde değerlendirilmektedir.

Kamu diplomasisi, geleneksel diplomasiden farklı olarak, doğrudan uluslararası toplumun hedeflendiği, temelde yumuşak gücün iletişim faaliyetleriyle yürütüldüğü ikna ve tanıtım çalışmalarını içeren diplomasi anlayışı olarak nitelendirilmektedir. Kamu diplomasisi, devletlerin başka devletlerle diplomatik ilişkilerinin yanında, yabancı halklarla da iletişime geçme ve onları etkileme politikaları olarak tanımlanabilir. 

Yumuşak Güç, bir ülkenin dünya siyasetinde istediği sonuçlara ulaşmada, herkesin beğendiği ve takdir ettiği, örnek alınan bir ülke modeli yaratmada ülkelerin kendisini izlemesi felsefesinden hareketle istediği sonuçları elde etmede iletişimi stratejik olarak yönetme sürecidir.

Uluslararası ilişkilerde sadece askerî güç tehdidini veya ekonomik yaptırımları kullanmak yerine, köklü ilişkiler kurma ve geliştirme adına, hedeflediği kitleleri güç eksenli zorlamak yerine, cazibe alanlarıyla onları cezbetmek, çekim alanları yaratarak onları etkilemek ve gönüllerini kazanma sürecidir. Günümüzde iletişim teknolojisindeki gelişmeler bilgiyi etkin güç alanı olarak konumlandırmak suretiyle, ulusal çıkarlara uygun bir şekilde doğru bilgiyi yaymak suretiyle, hedef kamuoyunun destek, anlayış, güven, işbirliği, empati desteğini yönetme ve yönlendirme de, teknolojinin gelişmesine bağlı olarak iletişim yaygınlaşması ile kamu diplomasisi faaliyetlerini de artırmakta ve çeşitlendirmektedir. 

Stratejik bilgilendirme ve sunma alanı olarak kamu diplomasisi, devletlerin istedikleri ülke imajını ve itibarını oluşturmada, başka ülkelerde kamuoyu oluşturmak, onların desteğini, ilgisini ve güvenini oluşturmada doğru bilgiyi yayma çabaları olarak sürecin yönetilmesinde önemli misyonlar üstlenmektedir.

.İnsanların zaman geçtikçe beğendiği ülkelerin profillerinde son yıllarda kritik hâle gelen en belirgin üç nokta aşağıdaki şekilde ortaya çıkmaktadır:
1. Ülkenin çevreye verdiği değerin ne derece algılandığı. Bu kıstas, hızla uluslararası toplumuna kabul edilmede önemli bir faktör olmaktadır.
2. Ülkenin teknoloji alanındaki başarıları ve üretkenliği ki modernlik kıstasının belirlenmesinde doğrudan bir ölçüm noktasıdır. Ve insanlar genelde modern ülkelere hayranlık duyarlar.
3. Ülkenin, ekonomik ve kültürel anlamda bir kendini geliştirme yeri olarak görülmesi, yani bir “kişisel ilerleme” yeri olması olarak değerlendirilmektedir.

Günümüzde olumlu bir ulusal itibar oluşumunda; tutarlılık, çevrecilik, açıklık, demokrasi, yardımseverlik gibi özellikler daha etkili olmaya başlamaktadır. Örneğin Eurovision, olimpiyatlar, dünya güzellik yarışması gibi yarışmalarla tabii ki katılan ve başarılı olan yerler için iyi bir markalaşma fırsatı doğurmaktadır.

Bir ülkenin farklı ülkelerdeki hedef kitlelerin zihninde kendisine ilişkin olumlu imaj ve itibar yaratmaya yönelik olarak kültürel araçları, eğitimle ilgili araçları, ekonomik araçları, teknolojik araçları, askerî araçları, dinî ve sosyal araçları kullanması kamu diplomasisi kategorilerini şekillendirmektedir. 

Kamu diplomasisinin etkin kullanımında dikkate alınması gereken önemli bir unsur proaktif ve reaktif kamu diplomasisi ayrımının yapılmasıdır (Sancar, 2012, s.147). Kısa dönem içerisinde gerçekleştirilen ve özellikle kriz döneminde anlık iletişim, reaktif kamu diplomasisi olarak değerlendirilirken, uzun dönemli ilişki inşa
edilmesine yönelik aktivitelerde ve kriz çıkmadan ileride sorun ve konu olabilecek unsurlara yönelik olarak gerçekleştirilen stratejik iletişim, proaktif kamu diplomasisi olarak anılmaktadır

Etkili, amaç odaklı ve istenen stratejik etkiyi yaratacak bir kamu diplomasisi faaliyeti için yumuşak güç unsurları ve tekniklerinin bir koordinasyon dâhilinde düzenlenmesi, stratejik hedeflerin tespit edilmesi ve bu hedefler doğrultusunda çalışmalar yapılması önemlidir. Bu çalışmaların başarılı olması ve hedeflenen stratejik etki için kullanılacak teknikleri; dinleme, müdafaa, kamuoyu araştırmaları, kültürel diplomasi, ekonomik diplomasisi, sosyal diplomasisi, eğitim diplomasisi, mübadele diplomasisi, milletlerarası yayıncılık ve psikolojik mücadele olarak sıralanabilir.

