Sosyal Medyadaki Siyasal İletişim Aktörleri

Özellikle erişim imkanının kolay olması, insanların pasif bir tüketici ya da birey olmaktan çıkıp hangi alanda olursa olsun üretime yön veren, işleyişi ve süreci şekillendiren aktif birer aktör konumuna evrilmesi, bireyleri ya da kitleleri birbirine bağlaması, anında mesajların veya görüntülerin iletilmesi yoluyla çok sayıda kişinin aynı anda bir konu ile ilgili haberdar olabilmesi sosyal medya kullanımını önemli ve değerli kılmaktadır.

Sosyal medya kullanımı ile birlikte siyasetçiler, siyasî partiler ve liderler için seçmenlere ulaşmak daha kolay hâle gelirken; seçmenlerin aidiyet duydukları siyasî partilere ve kendisini en iyi temsil ettiğini düşündüğü siyasal liderlerle kurdukları sanal ilişki onları destekleme ve siyasal sürece aktif katılma noktasında çift taraflı avantajlar yaratmıştır. Benzer şekilde sosyal medyanın zaman, maliyet ve emek bakımından sunduğu avantajlar ve genç kuşağın sosyal medya kullanım alışkanlığının artması, siyasal iletişim sürecinde sosyal medya kullanımını zorunlu hâle getirmiştir.

Sosyal medyada siyasal iletişim aktörleri, temelde siyasetçileri de içerecek şekilde siyasî partiler, seçmenler, liderler, baskı grupları ve kanaat önderlerinden oluşmaktadır.

Siyasal kültür; bir toplumun kendi siyasal sistemi hakkında sahip olduğu ortak görüş ve normatif yargılar; toplumda yaşayan bireylerin siyasal davranışlarını şekillendiren mitler, inançlar, ahlaki değerler vb. gibi tutum ve uygulamalardır.

Sosyal medyayla birlikte bireyler siyasî tartışmaların bizzat içinde yer almaya başlamışlardır. Bunun en önemli sebebi ise internetin ve yeni medya uygulamalarının halkın özel yaşamına en çok nüfuz eden faktörler olmasıdır.

Sosyal medyanın yurttaş katılımını artırması, çok sesli bir alan oluşturması, multimedya biçimine dayanması, çok sayıda bilgiyi aynı anda aktarabilmesi ve kullanıcılarından geri bildirim alması onu geleneksel medyadan ayırmaktadır (Binark, 2007, s. 11-21). 

Parti yöneticilerinin ömürleriyle sınırlı olmaması, süreklilik arz etmesi, tek başına ya da ortaklaşa bir şekilde siyasal iktidarı ele geçirme ve elde tutma amacı gütmesi, merkezle daimî ilişkiler içerisinde yerel düzeyde de faaliyette bulunması ve toplumdaki seçmenlerden taraftar toplayarak onların desteğini kazanma çabası siyasî partilerin karakteristik özelliklerini ve tanımlanmasına yardımcı olan temel kriterleri oluşturmaktadır (Palombara & Weiner, 1966, s. 6).

Kitle (yığın) partileri ise üye sayısını artırmaya yönelik çaba gösteren, tıpkı sosyalist partilerde olduğu gibi üyelerinden topladığı aidatlarla ihtiyaçlarını karşılayan partilerdir. Kitle partileri merkeziyetçi ve disiplinli partiler olup; özellikle ülke yönetiminde söz sahibi olacak kişileri kendi kadrosundan çıkarmayı amaçlamaktadır.

Bütünleşme partileri ise kendisine güçlü bir bağlılık duygusu içerisinde olmasını arzulayan, üyelerinin günlük yaşantısının her alanını etkileyen, sosyo-ekonomik ve siyasal gücün yeniden düzenlenmesini hedefleyen, dışlanan sosyal grupları siyasî topluluğa dâhil etmeye çalışan, kuruluş örgütleri aracılığıyla üyelerine geniş bir hizmet yelpazesi sunan partilerdir (Neumann, 1956, s. 404).

Parti programları siyasî partilerin hem beşerî unsuru olan insan kaynağını hem de örgüt unsurunu harekete geçiren, kamuoyuna açık dokümanlardır. 

Din, farklı inanç ve mezhepler, herhangi bir siyasî partiye olan bağlılık duygusu, kişisel tutum ve değerler, bireylerin maddi durumları, eğitim düzeyleri ve yaşadıkları coğrafi mekânlar seçmen davranışını etkileyen temel faktörlerdir.

Sosyal medyadaki bilgi kirliliği, trol olarak faaliyette bulunan aktörlerin varlığı, seçmen üzerinde olumsuz etki barındırmaktadır.

Sosyal medyanın siyasal iletişim sürecinde liderler bazında tarihsel gelişim süreci ele alındığında, internetin ilk kez ABD’de siyasal katılımı artırmak ve seçmenlerin oy verme davranışı üzerinde etkide bulunmak amacıyla siyasal iletişim sürecindeki kullanımının gelişmeye başladığı görülmektedir. 1992 yılında ABD başkanlık seçimlerinde başkan adayları Bill Clinton ve Al Gore’un web sitesinin olduğu, 1996 yılında ise Bob Dole’un seçmenleri yönlendirmek üzere canlı yayın sırasında kişisel web adresini duyurduğu bilinmektedir (Arslan & Seçim, 2015, s. 12).

Trump örneğinde görüleceği üzere seçmen profillemesi, seçmenlerin önem verdiği değerleri ve onları oy kullanmaya güdüleyen motivasyonları ayrıştırarak onların seçim tercihlerini etkilemeyi amaçlamaktadır. Böyle bir seçim yönetimi stratejisi izlendiğinde seçmelerin içinde bulunduğu sosyo-ekonomik ve psikolojik durum, manevi olarak önem verdiği değerler hesaba katılarak onlar üzerinde paylaşılan içeriklerle, mesajlarla ve görüntülerle kişiselleştirilmiş etkilerde bulunulmaktadır.

Baskı grupları hem üyelerinin beklentilerini, taleplerini, düşüncelerini ve isteklerini siyasal partilere, hükümete ve kamuoyuna iletmek hem de geri bildirim yoluyla buralardan gelen bilgileri üyelerine aktarmak için çift yönlü iletişim içerisinde bulunmaktadırlar (Acar, 2019, s. 241).

Baskı grupları çoğu zaman görünmez bir el gibi perde arkasından siyaseti yönlendirebilmekte ve siyasal karar alma sürecine müdahil olmaktadır. Siyasî iktidarla yönetilenler arasında çatışan menfaatler söz konusu olduğunda baskı grupları düzenleyici bir fonksiyon icra etmektedir. Bu tür durumlarda siyasal iktidar üzerinde dış çevreden kaynaklı etki dalgası yaratarak siyasal katılımı güçlendirmektedir.

Greenpeace sosyal medyayı etkin bir şekilde kullanmaktadır. Viral videoların ve reklamların paylaşılması, düzenlenen etkinliklerden gönüllülerin haberdar edilmesi, takvim veya tişört gibi ürünlerin satışı, birtakım projelere ve kampanyalara yer verilmesi sosyal medyada yürütülen ve Greenpeace’in başarısını ve gönüllü bulmasını destekleyen önemli hususlardır.

İşveren birlikleri, işçi sendikaları, dernekler, meslek odaları, barolar gibi örgütlenmeler de baskı grupları içerisinde yer almaktadırlar.

Topluma rehberlik eden, verdiği mesajlarla toplumu yönlendiren, insanlar tarafından saygı duyulan, sözleriyle ve davranışlarıyla çevresini etkileyen, görüşüne başvurularak sosyal olayların gelişimine ve çözümlenmesine ışık tutan kişilere kanaat önderi denilmektedir.

Kanaat önderleri yaptıkları paylaşımlarla seçmenlerle etkileşime girmekte ve ülkede gündem oluşturabilmektedir