SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA

...istihbarat bilgisinin kaynağının tahmin edilenden çok azı gizli ve örtülü faaliyetler yoluyla elde edilmektedir. Zira istihbarat bilgisinin kaynağının neredeyse %90’ı açık kaynak olarak tabir edilen herkesin ulaşabileceği mecra ve yöntemlerle elde edilmektedir.

Güvenlik literatüründe istihbarat kavramına ilişkin birbirinden farklı çok fazla tanım mevcuttur. Bunun sebebi istihbaratın, güvenliğin nasıl tanımlandığına göre farklı anlamlar kazanmasıdır. Kullanılan dil içerisinde kavram olarak istihbarat kelimesinin etimolojisi ve hangi anlama geldiği, ülkelerin güvenlik kültürlerinin de bir göstergesi olabilmektedir. Örneğin İngilizcede istihbarat kelimesinin karşılığı aynı zamanda zekâ, akıl, analitik düşünce anlamlarını da taşıyan “Intelligence” kelimesidir. İngiliz kültüründe güvenlik de bir anlamda analiz kapasitesine işaret etmektedir. Türkçede kullanılan istihbarat kelimesi ise Arapça kökenli “muhaberat” yani haber alıp verme kavramından türetilmiş olup her ne kadar kavramsal anlam olarak içinde bilginin analizini içerse de kelime anlamı itibariyle eldeki bilginin paylaşılmasına vurgu yapmaktadır. İstihbarat bir süreçtir ve verilerin beşeri zihinlerde bilgiye, bilginin ise analitik düzeyde istihbarata dönüşmesini içermektedir. Bu kapsamda en temel düzeyde istihbaratı, ihtiyaç duyulan bilgilerin çeşitli analiz yöntemlerinden geçirilerek istifade edecek noktaya (kişi, şirket veya devlet) raporlanması olarak tanımlamak mümkündür. Bu noktada bir bilginin istihbarata dönüşmesi için beş temel süreçten söz etmek mümkündür: İhtiyaç, toplama, doğrulama, analiz ve ilgili kişilerle paylaşma. İstihbarat gündelik hayatta, iş dünyasında, toplumsal hayatta kendine yer bulmakla birlikte bu bölümde kullandığımız temel anlamını devlet güvenliği seviyesinde kazanmaktadır. Devletler, kendi tehdit ve risk ölçekleri doğrultusunda devlet içinde ve/veya dışında gerçekleşen olayları, üretilen bilgileri ve yapılan planları öğrenmeye ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple devletin güvenlik ve kamu düzeni sağlama fonksiyonu için istihbarat olmazsa olmaz bir koşuldur. Doğru cevap D şıkkıdır.

1990’ların sonunda MySpace adlı uygulama, ilk başarılı sosyal ağ sitelerinden biri olarak ilk kez kullanıcıların kendi sayfalarını kişiselleştirmesine izin vermiş ve Web 2.0 teknolojisini başarıyla kullanmıştır. Sosyal ağ olarak tanımlanan Facebook ise tanışma platformu olarak 2004 yılı başlarında ABD’li seçkin üniversite öğrencileri arasında bir sosyal ağ olarak kullanılmaya başlamış, 2005 yılından itibaren, site kullanıcı tabanını üniversite öğrenci ağının ötesine genişletmeye başlayarak herkese üyelik açmıştır. Bir mikro blog hizmeti olan Twitter ise kullanıma açıldığı 2006 yılı itibariyle kısa sürede mevcut sosyal medya ağlarına popüler bir alternatif hâline gelmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Örneğin, sosyal medya, doğal afet ya da kitlesel ayaklanmalar gibi acil durum ve krizlerde daha iyi bir bilgi akışı elde etmek için kullanılabilmektedir. Aynı zamanda şiddet ve radikalleşme göstergelerinin daha iyi anlaşılmasında ve gelişmekte olan olayların analizinde sosyal medya verileri, durumsal farkındalık sahibi olmak için de önemlidir. Batı Afrika’da Ebola salgını ya da 2011 Mısır devrimine giden olayların Facebook ve Twitter üzerinden izlenmesi durumsal farkındalık sahibi olmanın önemine ilişkin örneklerden bazılarıdır.

...Sosyal medyanın bir toplumsal hareketin başlaması ve etkinliğinin artmasında bir güç çarpanı oluşu, sosyal medyanın denetim ve kontrolünün devletler açısından hayati bir öneme sahip olduğu gerçeğini bir kez daha vurgulamaktadır. Örneğin 2011 yılının Mart ayında Suriye’nin güneyindeki Dera kentinde başlayan hükûmet karşıtı protestolar esnasındaki haberlerin paylaşılması ve Suriye’deki iç çatışmanın desteklenmesi maksadıyla sosyal medya araçları etkin bir şekilde kullanılmıştır (Ghannam, 2011, s.20). Ancak onun öncesinde 2010 yılının Aralık ayında, Tunus’ta başlayan, kısa süre içerisinde Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerine yayılarak neticesinde Tunus ve Mısır’daki liderlerin görevden ayrılmasıyla sonuçlanan Arap Baharı adı altındaki bir dizi protesto eylemi sosyal medyanın ulusal güvenlik üzerindeki etkisine dair önemli bir örnektir. Bu tarihten itibaren sosyal medyanın hükûmet karşıtı gruplar tarafından protestoları etkin bir şekilde organize edebilecekleri, ayrıntıları paylaşabilecekleri bir araç olarak görülmesi eğilimi yaygınlaşmıştır. Diğer taraftan Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde hükûmet karşıtı protestolar sosyal medya aracılığıyla desteklenip düzenlenirken bu platform, aynı zamanda DAEŞ terör örgütünün gelişimine de temel olacak bir sosyal medya stratejisi oluşturmuştur. DAEŞ’in sosyal medyayı birçok yönden etkili bir şekilde kullanması, başarılı bir bilinçlendirme ve tanıtım kampanyasını desteklemek için sosyal medyanın terör örgütleri tarafından nasıl etkin bir şekilde kullanılabileceğine dair önemli ipuçları sağlamaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Omand ve arkadaşlarının (2012, s.804) perspektifi doğrultusunda sosyal medya kamusal alan olarak kabul edildiğinde, sosyal medya istihbaratı kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgilere eş değer kabul edilmektedir. Açık kaynak istihbaratı nihayetinde kaynağı itibariyle- telif hakkı dışında- kısıtlamalara tabi olmamakla birlikte gizli yöntemlerle edilmemektedir (Steele’den akt. Trottier, 2015, s. 531). Bu nedenle, sosyal medyadaki bilgilerin çoğu halka açık olduğu için açık kaynak istihbaratı olarak kabul edilmekte ve sosyal medya istihbaratı etik açıdan problemli bulunmamaktadır. Kişisel bilgiler, kamuya açık olduğu sürece ve dışarıdan hiçbir gizli müdahalenin gerçekleşmediği ölçüde güvenlik güçlerinin amaçları doğrultusunda kullanılabilmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

... Bilgi ve iletişim teknolojileri ise sosyolojik olarak tanımlanan bu kalabalıkları sosyal medya ortamında sanal ve dijital hâle getirmiştir. Böylelikle geleneksel anlamda kalabalıkların içerdiği tüm sosyolojik özellikler, sosyal medya ortamında da geçerli olmakta, dijital kalabalıklar toplumsal hareketlere dair birçok işlevi de yerine getirmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojileri, zaman ve mekân sınırını ortadan kaldırıp kendine özgü söylem biçimleri de oluşturarak kalabalıkların sahip olduğu gevşek sosyal bağları daha sıkı hâle getirmektedir (Aradau ve Blanke, 2014, s.9). Sosyal medya yoluyla coğrafi sınırları aşan ABD’deki Wall Street’i İşgal Et eylemleri ya da Arap Baharı hareketi, bunun en iyi örneklerini teşkil etmektedir. Büyük ölçüde sosyal medya aracılığıyla örgütlenmiş, hiyerarşisi olmayan bir hızla büyüyen küreselleşmiş bir kalabalığı temsil eden dijital kalabalıklar, aynı zamanda birbirleri arasında bağlantı kurmayı kolaylaştıran gündemlerle de desteklenmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kriz durumlarının analizini sağlamak amacıyla afet olayları karşısında sosyal medya üzerinde kendiliğinden oluşan gruplara kriz odaklı dijital kalabalık adı verilmektedir. Kriz odaklı dijital kalabalıklara bir örnek olarak 2010 yılında Haiti depremi sonrası çeşitli sosyal medya grupları üzerinden paylaşılan bilgilere dayalı oluşturulan kriz haritaları gösterilebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Duygu analizi, kişilerin fikir, değer, tutum ve duygularını yazılı dilden çeşitli yöntemlerle analiz ederek nesnel bir veriye dönüştürme sürecidir. Duygu ve tutumların ölçülebilmesi, oldukça karmaşık ve zor bir süreç olmasına rağmen günümüzde geliştirilen çok farklı algoritmalar ile sosyal medyada herhangi bir metin paylaşan kişinin tutum ve duyguları, olumlu, olumsuz ya da nötr kategorilerine kolaylıklar ayrılarak analiz edilebilmektedir. Duygu analizi sosyal medyada kullanıcıların paylaşımları üzerinden onların duyguları hakkında net bilgiler elde edilmesini sağlamaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Toplum mühendisliğinin iki farklı türü vardır. Birincisi, toplumun geniş bir kesiminin tavır ve sosyal davranışları üzerinde etkide bulunacak çabalara atıfla kullanılan bir kavram olan siyasal toplum mühendisliğidir. Diğeri ise bilgisayar korsanlarının kişilerin özel bilgilerini elde etmek veya izin verilmeyen biçimde internetteki veri tabanlarına erişim sağlayabilmek için manipülasyona dayalı olarak kullanılan teknik toplum mühendisliğidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Propagandada kullanılan pek çok geleneksel yöntem bulunmaktadır. Bunlar arasında; • Kişilerin korku ve endişe içine sevk edilmesi, • Bir otoriteyi referans göstererek belirli düşüncelere ikna etme, • Hedef kitleye yönelik istenen düşünce ve davranışın çoğunluk tarafından yapılıyor gibi gösterilmesi, • Akılda kalıcı emir kiplerinde kısa cümleler ve sloganlar oluşturarak yönlendirme ve • Hedef kitlenin rasyonel akıl yürütmesinin engellenmesine yönelik faaliyetler örnek olarak gösterilebilir.

...Karşı propaganda faaliyetlerinin en önemli özelliği, propagandaya maruz kaldığı bilinen ya da kalma ihtimali olanlar tarafından yapılmasıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Sosyal medya yoluyla karşı propaganda faaliyetlerinde uygulanan başlıca yöntemleri ise algı yönetimi, sosyal medya propagandalarının durdurulması ve sosyal medya yoluyla psikolojik operasyonlar başlıkları altında özetlemek mümkündür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Algı yönetimi ve karşı propaganda etkinliklerine bilimsel destekte bulunma

Çeşitli eylemlerde kullanmak adına başkalarına ait kimlik bilgilerinin tespit edilebilmesi

Kişiler herkese açık paylaşımlarda bulunmayı kabul ettiğinden bu paylaşımlara erişebilir olmak temel hak ve özgürlüklerin ihlali sayılmamaktadır.

Bir bilginin istihbarata dönüşmesi için beş temel
süreçten söz etmek mümkündür: İhtiyaç, toplama,
doğrulama, analiz ve ilgili kişilerle paylaşma.

Devletler, başka devletler ya da devlet içindeki kamu düzenini bozma potansiyeline sahip risk ve tehditler hakkında bilgi toplarken, topladıkları bilginin saklanması ve kendileri hakkında gizli bilgilerin de sızdırılmaması için çeşitli önlemler alarak belirli faaliyetler sürdürürler ki tüm bunları istihbarat sürecinin içinde ele almak mümkündür

Günümüzde  istihbarat faaliyetleri küresel terörizmle mücadele,
siber casusluk, yeni toplumsal hareketler, aşırıcılık
yanlısı olduğu gerekçesiyle daha fazla vatandaşın
izleme ve takibi gibi daha faal bir alanda kendini
göstermeye başlamıştır.

Günümüzde en sık kullanılan internet temelli iletişim platformlarından olan sosyal medya etkileşimlerinin takibi, analizi, denetim ve kontrolü istihbarat ve karşı propaganda faaliyetleri açısından
devlet güvenliğinin vazgeçilmez bir aracı olarak
görülmektedir.

Sosyal medya istihbaratı, internet dünyasındaki veriler arasında öne
çıkan eğilimleri, etkileri, görüşleri, geri bildirimleri, rekabet analizini, güçlü ve zayıf yönleri, kullanıcıların reaksiyonlarını, istihbarat bilgisini, karşı istihbarat ve soruşturma bilgilerini bize sunmaktadır

Açık sosyal ağları kolaylaştıran teknolojiler, ilk olarak 1997’de ortaya çıkmıştır.

Web 2.0, O’Reilly Media tarafından
2004’te kullanılmaya başlayan kavram olup
sosyal iletişim siteleri, bilgi kaynakları ve
internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemler gibi ikinci nesil
internet hizmetlerini tanımlamaktadır.