Yumuşak güç sabit değildir, zamana ve mekâna göre değişiklik gösterir. Bu bağlamda iletişimin yönü, amacı ve şeffaflığı, kullanılan yumuşak gücün sert güç ile olan etkileşimi gibi farklı uygulamalar görülmektedir. Szondi, bu uygulamalara “kamu diplomasisinin boyutları” diyerek genel bir değerlendirmeye dikkat çekmektedir. Ona göre, kamu diplomasisinin; durum, iletişimin amacı, güç ve zaman olmak üzere dört farklı boyutu vardır.

Joseph Nye göre kamu diplomasisinin şu üç boyutu vardır: Birinci boyutu, yerel ve dış politikaların aktarılmasını içeren “günlük iletişimler”dir. Farklı oranlarda, devlet tarafından doğrudan bilgilendirilmeyi ve uzun vadeli kültürel ilişkileri içerir. İkinci boyutu, siyasî bir kampanyada veya bir reklam kampanyasında olduğu gibi, bir dizi basit temanın geliştirildiği “stratejik iletişimler” dir. İkinci boyut, siyasî bir kampanyada yapıldığı gibi, bir temanın üzerine kurulan ve o tema aracılığıyla oluşturulan stratejik iletişimlerdir. Bir yıl içindeki sembolik olaylar ve iletişimler planlanır. Bu planlama doğrultusunda da stratejik iletişim gerçekleştirilir. Bazen planlamak, gerçekleştirmekten daha kolaydır. Üçüncü boyutu ise, “değişim programları, staj, seminerler, konferanslar, kültürel faaliyetler ve medya kanallarına ulaşım yoluyla yıllar içerisinde önemli kişilerle uzun süreli ilişkiler geliştirmek” olarak tanımlamaktadır. Burslar, değişim programları, stajlar, seminerler, konferanslar ve medya kanallarına erişim yoluyla, kilit kişilerle yıllar içerisinde uzun vadeli ilişkilerin geliştirilmesidir.

Kamu diplomasisi ilk ortaya çıktığında, kaynağı hükûmet olan bir iletişim süreci olarak değerlendirilmektedir. Gelişen iletişim teknolojileri ve küreselleşmeyle birlikte kamu diplomasisinde etkin aktör sadece devlet olmaktan çıkmıştır. Kamu Diplomasisi Aktörleri, sivil toplum kuruluşları, siyasetçiler, üniversiteler, akademisyenler, eğitimciler, enstitüler, politikacılar, sanatçılar, sanatsal aktiviteler, müzik kanalları, siyasî partiler, yazarlar, medya kuruluşları, medya ürünleri, gazeteciler, medya grupları, iş adamları, şirketler, dini liderler, dini gruplar, sosyal medya paylaşım alanları, bloggerlar, youtuberlar, influzerlar vb. olabilmektedir.

Cull, kamu diplomasisini tanımlarken beş aşamanın altını çizmiştir: Tespit etme, aktif destek, kültürel diplomasi, değişim diplomasisi ve uluslararası yayıncılık. 

Kamu diplomasisinin uygulama vasıtalarından en çok kullanılan araçlardan birisi olan kültürel araçlar; yazılı ve görsel basın, filmler ve sinemalar, radyo yayınları, popüler kültür araçları, müzik, yabancı dil eğitimi gibi konuları kapsamaktadır.

Kamu diplomasisinin eğitim faaliyetleri kapsamında üniversitelerle öğrenci ve akademisyen değişim programları, devletlerin veya özel kuruluşların verdikleri burslar, uluslararası yayın, konferans, kongre ve seminerler, mesleki kurslar, sergiler, workshoplar ve eğitim programları, sanat kursları, üniversitelerle yapılan iş birliği, değişim programları, diğer eğitim kuruluşları ve organizasyonları bu araçların örnekleri olarak değerlendirilebilir. Aynı şekilde kamu diplomasisi faaliyetleri bünyesinde kütüphanelerin ve bilgi merkezlerinin kurulması, kitapların faaliyet gösterilen ülke diline çevrilmesi, eğitim kurumlarına karşılıklı ziyaretler, karşılıklı değişim programları ve burslar bu bağlamda kullanılan araçlar olarak tanımlanmaktadır.

Kamu Diplomasisi 2.0, devletlerin başka devletlerle diplomatik ilişkilerinin haricinde yabancı halklarla da iletişime geçme ve onları etkileme politikaları olarak kamu diplomasisinde web 2.0 teknolojisinin kullanılmasıdır.

Halkla İlişkiler 2.0, kuruluş, hükûmet, firma ve onun hedef kitleleri arasında karşılıklı anlayış, kabul, iletişim, güven, hoşgörü ve iyi niyeti geliştirme ve devam ettirmeye yönelik faaliyetlerde Web 2.0 teknolojisinin kullanımını tanımlamaktadır.

Ülke imajı, başka insanların ülke hakkında zihinlerinde oluşan izlenimlerin, düşüncelerin ve duygularının etkileşimi sonucu oluşan bir bütün resim olarak tanımlanabilir.

Uluslararası Halkla İlişkiler, bir firmanın, kurumun ya da ülkenin sınır ötesindeki hedef kitleler ile karşılıklı yararı esas alan iyi niyete dayalı ilişkiler kurmak ve devam ettirmeye yönelik olarak gerçekleştirdikleri planlı, stratejik, amaç odaklı ve örgütlü çabalar bütünüdür

Uluslararası Halkla İlişkiler 2.0, web 2.0 teknolojisini kullanarak sosyal medya ortamında yapılan uluslararası halkla ilişkiler faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır.